Page 66 - YÜZYILLIK İMZA

Y Ü Z Y I L L I K İ M Z A
4 . 1 3
Milli Reasürans’ın kuruluşu
Bu dönemde Türk sigortacılık sektöründe reasürans alanında da önemli
gelişmeler yaşanmıştı. 1927’de kabul edilmiş olan Mükerrer Sigorta Kanu-
nu’nun uygulanmasına geçilmemiş ancak bir reasürans şirketi kurulması
için hükümete bir başvuru gelmiştir. Bu başvuru, Akşam gazetesinin habe-
rine göre, bir İsviçre grubu tarafından gerçekleştirilmiş ve Maliye Vekâleti
tarafından incelenerek Vekiller Heyeti’ne havale edilmişti. Ancak, İsviçre
grubu tarafından teklif edilen koşullar kabul edilmemiş ve böylece hükü-
metle arasındaki görüşmeler olumsuz sonuçlanmıştı.62
Mükerrer Sigorta Kanunu’nun fiilen uygulanabilmesi için iki yıllık bir
inceleme ve hazırlık dönemi geçtikten sonra, Mükerrer Sigorta Tekeli’nin
işletilmesi hakkının 15 yıl süreyle İş Bankası’nın kuracağı, kanunda belir-
tilen şart ve niteliklere sahip ve reasürans faaliyetini T.C. Hazine’si adına
işletmek üzere bir anonim şirkete devredilmesi Mart 1929 tarihinde hükümet
tarafından kararlaştırılmıştı. Bununla beraber, Anadolu Sigorta’ya tanınmış
olan rüçhan hakkının, sigorta sektöründeki rekabeti daha da artırmış olması
ve hükümetin, reasürans tekeli uygulamasının ancak Anadolu Sigorta’nın
rüçhan hakkının kaldırılmasıyla mümkün olacağını İş Bankası’na bildir-
mesiyle, 9 Nisan 1929 tarihinde Anadolu Sigorta’nın esas sözleşmesindeki
40. madde kaldırılarak rüçhan hakkı sona erdirilmişti. İş Bankası Umum
Müdürü Celâl Bey, bankanın kurduğu reasürans şirketinin, hükümet tara-
fından reasürans tekeline dair yetkilerin devredilmesiyle 15 yıllık işletme
hakkını elde ettiğini açıklamış, tamamen ödenmiş bir milyon lira sermaye
ile kurulan bu şirketin tüm çalışanlarının Türk olacağını, şirketi yönetmek
üzere bir İsviçreli uzmana emanet edileceğini belirtmişti. Şirketin kurul-
masıyla sigorta primlerinin yurtdışına çıkması önlenerek ülke ekonomisine
katkı sağlanması hedeflenmişti. Şirketin ulusal karakterinin korunması
amacıyla hisselerin %60’ının nama yazılı, %40’ının ise hamiline düzenlen-
mesi kararlaştırılmıştı.63 Ancak, Maliye Vekâleti projeyi yeterli bulmamış
ve Antoine Pios’un Ankara’daki görüşmelerine rağmen Vekiller Heyeti
projeyi reddetmişti. Daha önce Fransa’da Caillaux döneminde hazırlanan
projelerin hızlı bir şekilde rafa kaldırıldığı ve İtalya’da benzer projelerin
başarısız olduğu hatırlatılarak bu sistemin Türkiye’de sigorta sektörüne
zarar verebileceği endişesi ulusal ve uluslararası basında dile getirilmişti.64
62 Akşam, 22.1.1929, s. 2.
63 Stamboul, 4.3.1929.
64 L’Agent d’Assurances, Vol. 44, N. 5, 10.3.1929, s. 92. Not: Yüzyılın başlarında dünya piyasalarında korumacılığın yayılmasından sigorta
sektörü de etkilenmiş ve bu sektördeki korumacılığın yaygınlaşmasıyla birlikte, dünya genelinde özel ve yabancı şirketlerin pazar payları
azalmaya başlamış, bazı ülkelerde devlet tekelleri oluşturulmuştur. Türkiye, 1929’da devlet-özel ortaklığı ile reasürans tekelini kurmuş, onu
takip eden ülkelerden Hindistan 1956’da hayat sigortasını kamulaştırmış, Şili ve Uruguay gibi Latin Amerika ülkelerinde ise reasürans
alanında devlet tekelleri oluşturulmuştur. Martin Lengwiler, “Competing Globalization: Controversies Between Private and Social Insurance
at International Organizations, 1900-60”, The Development of International Insurance, içinde Ed.: Robin Pearson, Pickering & Chatto, 2010.
6 4