Page 25 - rakbig_Neat
P. 25
23
เกร็ดความรู้เกี่ยวกับพาน
พาน คือภาชนะประเภทถาดที่มีฐานทรงสูง มีลวดลายประดับอย่างวิจิตร มีใช้อย่างแพร่หลายใน
ประเทศไทย ประเทศลาว และประเทศกัมพูชา
พานปกติมีลักษณะกลมและมีหลายขนาด โดยเส้นผ่านศูนย์กลางอยู่ระหว่าง 20 ถึง 50 เซนติเมตร
ภายในอาจตื้นหรือลึกกได้ พานมักจะท้าจากโลหะเช่นทองแดง เงิน ทองเหลือง หรือเหล็กกล้า ปัจจุบันนี้ก็มี
็
การใช้พานที่ท้าจากอะลูมิเนียมและพลาสติกชุบเงินหรือชุบทองซึ่งมีน้้าหนักเบากว่า ช่วยลดอาการเมื่อยล้าเมื่อ
ต้องถือไว้นาน ๆ พานเป็นสิ่งส้าคัญมากในวัฒนธรรมไทยตามประเพณีดั้งเดิม โดยทั่วไปพานใช้กับการ
สักการบูชาในพิธีกรรมโดยใส่สิ่งของไว้ในพานแล้ววางตั้งไว้ที่แท่นสักการะ พานก็ยังใช้ส้าหรับใส่สิ่งของที่มี
ความส้าคัญอย่างยิ่ง เช่นรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุด พานยังใช้ส้าหรับใส่สิ่งของต่าง ๆ อาทิดอกไม้ธูป
เทียนในพิธีกรรมของพทธศาสนา เพื่อถวายสิ่งของนั้นให้พระสงฆ์หรือผู้ที่จะบรรพชาเป็นพระสงฆ์ ส้าหรับกรณี
ุ
หลังจะใช้พานใส่จีวรและบริขารต่าง ๆ ในขบวนแห่นาคจากบ้านไปยังวัดด้วย และในพิธีการสู่ขอเจ้าสาวก็จะใช้
ื่
พานใส่สินสอดทองหมั้นเพอมอบแด่ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาว สมัยก่อนเมื่อชาวไทยยังนิยมกินหมากและพลู
เครื่องหมากพลูต่าง ๆ จะจัดใส่ไว้ในพานเพื่อต้อนรับแขกที่มาเยี่ยมเยือนเป็นประเพณี
มีต้านานเกี่ยวกับ "นางสงกรานต์ทั้งเจ็ด" กล่าวว่า ท้าวกบิลพรหมจ้าเป็นต้องตัดเศียรของตนเองเพื่อ
บูชาธรรมบาลกุมารตามที่ได้สัญญาไว้ แต่มีปัญหาว่าจะน้าเศียรที่ตัดไปไว้ที่ใด ถ้าจะตั้งไว้ยังแผ่นดิน ไฟก็จะไหม้
โลก ถ้าจะโยนขึ้นไปบนอากาศ ฝนก็จะแล้ง ถ้าจะทิ้งในมหาสมุทร น้้าก็จะแห้ง ท้าวกบิลพรหมจึงตรัสสั่งให้ธิดา
น้าเศียรของตนใส่ไว้ในพาน ท้าให้ธิดาสามารถอัญเชิญเศียรท้าวกบิลพรหมเวียนขวารอบเขาพระสุเมรุ แล้ว
ประดิษฐานไว้ในถ้้าในเขาไกรลาศ พิธีกรรมนี้จะกระท้าปีละครั้งโดยนางสงกรานต์ทั้งเจ็ด (ผู้เป็นธิดาของท้าว
กบิลพรหม) ซึ่งจะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันมาท้าหน้าที่
