Page 62 - YÜZYILLIK İMZA

Y Ü Z Y I L L I K İ M Z A
4 . 8
İlk Murakabe Kanunu
Ticaret Vekâleti, özellikle yangın sigortası alanında önemli adımlar atmış ve
vatandaşların ihtiyaçlarını gözeten tarifeler belirlemişti. Daha önce sigorta
şirketleri kendi belirledikleri tarifeleri uyguluyor ve vatandaşlar bu şartları
kabul etmek zorunda kalıyordu. Bu durum, gereksiz pazarlıklara ve zaman
kayıplarına neden oluyordu. Rekabetin fiyatları düşürdüğü durumlarda ise
bu, genellikle sunulan teminatların kalitesinden ödün verilmesiyle sonuç-
lanıyordu. Özellikle küçük acentelerin temsil ettiği bazı yabancı şirketlerin
bu tür yöntemlere başvurması, sektördeki sorunları daha da artırmıştı.
Hasar tazminatlarının ödenmesinde yaşanan gecikmeler de ayrı bir sorun
teşkil ediyordu.48
Ancak Ticaret Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte ve özellikle yangın
sigortalarına yönelik bir tarifenin belirlenmesiyle bu durumun önemli ölçüde
iyileştiği görülmüş, sigorta şirketleri üzerinde devlet kontrolünü sağlayacak
kapsamlı bir yasaya ihtiyaç duyulduğu basında ifade edilmeye başlanmıştı.
Bunun nedeni olarak, 1914 tarihli yabancı anonim şirketlere ilişkin kanun,
yabancı sigorta şirketlerinin Türkiye’de faaliyet gösterebilmesi için 15.000
lira teminat yatırmaları şart koşulmasına karşın, bu teminat miktarının
yetersiz bulunuyor olmasıydı. Hatta, büyük tazminat ödemelerinden kaçınmak
isteyen şirketlerin, yalnızca teminatlarını bırakarak yükümlülüklerinden
kurtulabilecekleri bir durum söz konusuydu.
Sayısı ve faaliyetleri giderek artan yerli ve yabancı sigorta kuruluşlarının
kontrolünü sağlamak ve halkın hak ve menfaatlerini korumak, sigorta şirket-
lerinin denetimi ve gözetimi hakkında, ülke sigortacılığının geliştirilmesi,
güven içinde yürütülmesi, sigorta sektöründe yer alan kişi ve kuruluşların
mesleki kurallar içerisinde faaliyet göstermelerini, bu sektörde yaratılacak
fonların ekonomik kalkınmaya katkısını sağlamak ve sigorta sözleşmelerin-
den doğan hak ve alacakları teminat altına almak üzere sigorta ve reasürans
şirketlerinin kuruluşu, yönetimi, çalışma esasları, tasfiyeleri, murakabesi
ile sigortacılıkla ilgili ihtisas komite ve kuruluşların teşkilinin, eksperlik,
aktüerlik, acentelik, brokerlik ve prodüktörlük faaliyetlerini ve özel sigorta-
cılıkla ilgili diğer hususları düzenlemek amacıyla,49 26 Haziran 1927 tarihli
ve 1149 sayılı Sigortacılığın ve Sigorta Şirketlerinin Teftiş ve Murakabesi
Hakkında Kanun ile bunun eki olan ve aynı tarihte kabul edilen 1173 sayılı
Kanun yayımlanmış ve bu şekilde sigortacılığın hukuki durumu, çalışma
ve denetim şekillerinin tanımlanması sağlanmıştı.
Ayrıca sigorta şirketleri, temsilcilerinin ve kullandıkları uzman görevlile-
rin isimlerini hükümete bildirmek zorundaydı. Bu kişiler, Türkçe dilinde
yapılacak sınavları geçtikten sonra kimlik kartı alabileceklerdi. Müdür
ve vekil kadroları hariç, tüm memur ve çalışanları Türk vatandaşı olacak
ancak Ticaret Vekâleti’nin izniyle yabancı uyruklu uzman personel istihdam
edilebilecekti. Ancak yabancı şirketlere, faaliyet hacimlerine bağlı olarak
bir ya da iki yabancı uzman bulundurma hakkı tanınarak bu düzenleme
yumuşatılmıştı. Lozan Antlaşması ile taraf devlet vatandaşlarına meslek
özgürlüğü tanındığından, bu konuda diplomatik girişimler yapılmış ve
1923’ten önce sigortacılık yapmış olan yabancı vatandaşların faaliyetlerine
devam edebileceği yönünde bir taviz alınmıştı. Bu düzenlemelerin, sigorta
48 Stamboul, 10.2.1927.
49 Münevver Andaç, “Sigorta Şirketleri Üzerindeki Devlet Müdahalesinin Dayanağı”, Reasürör Dergisi, Sayı 26, 1997, s. 4.
6 0