Page 10 - 23_LiryDram_2019

w październiku 1939 roku Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej. Wyjechał do Lwo- wa, następnie do Grodna. W 1940 roku zo- stał aresztowany przez NKWD podczas pró- by przedostania się na Litwę.
Skazany na pięć lat pobytu w obozach, został osadzony w łagrze na dalekiej północy, z któ- rego zwolniono go na mocy układu Sikorski– Majski w 1942 roku. Dramatyczne przeżycia z tego okresu znalazły swoje odzwierciedlenie w najsłynniejszej książce Herlinga-Grudziń- skiego Inny świat. Rosję opuścił wraz z armią Andersa, walczył pod Monte Cassino (za co otrzymał order Virtuti Militari).
Po wojnie wraz z żoną Krystyną przeniósł się z Włoch do Londynu, gdzie pracował
jako publicysta londyńskich „Wiadomości”. Współtworzył i redagował miesięcznik „Kul- tura”, był także członkiem Instytutu Literac- kiego. Współpracował z Polskim Porozumie- niem Niepodległościowym w kraju. W 1952 roku Krystyna zmarła. W latach 1952–1955 pracował dla Radia Wolna Europa w Mona- chium. W 1955 roku osiadł na stałe w Neapo- lu, gdzie poślubił Lidię Croce.
W 1991 roku, po pięćdziesięciu dwóch la- tach życia emigracyjnego, pisarz przyjechał do Polski. Podczas podróży odwiedził także Kielce, miasto swoich pierwszych literackich pasji. Podczas tego pobytu otrzymał honoro- we obywatelstwo Kielc, które złożył w hoł- dzie Stefanowi Żeromskiemu:
GUSTAW HERLING-GRUDZIŃ- SKI (ur. 20 maja 1919 w Kielcach, zm. 4 lipca 2000 w Neapolu) był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku działającym na emigracji, który za przedmiot swe- go pisarstwa obrał opór stawiany przez jednostkę przeróżnym odmia- nom nicości (totalitaryzmom, religij- nemu zwątpieniu, poczuciu egzy- stencjalnego osamotnienia).
Przed wojną był sympatykiem Pol-
skiej Partii Socjalistycznej, jednak w wyniku później- szych doświadczeń, już po wojnie, dał się poznać jako krytyk dyktatury komunistycznej w Polsce i ca- łej Europie Środkowo-Wschodniej.
Na początku drugiej wojny światowej wyjechał do Lwowa, potem do Grodna, aż w 1940 roku podczas próby przedostania się na Litwę został
aresztowany przez NKWD i osa- dzony w syberyjskim łagrze, z któ- rego zwolniono go na mocy układu Sikorski–Majski w 1942 roku. Prze- życia z tego czasu zawarł w swojej najsłynniejszej książce Inny świat. Z Rosji wydostał się wraz z armią Andersa, jako żołnierz walczył pod Monte Cassino.
W 1947 roku stał się współtwór- cą wydawanej jeszcze w Rzymie „Kultury”. Mieszkał w Londynie,
a następnie osiadł w Neapolu. W latach 1952– 1955 współpracował z Radiem Wolna Europa, a w późniejszych latach między innymi z Komite- tem Obrony Robotników.
Jest autorem tomu szkiców o pisarzach polskich Żywi i umarli (1946), napisał ponad 50 krótkich utworów prozatorskich, m.in. Książę niezłomny,
8 LiryDram kwiecień–czerwiec 2019