Page 4 - E MODUL INTERAKTIF SERAT WEDHATAMA

2. Piwulang Serat Wedhatama
Sajrone serat Wedhatama ngemu kathah piwulang lan pitutur sing mumpangati
kagem panguripane manungsa ing jaman saiki. Serat Wedhatama ngemot surasa
yaiku babagan falsafah pnguripan, kayata tepa slira, nganut agama kanthi wicksana,
dumadi manungsa kang sejati, lan wewatek ksatriya. Piwulang-piwulang kasebut
kayata ing ngisor iki
a. Wigati nalika ngudi kawruh lair bathin supaya panguripane mnungsa ing
bebrayan donya kang seisan iki ora ngalami kerusakan.
b. Anugrah Gusti kudu ditebuskanthi ngresepi mutlak , didhasari saka kasucen
bathin, ngadohake dhiri saka watek angkara murka, dikantheni katekunan patang
sembah: sembah raga, sembah cipta, sembah jiwa lan sembah rasa.
c. Kawruh kang bener ora amung saka wong tuwa utawa isih enom, ananging bisa
saka wong kang hina menawa wis pikantuk rahmating Gusti mesthi bisa menehi
kawruh.
d. Nglakoni ajaran agama kanthi tuntutan para ahli ing bidange.
e. Wong kang kepengin angresepi kawruh, kudu linambaran ngekeng hawa nepsu,
tawakal lan pasrah marang kuwasaning Gusti.

B. Serat Wedhatama pupuh Gambuh
Ing piwulang iki para siswa bakal nyinau tembang macapat Pupuh Gambuh
kang kapethik saka Serat Wedhatama. Serat Wedhatama iku dianggit dening KGPAA
Mangkunegara IV. Naskah asline saiki isih ana ing Museum Reksapustaka ing Pura
Mangkunegaran.

Tembang Gambuh ana 35 pada (bait), isine kebak pitutur. Pitutur kang nggiring
manungsa supaya eling marang tumindak-tumindake. Manungsa dielingake yen kabeh
tumindake manungsa iku ana akibate. Adigang, adigung, adiguna, bakal nyilakakake urip
manungsa sing duwe patrap kaya mangkono iku. Piwulang kang ana ing pupuh gambuh
yaiku rasa syukur marang Gusti Allah kang Maha Agung kanthi suci ing batin, ngadohi
watak angkara murka lan sifat ngendel ngendelake, serta tekun nglakoni sholat.
Tembang Gambuh nduweni watak wanuh, wani , kulina, lan rumaket.
Paugerane tembang Gambuh yaiku :
Guru gatra : 5
Guru wilangan : 7, 10, 12, 8, 8
Guru lagu : u, u, i, u, o
Ayo, padha seneng nyinau bab iki kanthi semangat! Amarga kanthi
mangkono, awake dhewe melu nguri-uri lan nglestarekake budaya bangsa!

(Kapethik saka Serat Wedhatama pupuh Gambuh, anggitane KGPAA Mangkunagara
IV)
Pada 1
Samengko ingsun tutur,
sembah catur supaya lumuntur,
dhihin raga cipta jiwa rasa kaki,
ing kono lamun tinemu,
tandha nugrahaning Manon.