Page 11 - DESPA
P. 11

4

localDiabierna 10 Maart 2017

                                 Sobrepeso ta keda afecta mas riñonnan na Aruba

ORANJESTAD – Tur aña             Horacio Oduber Hospital ta       na mashin y mayoria ta 4 ora     cu hopi otro enfermedadnan       baha stress sigur lo yuda pa
mundo henter ta reflex-          splica cu aña pasa a nota un     y tin cu ta 5 ora na mashin, pa  cronico. Un di nan ta prob-      preveni problemanan manera
iona riba enfermedadnan          aumento di pashentnan cu ta      un total di 3 biaha pa siman.    lema di riñon pa motibo cu       presion halto y sucu loke tin
di riñon riba e di dos dia-      dialisa. “Aki na hospital nos    Tin pashent cu tin otro prob-    obesidad ta subi e riesgo di     efecto riba funcion di riñon.
huebs di maart mirando           tin 85 pashent cu ta haci he-    lemanan manera cardiovas-        haya problema di presion y       Cada pashent mester sa nan
cu aña pa aña e cantidad         modialyse y mas o menos 15       cular cu mester bay 4 biaha      diabetes cu ta e dos enferme-    numbernan: presion mester
cu ta termina ta haci di-        pashent cu ta tuma dialyse       pa siman. Esaki ta influencia    dadnan cronico cu ta causa       ta menos cu 140/90. Sucu
alisis ta subi. Un di e cau-     peritoneal y e centro di dial-   nan bida diario drasticamente    malesa di riñon mas grandi       mester ta bao di control. Asi-
sanan mas grandi pa esaki        yse na Imsan tambe a mira un     y mester tene cuenta cu esey.    aki na Aruba”, e nefrologo ta    na so por preveni enfermedad
ta presion halto y diabetes      aumento di pashent cu awor       “E aña aki e tema di World       amplia.                          di riñon. Asina cu e enferme-
cu den su mayoria ta bin         ta mas o menos 65 pashent.       Kidney Day ta obesidad. E        80% sucu of presion halto        dadnan aki causa daño di ri-
di sobrepeso.                    Nos tin mas o menos 165 pa-      dia semper ta cay riba e di dos  E experto di dialyse ta sigui    ñon cronico y bo no ta ripara
Aruba mescos cu tur parti        shent cu ta tumando dialyse      diahuebs di e luna di maart.     splica cu mas o menos 80%        pa ora bo haya e sintomanan
di mundo ta sufriendo di e       na Aruba”.                       Nos ta para keto pa corda riba   di pashentnan na Aruba ta        ya caba e daño ta irevocabel.
consecuencianan di obesidad      E aumento ta asina hopi cu e     e problema di enfermedad di      sufri di sucu of presion halto.  Ciencia ta hopi avansa. Ta
p’esey hospital ta para un rato  aña aki ta premira cu mester     riñon. Obesidad ta e tema di     Obesidad ta algo cu mester       bibando momentonan tre-
keto riba esaki y ta informa     bay bin cu un extra turno di     e aña aki pasobra cu e ta bi-    preveni y si bo biba un bida     mendo. “Den e generacion
den forma di prevencion pa       dialyse na hospital. “Actual-    rando un problema grandi         saludabel, o sea, come salu-     aki tin hopi avancenan cien-
asina evita yega e fase di ta    mente nos ta haciendo dos        mundialmente y e ta relata       dabel, keda den movecion y       tifico, tur siman, tur luna, tur
riba mashin di dialisis.         turno di dialyse y nos lo mes-                                                                     dia pero nos no a yega asina
Romeo Kock, nefrologo na         ter bay hinca un di tres pa por                                                                    leu pa cura enfermedadnan di
                                 yuda tur e pashentnan cu en-                                                                       riñon ora cu esakinan causa e
                                 fermedad di riñon.”                                                                                daño cu bo mester bay riba
                                 Aña pasa a logra pa cuater                                                                         dialyse. Nos no por cur’e.
                                 pashent haci transplante di                                                                        Por haci transplante pero no
                                 riñon. E aña prome cu esey                                                                         por cura,” sr. Kock ta agrega.
                                 tabata miho unda a haci 11                                                                          “E no ta wordo causa pa e
                                 pashent, asina ta e ta varia y                                                                     awa di Aruba. E no ta e reme-
                                 ta premira cu e aña aki lo tin                                                                     dinan generico. Simplemente
                                 mas transplante cu lo tuma                                                                         bo mester cuida bo curpa.
                                 luga. Dialyse ta un tratamen-                                                                      Tuma bo remedinan. Check
                                 to basta pisa. Hemodialyse ta                                                                      bo presion y bo sucu. Haci bo
                                 esun unda ta pone e pashent                                                                        control. Si bo trata bo curpa
                                 riba mashin. E pashentnan                                                                          bon bo curpa lo trata bo bon
                                 mester ta por lo menos 3 ora                                                                       tambe.”

‘Haci miho escogencia di come pa spaar bo riñon’

ORANJESTAD – Diaranson tabata Dia Mun-               for Healthy Kidneys ta e tema mundial pa 2017.          cu kier siña mas acudi na un dietista/nutricionista
dial di Riñon, en conexion cu esaki tabatin          Enfermedad di Riñon y Obesidad, Estilo di Bida          pa combersa tocante diferente escogencia cu nan lo
diferente actividad pa conmemora e fecha.            Saludabel pa Riñonnan Saludabel. Y, un biaha mas        por haci.
Aki ta sigui un relato cu a ricibi di gobierno.      minister Schwengle ta recorda nos comunidad cu          Si cambia un custumber dañino pa un custumber
Minister di Salud Publico Alex Schwengle tabata      ta importante pa tur hende bebe (mas) awa, come         bon, por ehempel stop di cumpra sigaria, stop di
presente den fin di siman na e actividad anual or-   menos salo, preveni y mantene un bon control di         come demasiado chips y en cambio inverti e placa
ganisa pa Imsan relaciona cu e conmemoracion di      malesanan manera presion halto y diabetes y haci        aki den miho cuminda, esaki sigur lo faborece e es-
Dia Mundial di Riñon. World Kidney Day ta haya       ehercicio.                                              tado di salud di e persona, e mandatario tambe ta
atencion henter e siman aki na Aruba pa medio di                                                             expresa.
diferente actividad y accion di conscientisacion pa                                                          E mandatario a subraya e impacto cu riñonnan cu
promove un miho cuido di e organonan vital aki.                                                              ya no ta traha bon of no ta traha mes mas tin riba e
Tur e diferente organisacionnan y departamen-                                                                calidad di bida di e pashent cu mester tuma dialyse.
tonan cu tin di haber cu cuido di riñon ta uni pa                                                            Finalisando e ta splica cu e pashent ta perde prac-
un programa special pa pashentnan di dialyse, pa-                                                            ticamente tres dia completo di cada siman pa e bay
shentnan cu tin diferente complicacion di nier y                                                             tuma dialyse y ta consehabel pues pa tur pashent cu
comunidad en general.                                                                                        por posiblemente preveni y evita daño (mas) grandi
Kidney Disease and Obesity, Healthy Lifestyle                                                                na nan riñon, pa nan haci nan best pa logra keda
                                                                                                             mas largo posibel mas saludabel y consecuente-
                                                                                                             mente cu un miho calidad di bida.

                                                     E actividad den fin di siman na Imsan tabatin activ-
                                                     idadnan pa entretene e muchanan, hopi informa-
                                                     cion, y hasta demostracion pa adultonan siña con
                                                     pa traha snacknan saludabel.

                                                     Un estilo di bida no ta caro, pero ta pa un gran parti
                                                     consisti di miho escogencianan, e minister ta sub-
                                                     raya. El a agrega cu ta berdad cu fruta y berdura na
                                                     Aruba ta importa y naturalmente lo costa un poco
                                                     mas cu si cumpra nan na un pais cu ta produci nan.
                                                     Pero asina mes tin opcionnan y ta bon pa esunnan
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16