Page 34 - BDA01APRIL2015
P. 34
B10 lesa
Diaranson 1 APRIL 2015
Bo a yega di puntra:
Dicon e fecha di Semana Santa
ta cambia tur aña?
E luna ta marca e celebra- fecha por varia entre 20 y 22 Durante varios siglo e tema rente propiedadnan intere- e norma mester a warda te cu
cion aki, pero su relacion di maart. aki ta significa discusionnan sante, entre nan su relacion 18 di april, fecha di e prome
cu e ciencia ta extende te Otro norma estableci pa e importante. Den e siglonan cu e estetica y beyesa. Mas luna yen despues di e equin-
cu matematica. E conex- Concilio di Nicea cu tabata XVI e Iglesia Catolico a es- reciente a wordo uza loga- occio di dia 21 di maart, pa
ion di Semana Santa cu e determina e celebracion no tablece loke ta wordo yama ritmo manera e idea pa un di por determina e Diadomin-
ciencia tin di haber cu e mester a coincidi cu Pasco un calendario di luna ecle- go di Pasco, cu finalmente
luna yen cu ta bin despues Hudiu, cu ta conmemora e matematiconan mas recon- a wordo celebra dia 22 di
di e cambio di primavera. e exodo di Israelitanan di siastico, unda e luna yen fic- oci di henter historia, e Ale- maart.
Diferencia cu otro celebra- Egipto, conduci pa Moises. ticio tabata fiha mediante di man Carl Friedrich Gauss na Danki na e precision di e
cionnan cristian manera Pas- Na comienso y mirando cu e tablanan di number, menos 1800, cual ta haci e calcula- matematica y di e move-
co, cu ta wordo conmemora cristiannan ta bin di e tradi- precies cu e calendario astro- cion mediante cinco opera- mento celeste nos por pone e
regularmente tur anochi di cion Hudiu, e Pasco ta wor- nomico, pero cu algun ben- cion aritmetica senciyo. fechanan exacto di e siguien-
24 pa 25 di december, e fe- do celebra na mes momento. taha practico. E diferencia entre e criterio te Semana Santa. Nos sa cu
cha di Semana Santa ta cam- No obstante ta sigui tin dife- Asina astronomonan a mira e astronomico y e religioso exactitud cu nos lo tin diado-
bia anualmente pe motibo ey rencia entre e Iglesia di Roma calendario, incluso astrono- por significa cu e luna as- mingo di Pasco pronto den e
ta normal pa bay mira e fecha y e Iglesia di Alejandria, sabi- monan reconoci di e epoca tronomico no ta coincidi cu aña un 22 di maart (ora cu e
riba kalender pa tin e siguri- endo cu e Concilio di Nicea manera Tycho Brahe y Jo- e eclesiastica. Na 1962 esaki luna yen eclesiastico cay riba
dad riba e dianan cu esaki lo a duna e privilegio na esun- hannes Kepler, kendenan a a pasa unda cu e equinoccio un diasabra 21 di maart), y pa
cay. nan di Alejandria di calcula defende esaki. Ta bisa cu Ke- di primavera a cay riba un di- un atardi un 25 di april (ora
Prome Concilio e fecha di Pasco y comunica pler a mustra su apoyo bisan- aranson 21 di maart y e luna cu e luna yen pasa un 20 di
Esaki tin hopi cu haber cu e esaki na Roma, cu ta duna do cu “Pasco ta un fiesta, no yen astronomico a tuma luga maart) pa cual lo tin cu war-
astronomia y pa haya e rela- e fecha na henter e mundo un planeta.” algun 5 ora despues, pa loke da pa e siguiente luna yen, cu
cion mester bay bek te cu aña cristian pa nan conoce. En- E reglanan nobo ta sigura cu segun e criterio astronomico, ta dia 18 di april, cu lo ta riba
325 despues di Cristo, ora cu tre e otro cosnan esaki a haya Pasco di Cristian y Hudiu no e Pasco mester a wordo cel- diadomingo, ta pone 1 siman
a celebra e prome Concilio superioridad den astronomia ta coincidi, pa cual si e luna ebra e prome diadomingo mas di e celebracion.
‘ecumenico’ na Nicea (actu- di Alejandria, conoci manera yen eclesiastico despues cu siguiente, cu tabata 25 di Incluso nos por sa cu e
almente Turkia). E Concil- e centro cultural di e mundo e equinoccio primaveral cay maart. fechanan di e celebracion lo
ionan, cu ta wordo calcula cu antiguo. Te cu aña 525, y riba diadomingo, cu ta fecha Pero e luna yen eclesiastica ripiti di e forma identico cada
desde aña 50 d. C. ta wordo danki na Dionisio e “Exig- di e celebracion Hudiu, e cay 20 di maart, prome cu 5.700.000 aña of cu e evento/
celebra, a wordo estableci uo,” dos pastoor di e orden cristian tabata tin su celebra- equinoccio, por loke, segun incidente grandi di un Dia-
manera asamblea celebra pa Romano y matematico, a cion e diadomingo siguiente. domingo di Pasco ta dia 19
e Misa Catolico den cua e convence e Romanonan riba di april.
obisponan ta wordo convoca e bentaha di e calculonan di Paso pa matematica
pa discuti doctrina y practica Alejandria, di cua a unifica Pero e conexion di Semana Dia di e celebracion di dia-
pa despues proclama esaki- e determinacion di e Pasco Santa solamente no ta cu domingo di Resureccion ta
nan. E Prome Concilio di Cristian. e astronomia, tambe cu e depende hasta di un decena
Nicea a wordo convoca pa Discusionnan importante matematica. Esaki ta wordo di fiestanan catolico, mane-
e emperador Romano Con- conoci manera ‘computus,’ ra por ehempel Ascension
stantino I e “Grandi,” kende e calculo di e fecha di Pasco. (39 dia despues), Pentecoste
a wordo conseha pa e obispo Hopi grupo cu a surgi na (49 dia despues), e Corpus
Osio di Cordoba, den e mes principio di siglo IV, tabata Christi (60 dia despues).
un tempo cu e prome tabata uza calculonan propio pa Den e siglo XX, algun per-
impone su dominio riba e trata di sa na ki momento ta sona e institucionnan a pro-
Imperio Romano. celebra esaki. Den e Renace- move di tin un fecha fiha pa
Tabata un paso mas leu, na e mento, algun di e metodonan e Siman Santa, postulando
Concilio di Arles (314 d. C.), tabata uza e proporcion aura, cu e ta wordo celebra e dia-
kende a duna un ordo cu e un number iracional cu dife- domingo despues di e di dos
Pasco ta wordo celebra na tur diasabra di april. Aunke nan
luga durante e mesun dia. E a ricibi algo di apoyo, nan no
Concilio a establece cu e fe- a avansa den e implemen-
cha ta wordo marca pa e luna, tacion. Mantene e tradicion
mas exacto pa e luna yen. Di- antiguo a resulta mas atracti-
adomingo di Resureccion lo vo ora di comproba cu ainda
ta riba e diadomingo siguien- gran parti di e acontecimento
te di e prome luna yen den e di nos sociedad ta sigui tin un
hemisferio nort. conexion directo cu e move-
E equinoccio ta sosode ora cion di e curpa celeste na
e as di e Tera ta ubica di tal shen mil kilometer. q
forma cu ambos polo di e
mundo ta na e mesun dis-
tancia di e solo, loke ta haci
e dia y anochi di tin e mesun
duracion. Den caso di equin-
occio di primavera, den e
hemisferio nort di mundo su