Page 27 - HEDER DERGİSİ | ŞUBAT 2015

MAKALE
MAKALE
Deneme Yanılma Metodu
UZMAN GÖZÜYLE
M. Atilla BARUTÇU
Çalışma hayatının sosyal yönüyle birlikte değerlendirilme- sinde dünden bugüne, bugünden yarına çok hızlı değişime uğrayan en önemli olgusu iş sağlığı ve güvenliği yapılan- masıdır. İş sağlığı ve güvenliği bir kültürdür. Her kültür gibi, yapılanması zor dejenerasyonu kolaydır. Sahiplerinde algı ve sahiplenme duygusu zayıf veya bilinç yetersiz ise öncelikle sosyal tema düzgün işlenmeli ki sosyal alt yapı kuvvetlen- dirilsin. Yönetim mekanizmaları bilinçli olsun ki kanunlar düzenlenebilsin. İşveren aydınlatılsın ki bunun bir yük değil, verimlilik ve kaliteye bağlı kârlılık olduğunu anlayabilsin. İşte bu üçlü yapılanma kültürel oluşumun temelini oluştu- racaktır.
Yapı ve yapılanmada yani kültürel iş sağlığı ve güvenli- ğinde durum nedir?
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri mevcut yapı ile tek elden Çalışma ve Sosyal güvenlik Bakanlığı tarafından yürütül- mekte, planlama-uygulama-yönetim ve denetim iç birimler tarafından gerçekleştirilmektedir. Kanun yapılanmasında ciddi istikrarsızlık söz konusudur. Deneme yanılma meto- du uygulanmaktadır. Esas zorluk ve dışa yansıma buradan başlıyor. Yapılanın doğru olduğu yönünde sabit görüş var. En azından dile getirilmektedir, “Biz gerekli yasal düzenlemeleri yaptık.” Doğrudur. Yasal düzenlemeler yapıldı. Ama hemen arkasından yapılanlar bir ara düzenleme ile bozuldu. Olmadı bir kez daha, bir kez daha, bir kez daha böylece bu gün bura- dayız ve acı içerisindeyiz.
Peki bu gün yapısal olarak ne durumdayız?
Tek cevap, son kazalar olarak yeterlidir. Şimdi bu kazala- rın nedenine doğru cepheden bakmalıyız. O zaman her şey anlaşılacaktır.
İşveren yasaların uygulanacağına inanmıyor. Çalışan ya- saların işvereni korumak için çıkartıldığına inanıyor. İşveren yasa uygulansa dâhi ‘ben nüfuzumu kullanır gereğini ya- parım’ duygusuna hâkim. Çalışan ‘olursa, olan bize olur’ dü- şüncesindedir. İşveren çalışanı için, ‘ne anlatırsan anlat onlar anlamaz’ der. Eğitim, KKD kullanımı veya benzer faaliyetleri maliyet, işgücü kaybı veya angarya olarak görmektedir. Ça- lışan kendisine anlatılanları önce işverene anlatılmasını is- ter. Çalışan günü kurtarmak, işini kaybetmemek, maaşını ve ücretini alabilmeyi düşünür. İşveren nasıl daha fazla kâr
edeceğini hesaplar. Çalışan bunun kendisine yük ve işine engel olduğunu düşünmektedir. Eğitim sadece çalışana ve- rilmekte , işverenin ne bildiğine bakılmamaktadır.
Bu hususta başka aktörle var mıdır?
Elbette. Ortak sağlık Güvenlik Birimleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, eğitim merkezleri, eğitimciler, Bakanlık denetim birimleri. Bunları irdelersek;
Her önüne gelen rant var diye ortak sağlık birimi, işye- ri hekimi ve iş güvenliği uzmanlığı eğitim merkezlerini açtı ‘Madencilik ve inşaat işlerinde (müteahhitlikte) parası olanın rant peşinde koştuğu gibi’ Bakanlık rekabet oluşsun diye yeterliliğe bakmadı. Eğitimci yetkilendirildi (bakanlık tara- fından) pedagojik formasyon ve yeterlilikte ısrarcı olunmadı. İş güvenliği uzmanları belgelendirildi. Ne bildiğine kâğıt üze- rinde bakıldı ve kendini korumaktan aciz bir halde sorum- luluk üstlendirildi. İş güvenliği uzmanlarının yeterliliğine bakılmadı bir ümit ve şevkle kategorileri yükseltilerek sa- haya salındı. Aşırı özgüven veya özgüven kaybına ve işvere- nin güvensizliğine sebep olundu. İşveren uzmanı ayak bağı, uzman kendini Kafdağı’nda görmeye başladı. Ortak sağlık ve güvenlik birimleri enflasyonist yapılarından dolayı günü kurtarma gayretine düştü. Bir İGU veya İYH’ye 50-60 işyeri görevlendirmesi yapıldı. İşveren, kendi bünyesinde görevli ve yeterli belgeye sahip personelin göstermelik atamasını yaparak işi geçiştirmeyi tercih etti. Bakanlık denetimlerinde konunun hakimi teftiş elemanlarının eğitimci-uzman olma veya başka bir nedenle hızlı emekliliği nedeniyle kurumsal yetkinliği zafiyete uğradı. Denetimler aksadı veya yapılan denetimlerden istenen sonuçlar alınamadı. İşyeri risk gu- rubuna uygun göstermelik İGU sözleşmesi yapıldı, yerine yeterliliği olmayan diğer sınıftaki belge sahibi İGU görevlen- dirildi.
Çözüm:
Bakanlık hızlı bir öz eleştiriye yönelmelidir. İşverenlerin eğitimi ele alınmalı ve ciddi bir planlama ile uygulanmalıdır. Çalışanların eğitimi, iş sağlığı ve güvenliği alanında saha tecrübesi ve mesleki yeterliliği olan pedagojik formasyon sahibi eğitimciler tarafında ciddiyetle gerçekleştirilmelidir. İş güvenliği uzmanlığı yetkinliği artırılmalıdır.
Denetimlerin etkinliğinin artırılması için Bakanlık dene- timlerinde nokta vuruşu yapabilmeli. Denetimler güçlen- dirilmesi için sahadaki uygulamaların analizini yapabilecek pro-aktif iletişim kaynağı oluşturmaktır. Kaynak iletişimi, yetkilendirilecek ara inceleme kuruluşları aracılığı ile sık aralıklar ile bilgi, belge ve görüşlerin iletiminin sağlanması ve kaynak oluşturulması ile sağlanmalıdır.
Değerlendirmeler sırası ile;
Bilgilendirme, uyarma, kontrol, para cezası, kapatma, yar- gılama, yargı kararı ile faaliyetten men olarak sıralanmalıdır. işveren önce bilgilendirilmeli, sendikalar sorumluluk üstlen- meli. İGU ile işyerlerinde temsil edilmeli.
HER KAZA, SOMA ACISINI CANLANDIRACAKTIR.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMET VE EĞİTİM KURUMLARI DERNEĞİ DERGİSİ
ŞUBAT 2015
25