Page 170 - 22_LiryDram_2019

Życie dowolnego organizmu jest związa- ne z permanentnymi zmianami posiada- nej przez niego wolności. Przykładowo, człowiek płaci częścią swojej wolności za miłość, zdobywany pokarm, wszelkie in- ne środki utrzymania, pragnienia i potrze- by. Podobnie jest w przypadku zwierząt, drzew czy roślin. W rezultacie wolność w tym ujęciu staje się dobrem powszech- nie w przyrodzie pożądanym i każdy byt znajdujący się w określonych warunkach dąży do jej maksymalizacji. Wzrost wolno- ści daje mu nowe możliwości dokonywa- nia swobodnych wyborów oraz pozyskiwa- nia kolejnych dóbr mogących generować przejścia do zazwyczaj lepszych stanów. Oczywiście stopień odczuwanej wolności przez poszczególne byty może być różny. W przypadku ludzi nawet ten sam czło- wiek, w zależności od okoliczności, mo- że mieć odmienny sąd w tym względzie. Nie zmienia to jednak faktu, że wspomnia- na wola maksymalizacji posiadanej wolno- ści jest powszechną i obiektywną tenden- cją do generowania zmian, a nawet więcej, swoistą siłą napędową wszelkich proce- sów życiowych. W takim ujęciu ewoluują- cy świat życia charakteryzuje się tenden- cją wolności do coraz to nowych jej ten- dencji, które generują zmiany prowadzące do wzrostu poziomu wolności. Podobne za- chowanie cechuje samorzutne procesy - zykochemiczne przebiegające ze wzrostem entropii. Można przeto przyjąć, że wolność jest funkcją pokrewną entropii i wprowa- dzić pojęcie wolności entropowej Sw. Zgod- nie z postulatem Plancka, wiążąc ją z loga- rytmem termodynamicznego prawdopodo- bieństwa Wt, otrzymujemy:
Sw = k·lnWt = k·lnAt - k·ln0t = k·ln(At/0t)
Prawdopodobieństwo termodynamiczne wolności Wt wyraża się liczbą możliwych stanów mikro realizujących dany stan ma- kroskopowy. Alternatywne możliwości wy- boru stanowią zbiór policzalny, czyli zbiór o ograniczonej liczbie swobody. Tak pojęta wolność cechuje właściwie każde materialne indywiduum, niezależnie od tego, czy przy- należy ono do świata materii żywej czy mar- twej. Różnica między materią nieożywioną i ożywioną polega na tym, że wybór reali- zowany przez cząstkę martwą jest całkowi- cie przypadkowy, natomiast organizm żywy, przynajmniej w stopniu minimalnym, decy- duje o dokonywanym wyborze. Wykorzysta- nie każdego stopnia swobody wymaga oczy- wiście określonego energetycznego nakładu. Dlatego układy do realizacji procesu wzrostu swojej wolności potrzebują pewnego zapasu energii swobodnej. Źródła tej energii mogą być zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Do ich optymalnego wykorzystania niezbęd- ne są odpowiednie informacje. Rola informa- cji w tym przypadku nie sprowadza się tyl- ko do sprzężenia bodźców z reakcjami orga- nizmu, lecz umożliwia również ich selekcję i optymalną reakcję na nie. Należy zauwa- żyć, że odbierając informacje, układ nie mu- si zawsze działać świadomie. Organizm wy- konuje tysiące czynności i reakcji odrucho- wo, albo inaczej mówiąc – instynktownie. Zawsze jednak obowiązuje przy tym zasada, że spośród wszystkich alternatywnych wy- borów realizowany jest ten, który niesie wol- ność, czyli wzrost możliwości dokonywania kolejnych wyborów. Jest rzeczą oczywistą, że wykorzystanie dostępnych stopni swo- body wymaga również odpowiedniego cza- su. Tak więc czas jest trzecim parametrem decydującym o ilości wolności. Zależność
168 LiryDram styczeń-marzec 2019