Page 20 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

20. THAØNH UÛY MOÙNG CAÙI

Năm 1925, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên được thành lập tại Quảng Châu
(Trung Quốc). Ngay sau đó, Nguyễn Ái Quốc đã bàn với Tổng bộ về việc xây dựng các
đường liên lạc giữa Tổng bộ với trong nước để đưa đón cán bộ về nước hoạt động, chuyển
nhận tài liệu, sách báo cách mạng. Đồng thời cử người về nước tìm chọn những thanh
niên tích cực đưa sang Quảng Châu (Trung Quốc) để huấn luyện chính trị và phương
pháp hoạt động cách mạng rồi trở về gây dựng cơ sở trong nước; trong đó, đồng chí Lê

Duy Điếm được cử về Nghệ An liện lạc với nhóm Phục Việt của Trần Phú.
Sau đó, tổ chức Tâm Tâm xã và Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã gây dựng

cơ sở đầu mối bí mật của những người yêu nước địa phương, giao cho ông Khả Cộc phụ
trách cửa ngõ liên lạc từ trong nước ra ngoài nước. Ông cùng gia đình dựng một ngôi nhà
tranh nhỏ ở bến đò Nà Sáo Tù bên bờ Bắc sông Bắc Luân đối diện với Móng Cái. Các
đồng chí lãnh đạo trong Tâm Tâm xã và Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên như Lê
Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu và các đồng chí cán bộ liên lạc như Đinh Chương Dương, Lê
Duy Điếm đã nhiều lần qua lại bến đò này và được ông Khả Cộc cùng vợ con giúp đỡ rất
nhiều. Như vậy, Móng Cái là cơ sở, là trạm liên lạc quan trọng trong hành trình ra nước
ngoài hoạt động của các nhà yêu nước.

Với vị trí địa lý chiến lược và kế thừa trạm, đầu mối liên lạc mà các nhà yêu nước đã
gây dựng trước đây, Móng Cái trở thành cửa ngõ ra nước ngoài hoạt động cách mạng
của đồng chí Trần Phú và nhiều đồng chí của ông. Dòng họ Đỗ ở Hải Xuân là một trong
những dòng họ có công trong việc liên lạc với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở
Quảng Châu (Trung Quốc) do Nguyễn Ái Quốc sáng lập.

Sau khi sang Quảng Châu (Trung Quốc), đến tháng 8/1926, đồng chí Trần Phú và các
đồng chí trong đoàn xuất dương được dự lớp huấn luyện cách mạng do Nguyễn Ái Quốc
tổ chức và giảng dạy. Kết thúc lớp huấn luyện, đồng chí Trần Phú được bố trí trở về nước
một thời gian ngắn rồi trở lại Quảng Châu (Trung Quốc) để sang Mátxcơva (Liên Xô)
theo học tại Trường Đại học Phương Đông của Quốc tế Cộng sản. Sáu đồng chí trong
đoàn xuất dương được giao nhiệm vụ về nước để gieo mầm hạt giống cách mạng, gây
dựng cơ sở đầu tiên của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở trong nước. Chuyến xuất
dương của đồng chí Trần Phú và những người yêu nước thời điểm đó có ý nghĩa quan
trọng đối với việc hình thành đường lối cách mạng của Đảng.

Sau sự kiện xuất dương của đồng chí Trần Phú, nhân dân Móng Cái vẫn còn ghi
nhớ đóng góp của đồng chí Đào Phúc Lộc (quê ở xã Hải Xuân) trong việc xây dựng cơ
sở Đảng, thành lập Mặt trận Việt Nam Móng Cái, chuẩn bị lực lượng để tiến lên đấu
tranh giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Ngày 19/10/1946, Chi

bộ Đảng Cộng sản của huyện Móng Cái được thành lập tại số nhà 42, phố Chính (nay
thuộc phường Trần Phú), đồng chí Hoàng Giang Đông được cử giữ chức Bí thư Chi bộ.
Đến tháng 10/1947, Ban cán sự Đảng huyện Móng Cái được thành lập. Dưới sự lãnh đạo
của Đảng bộ huyện, nhân dân các dân tộc Móng Cái đã thực hiện thắng lợi các nhiệm
vụ trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Qua gần 80 năm xây dựng và trưởng thành, từ một chi bộ với 3 đảng
viên (năm 1946), trải qua 24 kỳ Đại hội, đến năm 2025, Đảng bộ thành phố Móng Cái