Page 94 - Bursa

"Bursa halkı işgalden bir gün evveline kadar nasıl bir felâketle
karşı karşıya bulunduğunu bilemiyordu. O gün mütereddid adımlarla
Setbaşı köprüsüne doğru ilerliyordum. Bir arkadaş yanıma sokularak
3
"Anzavur geliyor azizim Anzavur!” dedi ve ilerledi. İngiliz ordusunun
Mudanya’yı işgal ettiğini, Fransızlar’ın Gemlik taraflarından yürümekte
olduğunu da söyleyenler vardı. Birkaç gün evvel Yunanlılar’ın Susurluk
istikametinden Bursa üzerine yüklenmekte olduklarını da haber almıştık.
Öyle ise ne oluyoruz, gelenler kimlerdi? (...) 8 Temmuz 1920 Perşembe
günü Yunan ordusu Bursa'yı işgal etti. Memleket münevverleri Rum,
Ermeni vatandaşların gayretleriyle(!) birer birer yakalanıp zindanlara
4
tıkıldı."(Uğuralp,1939: 6-7)
Yazıda, Yunanlıların işgal amacıyla değil, halifenin emir ve
ricalarıyla Anadolu’yu eşkıyadan temizlemek için geldiklerini beyan
ettiklerini söyleyen Erturan Uğuralp’ın verdiği bilgi Bursa’nın işgali ile
ilgili atıfta bulunduğumuz araştırma kitaplarında ifade edilenlerle
örtüşmektedir. Erturan Uğuralp yine konu ile ilgili kaynakları teyit ederek
yerli Rum ve Ermeni çetelerinin sokak ortasında adam öldürdüklerini,
Yunan kuvvetleri ile birleşerek “Türk benliğini kırmak için neler yapılmak
lâzımsa hiçbirisi”nin ihmal edilmediğini belirtir. Turgut Karatal adlı bir
şahıs da Bursa'nın işgal edildiği gün Belediye binasının kapısı önünde bir
değnek ucuna takılmış beyaz bir bez parçasının bu facianın sembolü
olduğunu aktarır, halkın şaşkınlığından bahseder. Emekli Başkomiser
Abdürrahim Yücelik de aynı bilgiyi vermektedir:
“Bursa’da bir tütün tüccarı Petro Avramidis vardı. Bu,
beraberinde üç kişiyle birlikte Beşevler’de konaklayan Albay Cirolis’e gitti,
şehrin teslim olduğunu bildirdi. Albay da Bursa’yı işgal ettirdi. Petro
Avramidis’le bir Yunan Binbaşısı Belediye önüne geldiler. Buradakiler,
balkondan beyaz bayrak sallandırmışlardı. Biz seyrediyorduk, ağlamaya
başladık…”(Akkılıç, 1997: 298)
İşgalin bir diğer tanığı olan Mehmet Şimşiroğlu’nun açıklaması
Abdürrahim Yücelik’in aktardıklarını tamamlayıcı boyuttadır:
“Yunan kumandan geldi, atından indi. Belediye’nin camiye bakan
mermer basamaklarından yukarı çıktı. Osmanefendizade Cemil Bey orada

3 Ahmet Anzavur emekli jandarma binbaşısıdır. Bursa'yı da ele geçirmeye teşebbüs eden
Anzavur, çıkardığı iç isyanlarla Millî Mücadele sırasında Ankara'ya karşı ciddi bir
tehlike oluşturmuştur. Anzavur kelimesi günümüzde bu havalide “Aznavur” şeklinde
gerçek anlamının dışında, "korkutucu, acı" gibi manalarda kullanılmaktadır. Çekilen
ıstıraplar kelimeye yeni bir anlam yüklemiştir.
4 Nazım Yücelt adlı bir başka öğretmen de Uludağ dergisinde Erturan Uğuralp’ın
yazısının yayımlandığı sayıda “Bursa Nasıl İşgal Edildi, Nasıl Kurtuldu” başlığıyla o
günleri anlatır.

339