Page 21 - Dang bo huyen Tien Yen qua cac nhiem ky Dai hoi 16x24

ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN TIEÂN YEÂN QUA CAÙC NHIEÄM KYØ ÑAÏI HOÄI

(năm 1709), để tránh tên tước hiệu “An Đô Vương” của chúa Trịnh
Cương nên châu Tiên An đổi thành Tiên Yên .
(1)
Đầu thời Nguyễn, Tiên Yên vẫn là một châu thuộc trấn An
Quảng. Từ năm Minh Mạng thứ 17 (năm 1836), Tiên Yên thuộc phủ
Sơn Định, tỉnh Quảng Yên; đến năm Tự Đức thứ 3 (năm 1850) đổi
thuộc phủ Hải Ninh, tỉnh Quảng Yên với 5 tổng và 42 xã, động .
(2)
Châu lỵ Tiên Yên trước kia thuộc Hải Lạng Động, tổng Hà Thanh.
Sau này, vì giặc Tô Tứ quấy phá nên chuyển về Hà Tràng (xã Đông
Hải). Năm 1882, giặc Tô Tứ bị dẹp yên, châu lỵ Tiên Yên chuyển về
lại Hải Lạng Động. Tháng 7/1886, thực dân Pháp đánh chiếm Tiên
Yên, huyện lỵ Tiên Yên bị chúng chuyển sang khu ngã ba sông Tiên
Yên (trước đây gọi là khu Phố Mới, nay là thị trấn Tiên Yên), châu
lỵ cũ được gọi là Phố Cũ.

Năm 1891, Phủ toàn quyền Pháp ra nghị định tách phủ Hải Ninh
khỏi tỉnh Quảng Yên, thành lập khu quân sự Móng Cái thuộc Đạo
quan binh thứ nhất. Đến năm 1905, Đạo quan binh thứ nhất bị xóa
bỏ, Móng Cái trở thành một phủ của tỉnh Quảng Yên, gồm 3 châu:
Tiên Yên, Móng Cái, Hà Cối. Năm 1906, Phủ toàn quyền Pháp ra
nghị định tách phủ Móng Cái ra khỏi tỉnh Quảng Yên, thành lập
tỉnh mới gọi là Hải Ninh, Tiên Yên thuộc tỉnh Hải Ninh. Trong giai
đoạn này, địa bàn Tiên Yên gồm 2 đơn vị hành chính là thị xã Tiên
Yên và châu Tiên Yên. Năm 1919, tổng Bình Liêu và Kiến Duyên của
châu Tiên Yên tách ra thành lập châu Bình Liêu, châu Tiên Yên còn
lại 3 tổng: Hà Thanh, Bắc Lãng, Đại Dực.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Tiên
Yên có 11 đơn vị hành chính cấp xã bao gồm: Đông Ngũ, Đại Dực
Động, Phong Dụ, Tiên Lãng, Hà Lâu, Hải Lạng Động, Điền Xá,
Đồng Rui, Yên Than, Bắc Lãng, Châu Sơn .
(3)

(1) Theo Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh: Địa chí Quảng Ninh,
Nxb. Thế giới, Hà Nội, 2001, t.1, tr.23.

(2) Theo Ngô Đức Thọ, Nguyễn Văn Nguyên, Philippe Papin: Đồng Khánh
địa dư chí, Nxb. Thế giới, Hà Nội, 2003, tr.435.
(3) Theo Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Tiên Yên: Lịch sử Đảng bộ huyện
Tiên Yên (1930 - 2020), sđd, tr.18.

20