Page 28 - MAKSİMUM BİZ | EYLÜL 2021

Sağlık
Aşılar, toplum sağlığını ilgilendiren ürünler olduğu için aşı uygulamaları bağımsız bilimsel kuruluşlar
(Dünya Sağlık Örgütü, Uzmanlık Dernekleri, Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi, CDC vb.) ve ulusal sağlık otoriteleri tarafından günü gününe izlenmektedir. Tüm dünyada
titiz çalışan aşı yan etkisi takip sistemleri var ve aşılar yan etki açısından, ilaçlardan çok daha
yakın takip ediliyor. En ufak bir
şüphe oluştuğunda, bağımsız bilim insanlarından oluşan komisyonlar kurularak araştırılır, bilimsel ortamlarda şeffaf bir şekilde paylaşılır, tartışılır ve sonuçlar tüm hekimlere ve sağlık çalışanlarına duyurulur.
Aşılar, insanoğlunun sağlık alanındaki şüphesiz en değerli buluşu. Bilimsel olarak aşılarla
ilgili tartışılacak çok başlık var ve bunlar bilim insanları arasında, bilimsel ortamlarda tartışılıyor. Ancak bu tartışmalar daha etkili, daha az yan etkisi olan, daha
ucuz ve pratik aşıların nasıl geliştirilebileceğine ve aşılanma oranlarının nasıl artırılabileceğine ilişkin. Hiçbir bilimsel ortamda aşıların gerekli olup olmadığının tartışıldığını duyamazsınız. Aşıların çağımızın üretim ilişkileri içinde, kapitalist sistemin işleyişine tabi olarak büyük şirketler tarafından üretilmesi, satılması ve kullanılması da aşılara karşı olmak için bir gerekçe olmamalıdır. Yapılması gereken, insanların aşı olmaması için değil, tam tersine aşıların gelişmiş-gelişmemiş tüm ülkelere
26 | maksimumbiz
aynı miktarda ve kolaylıkla temin edilmesi, zengin-fakir herkese ücretsiz şekilde yapılması için mücadele etmektir. Aşılar bütün insanlık içindir.
Covid-19 aşıları, markalara göre değişiklik gösterseler de hastalığı önlemede güvenli ve etkilidir. Özellikle ağır hastalık ve ölüm konusunda yüksek oranda başarılı olmaları, aşılı olduğu hâlde hastalığa yakalanan kişilerde büyük bir fayda sağlamaktadır.
Aşılar, insanların etraflarına Covid-19 virüsü yayma riskini azaltır. Hastalanmayan aşılılar, bu anlamda güvenli, aşıya rağmen hastalanan küçük orandaki kişiler ise aşısızken hastalananlara oranla çok daha düşük risk içermektedir.
Aşı sonrası birkaç gün bazı yan etkiler olabilir. Olasılıkları zaten bilinen, bazen sıkıntı yaratsa da önemsiz olan ve tamamen düzelen yan etkiler, aşı olmaya engel değildir. Yaygın olarak bahsi geçen en ağır yan etki, 18 yaş altındaki erkeklerde ikinci doz Biontech aşısı sonrası görülen kalp kası ve zarı iltihabıdır. Bu yan etki, tamamen iyileşmektedir. Ne yazık ki tüm Covid-19 aşılarının, herkese kalıcı olarak kalp kası iltihabı yapacağı algısı yaratıldı. Yüz binde 35 vaka olan bu hasta grubunun hepsi iyileşmiştir. Aşı olmayıp Covid-19 geçiren kişilerde kalp kasında ve zarında daha ağır hasar oluşmakta ve ölümlerin bir kısmının buna bağlı olduğu bilinmekte.
İki doz aşı yapıldıktan (Türkiye’de kullanmadığımız tek doz bir aşı var) 14 gün sonra, aşıdan alacağımız en iyi koruma seviyesine ulaşılır. Tam koruma seviyesine ulaşıldığında ancak salgın öncesi hayatımıza yaklaşırız. Kişisel anlamda tüm tedbirleri almaya devam edip toplum genelinde belirli bir seviyeye ulaşılınca tamamen normalleşebiliz.
Aşıların, henüz öğrenmeye devam ettiğimiz yönleri de var. Covid-19 aşıları ne kadar süre koruyuculuklarını sürdürecekleri, toplumsal bağışıklığa ulaşmak için kaç kişinin aşı olması gerektiği takip edilen, bilgi toplanan konular. Varyantlar, beklenen oranların ve sürelerin değişmesine sebep olmaktadır. Aşıların yeni çıkacak varyantlara ne oranda etkili olacağı, başka bir hastalığı ya da kullanmak zorunda olduğu bir ilaç sebebiyle savunması(immunite) zayıf kişilere katkısının ne oranda olacağı gibi belirsizlikler mevcut.
İmmunsupresif yani savunma baskılayıcı ilaç kullanmak zorunda olan kişiler, aşılansalar da korunma oranları düşük olacaktır. Daha kolay hastalanan ya da hastalandığında daha ağır seyreden orak hücre anemisi, talasemi, aşırı kilolu olmak ve obezite, böbrek yetmezliği, KOAH, diabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıklar ve sigara kullanımı ülkemizde birçok batı ülkesinden çok daha yüksek oranlarda görülmektedir. HIV ve hamilelik gibi durumlar, Covid-19 ile artmış riske sahiptir.