Page 15 - DESPA
P. 15

A4      SALUD
                     Diabierna 9 Juni 2017

                     ‘Preparacion pa duna luz ta bay mas leu cu tene e baby room cla’


            ORANJESTAD  –  ‘Man-         fisico y mental pasa over door    Durante  su  charla  sra.
            tene  saludabel  prome  y  di nan cabes, y nan ta dedica  Woorts  lo  enfoca  mas  tanto
            despues di embaraso’. Es-    na otro asunto p.e. e camber  riba e parti di e final di em-
            aki ta e tema principal di  di e baby y nan ta haya cu ya  baraso; mientras cu sr. Viana
            un charla cu lo tuma luga  caba nan ta cla pa duna luz.  lo enfoca riba e parti di pre-
            dia 21 di juni awor pa 6or  Pero tin aspectonan mas im-   paracion  pa  sali  na  estado  y
            y  mey  na  Occasions  by  portante prome of despues di  nutricion durante embaraso.
            B-Days & More. Bon Dia  embaraso entre otro e parti di
            Aruba  a  papia  cu  un  di  nutricion,  preparacion  men-  Dunamento di pecho
            e  oradonan  Xochimilca  tal  y  tambe  e  preparacion  Sra.  Woorts  lo  dedica  un
            Woorts kende a laga sa cu  como pareha con nan ta bay  parti  riba  preparacion  men-
            embaraso  ta  demanda  un  deal cu e baby y con esaki ta  tal y con pa maneha e dolor
            preparacion fisico y men-    bay cambia nan bida emocio-  durante e parto. Un aspecto
            tal  cu  ta  bay  mas  leu  cu  nalmente.  Tambe  e  aspecto  cu e ta considera importante
            e  preparacion  di  e  baby  di structura y educacion di e  ta e dunamento di pecho. E
            room.                        yiu,  con  nan  ta  bay  lant’e  y  ta  wak  cu  riba  nos  isla  du-
                                         bou ki reglanan.             namento di pecho no ta bay
            E  oradonan  invita  ta  dokter                           como  debe  ser.  Tin  mama
            Carlos  Viana  y  e  partera  y  E tin dos yiu chikito, kiermen  cu pa dos of tres luna ya caba
            directora  di  Duna  Lus,  Xo-  e mes a pasa bou e proceso di  nan ta stop di duna pecho; sin
            chimilca  Woorts  kendenan  parto locual a haci un impac-  yega a lo menos na seis luna.
            lo papia rond di preparacion  to den su bida como partera,  Aunke lo mas recomendabel
            di embaraso; pero tambe di e  e profesion aki el a studia na  ta a lo menos seis luna di le-
            cuido cu mester tene cuenta  Hulanda. E no ta descarta cu  chi di pecho so y despues di
            cu nan despues di parto.     fisicamente duna luz ta pro-  seis  luna  ta  recomendabel
              Sra.  Woorts  ta  ripara  cu  pa  duci  dolor;  pero  e  ta  reitera  duna pecho te cu 2 aña y mey,
            falta  di  tempo  tin  mama  cu  cu  experiencia  aki  ta  hopi  segun Organisacion Mundial
            ta laga e etapa di preparacion  bunita.                   di Salud (WHO). E ta kere cu





                                                                                                                   (potret cortesia Sketch)

                                                                                                   si na Aruba nos por logra cu e  ci  alergia  cerca  hopi  mucha,
                                                                                                   mamanan por alimenta e yiu  segun e partera.
                                                                                                   un aña cu lechi di  pecho, e
                                                                                                   lo bira un logro hopi grandi  Baby ‘mashin di liposupcion’
                                                                                                   caba.                        Ta bon pa tene cuenta cu un
                                                                                                                                mama despues di parto mes-
                                                                                                   E  ta  haya  cu  dunamento  di  ter nutri bon. Esaki ta un par-
                                                                                                   pecho ta sumamente impor-    ti cu hopi mama ta laga cay, ya
                                                                                                   tante.  “Nos  tur  sa  cu  lechi  cu nan ta sinti cu nan a keda
                                                                                                   di  pecho  ta  e  nutricion  di  diki y nan ta cuminsa cu dieta
                                                                                                   mas halto cu bo por duna bo  di biaha, y esey no ta adecua-
                                                                                                   yiu.” Y e ta ban bisa un vacu-  do, sra. Woorts ta splica.
                                                                                                   na tambe, ya cu e ta preveni  Ora e mama ta duna pecho,
                                                                                                   hopi enfermedad pa e baby y  e mester di mas nutriente cu
                                                                                                   tambe pa e mama.             ora cu e ta na estado. Logica-
                                                                                                     Tambe  e  parti  afectivo  en-  mente  e  apetit  lo  habri  mas
                                                                                                   tre  mama  y  yiu  ta  bira  mas  pasobra  lechi  di  pecho  ta
                                                                                                   fuerte,  ya  cu  hopi  di  nan  ta  tuma  mas  energia  di  dje  cu
                                                                                                   traha  y  eynan  ta  cuminsa  e  traha un ser humano. “Door
                                                                                                   desconexion cu nan yiu. “Bo  cu bo tin cu produci un liki-
                                                                                                   ta  siña  bo  yiu  cu  abo  como  do cu ta halto den tur cos. E
                                                                                                   mama ta su focus, ta tur cos.”  mama  mester  nutri,  sino  e
                                                                                                   Como partera e ta ripara cu  curpa ta chupa tur e nutriente
                                                                                                   eynan  e  desconexion  entre  di e mama”. E ta trece como
                                                                                                   mama y yiu ta cuminsa y e ta  consecuencia  cu  e  mama  ta
                                                                                                   haya esaki fastioso, siendo cu  bay sinti su mes cansa, falta di
                                                                                                   e por ta otro. E ta riparando  soño y e ta un etapa cu gen-
                                                                                                   cu hopi baby ta birando malo  eralmente e mama ta stop di
                                                                                                   y te hasta un griep simpel ta  traha.
                                                                                                   bira  mas  complica,  pasobra    Tambe  e  mama  ta  stop  di
                                                                                                   e  baby  no  tin  e  anticurpa  come  saludabel  y  nutri  bon
                                                                                                   cu e lechi di pecho ta duna.  despues  di  embaraso  paso-
                                                                                                   “Nan no tin e forsa ni e nu-  bra nan kier baha peso. E ta
                                                                                                   tricion cu nan mester pa nan  un  pensamento  robes,  ya
                                                                                                   por wanta un griep normal”.  cu  danki  na  dunamento  di
                                                                                                   Hopi mucha ta bira alergico  pecho,  e  mama  por  baha  di
                                                                                                   hopi  jong  na  Aruba;  y  esaki  peso.  E  partera  ta  splica  cu
                                                                                                   tambe tin su causa riba intro-  esaki  ta  debi  cu  e  mama  su
                                                                                                   duccion di cumindanan hopi  curpa  mester  traha  un  can-
                                                                                                   tempran.                     tidad  halto  di  vet  door  di  e
                                                                                                   “Nos  ta  un  cultura  cu  hopi  pecho,  y  automaticamente
                                                                                                   tempran  e  mucha  mester  e baby “ta manera un mash-
                                                                                                   wordo cria cu papa y sopi yu-  in  di  liposupcion  cu  bo  tin
                                                                                                   wana.” Mientras cu parti di e  henter dia cu ta chupa tur e
                                                                                                   tipo di alimento aki ta produ-  vet di bo curpa.”
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20