Page 26 - 19_LiryDram_2018

Eliza Orzeszkowa
ziemskie włości, przenieśli się do miast i tu zaczęli szukać zatrudnienia. To z nich będą się rekrutować przyszli lekarze, notariusze, nauczyciele, literaci i artyści, a więc tak cha- rakterystyczna dla ziem polskich warstwa in- teligencji. Wśród tej grupy znalazło się wiele kobiet, które straciły mężów i ojców lub któ- rych majątki z różnych przyczyn podupadły. Te kobiety stanęły przed koniecznością usa- modzielnienia się i podjęcia pracy zarobko-
wej. Zdobycie dobrze płatnych posad wymagało od nich do- brego wykształcenia i przeła- mania wielu barier, zarówno prawnych, jak i kulturowych. Rodzący się ruch emancypacyj- ny był więc odpowiedzią na re- alne potrzeby i skupił się głów- nie na dwóch aspektach – do- stępie kobiet do edukacji i uzy- skaniu pełni praw obywatel- skich, w tym oczywiście praw wyborczych.
W 1873 roku Eliza Orzeszko- wa wydała Martę, opisującą dramat młodej kobiety, która po śmierci męża zostaje sa- ma z czteroletnią córeczką. Kobieta próbuje zapewnić so- bie i dziecku godziwe życie, ale brak majątku i odpowied- niego wykształcenia spycha ją na sam dół drabiny społecznej. Powieść odniosła niebywa- ły sukces, bo choć dziś uzna- na za tendencyjną, to świet- nie obrazowała bolączki wielu kobiet z tamtej epoki. Orzesz- kowa, sama będąc rozwód- ką, doświadczyła sytuacji spo-
łecznego i obyczajowego upośledzenia, więc zwracała szczególną uwagę na konieczność zmiany statusu kobiety w społeczeństwie. Wyraźnie dostrzegała, że „kobieta jest ze- rem, jeśli mężczyzna nie stanie obok niej ja- ko cyfra dopełniająca”. Krytykowała dotych- czasową edukację dziewcząt przygotowują- cą jedynie do małżeństwa: „minęła pora Re- zydentek i panien na Respekcie, a nadszedł czas pracownic”. Emancypację postrzega-
24 LiryDram kwiecień–czerwiec 2018
fot. commons.wikimedia.org