Page 11 - DESPA
P. 11
4
localDiabierna 10 Maart 2017
Sobrepeso ta keda afecta mas riñonnan na Aruba
ORANJESTAD – Tur aña Horacio Oduber Hospital ta na mashin y mayoria ta 4 ora cu hopi otro enfermedadnan baha stress sigur lo yuda pa
mundo henter ta reflex- splica cu aña pasa a nota un y tin cu ta 5 ora na mashin, pa cronico. Un di nan ta prob- preveni problemanan manera
iona riba enfermedadnan aumento di pashentnan cu ta un total di 3 biaha pa siman. lema di riñon pa motibo cu presion halto y sucu loke tin
di riñon riba e di dos dia- dialisa. “Aki na hospital nos Tin pashent cu tin otro prob- obesidad ta subi e riesgo di efecto riba funcion di riñon.
huebs di maart mirando tin 85 pashent cu ta haci he- lemanan manera cardiovas- haya problema di presion y Cada pashent mester sa nan
cu aña pa aña e cantidad modialyse y mas o menos 15 cular cu mester bay 4 biaha diabetes cu ta e dos enferme- numbernan: presion mester
cu ta termina ta haci di- pashent cu ta tuma dialyse pa siman. Esaki ta influencia dadnan cronico cu ta causa ta menos cu 140/90. Sucu
alisis ta subi. Un di e cau- peritoneal y e centro di dial- nan bida diario drasticamente malesa di riñon mas grandi mester ta bao di control. Asi-
sanan mas grandi pa esaki yse na Imsan tambe a mira un y mester tene cuenta cu esey. aki na Aruba”, e nefrologo ta na so por preveni enfermedad
ta presion halto y diabetes aumento di pashent cu awor “E aña aki e tema di World amplia. di riñon. Asina cu e enferme-
cu den su mayoria ta bin ta mas o menos 65 pashent. Kidney Day ta obesidad. E 80% sucu of presion halto dadnan aki causa daño di ri-
di sobrepeso. Nos tin mas o menos 165 pa- dia semper ta cay riba e di dos E experto di dialyse ta sigui ñon cronico y bo no ta ripara
Aruba mescos cu tur parti shent cu ta tumando dialyse diahuebs di e luna di maart. splica cu mas o menos 80% pa ora bo haya e sintomanan
di mundo ta sufriendo di e na Aruba”. Nos ta para keto pa corda riba di pashentnan na Aruba ta ya caba e daño ta irevocabel.
consecuencianan di obesidad E aumento ta asina hopi cu e e problema di enfermedad di sufri di sucu of presion halto. Ciencia ta hopi avansa. Ta
p’esey hospital ta para un rato aña aki ta premira cu mester riñon. Obesidad ta e tema di Obesidad ta algo cu mester bibando momentonan tre-
keto riba esaki y ta informa bay bin cu un extra turno di e aña aki pasobra cu e ta bi- preveni y si bo biba un bida mendo. “Den e generacion
den forma di prevencion pa dialyse na hospital. “Actual- rando un problema grandi saludabel, o sea, come salu- aki tin hopi avancenan cien-
asina evita yega e fase di ta mente nos ta haciendo dos mundialmente y e ta relata dabel, keda den movecion y tifico, tur siman, tur luna, tur
riba mashin di dialisis. turno di dialyse y nos lo mes- dia pero nos no a yega asina
Romeo Kock, nefrologo na ter bay hinca un di tres pa por leu pa cura enfermedadnan di
yuda tur e pashentnan cu en- riñon ora cu esakinan causa e
fermedad di riñon.” daño cu bo mester bay riba
Aña pasa a logra pa cuater dialyse. Nos no por cur’e.
pashent haci transplante di Por haci transplante pero no
riñon. E aña prome cu esey por cura,” sr. Kock ta agrega.
tabata miho unda a haci 11 “E no ta wordo causa pa e
pashent, asina ta e ta varia y awa di Aruba. E no ta e reme-
ta premira cu e aña aki lo tin dinan generico. Simplemente
mas transplante cu lo tuma bo mester cuida bo curpa.
luga. Dialyse ta un tratamen- Tuma bo remedinan. Check
to basta pisa. Hemodialyse ta bo presion y bo sucu. Haci bo
esun unda ta pone e pashent control. Si bo trata bo curpa
riba mashin. E pashentnan bon bo curpa lo trata bo bon
mester ta por lo menos 3 ora tambe.”
‘Haci miho escogencia di come pa spaar bo riñon’
ORANJESTAD – Diaranson tabata Dia Mun- for Healthy Kidneys ta e tema mundial pa 2017. cu kier siña mas acudi na un dietista/nutricionista
dial di Riñon, en conexion cu esaki tabatin Enfermedad di Riñon y Obesidad, Estilo di Bida pa combersa tocante diferente escogencia cu nan lo
diferente actividad pa conmemora e fecha. Saludabel pa Riñonnan Saludabel. Y, un biaha mas por haci.
Aki ta sigui un relato cu a ricibi di gobierno. minister Schwengle ta recorda nos comunidad cu Si cambia un custumber dañino pa un custumber
Minister di Salud Publico Alex Schwengle tabata ta importante pa tur hende bebe (mas) awa, come bon, por ehempel stop di cumpra sigaria, stop di
presente den fin di siman na e actividad anual or- menos salo, preveni y mantene un bon control di come demasiado chips y en cambio inverti e placa
ganisa pa Imsan relaciona cu e conmemoracion di malesanan manera presion halto y diabetes y haci aki den miho cuminda, esaki sigur lo faborece e es-
Dia Mundial di Riñon. World Kidney Day ta haya ehercicio. tado di salud di e persona, e mandatario tambe ta
atencion henter e siman aki na Aruba pa medio di expresa.
diferente actividad y accion di conscientisacion pa E mandatario a subraya e impacto cu riñonnan cu
promove un miho cuido di e organonan vital aki. ya no ta traha bon of no ta traha mes mas tin riba e
Tur e diferente organisacionnan y departamen- calidad di bida di e pashent cu mester tuma dialyse.
tonan cu tin di haber cu cuido di riñon ta uni pa Finalisando e ta splica cu e pashent ta perde prac-
un programa special pa pashentnan di dialyse, pa- ticamente tres dia completo di cada siman pa e bay
shentnan cu tin diferente complicacion di nier y tuma dialyse y ta consehabel pues pa tur pashent cu
comunidad en general. por posiblemente preveni y evita daño (mas) grandi
Kidney Disease and Obesity, Healthy Lifestyle na nan riñon, pa nan haci nan best pa logra keda
mas largo posibel mas saludabel y consecuente-
mente cu un miho calidad di bida.
E actividad den fin di siman na Imsan tabatin activ-
idadnan pa entretene e muchanan, hopi informa-
cion, y hasta demostracion pa adultonan siña con
pa traha snacknan saludabel.
Un estilo di bida no ta caro, pero ta pa un gran parti
consisti di miho escogencianan, e minister ta sub-
raya. El a agrega cu ta berdad cu fruta y berdura na
Aruba ta importa y naturalmente lo costa un poco
mas cu si cumpra nan na un pais cu ta produci nan.
Pero asina mes tin opcionnan y ta bon pa esunnan