Page 14 - bon-dia-aruba-20250131
P. 14

A14
                  Diabierna 31 Januari 2025











            Reseña skirbi pa Joe Fortin
            ‘Di Carigueña pa Santa Clara’: Buki nobo di autor Jossy Tromp Parti II


            E buki di morocho                                         mientras hende morto ta re-  E narado di e novela ta uno
            Den  diferente  literatura                                gresa  bek  Carigueña.  Santa  extradiegetico  omnisciente,
            mundial  nos  por  mira                                   Clara tin tanto e caracteristica  kiermen e ta un narado cu ta
            e  simbolonan  di  dobel,                                 di “ta un sorto di Shelo, algo  conta  e  storianan  desde  un
            como  por  ehempel,  den                                  manera un paraiso riba tera”,  punto di bista obhetivo paso
            Wuthering Heights di Em-                                  pero  tambe  “manera  un  fi-  e  no  ta  un  personahe,  e  ta
            ily  Brönte,  The  Strange                                erno”  (142-143).  Carigueña  pafo di e novela y no ta forma
            Case of Dr Jekyll and Mr                                  ta  parce  Aruba  den  tanto  e  parti di e storia.  E ta omni-
            Hyde di Robert Louis Ste-                                 aspecto  di  naturalesa,  cul-  sciente paso e sa tur cos cu ta
            venson,  The  Picture  of                                 tura  y  politica  na  un  banda,  pasando den e storia. Pakico e
            Dorian Gray di Oscar Wil-                                 pero  na  un  otro  banda,  e  ta  narado tambe tin e funcion di
            de, Die Doppeltgänger di                                  un universo totalmente otro.  morocho? E narado ta conta
            E.T.A. Hoffmann of Sol de                                 Pues e ta parce y e no ta parce  e  diferente  storianan  den  e
            Medianoche  di  Edgardo                                   Aruba, mescos cu e parhanan  novela  y  ta  conecta  nan  cu
            Rodríguez Juliá. Esakinan                                 cu ta aparece den e novela cu  otro, pero cada bes e ta hinca
            ta  storianan  (gotico)  cu   a bay studia y bin bek su pais   ta parce warawara, pero no ta  su  propio  pensamentonan
            ta mustra e dos bandanan     pa asina yuda esaki progresa,   warawara.                 moralista  tocante  e  sociedad
            di bida, esta e banda bon    pero el a cay den e tentacion   Agusto Romero y Hortencio  y politica den e texto. Di tal
            cu luz di dia ta tolera y e   di poder y corupcion. E drog-  Florencio                 forma e ta mustra cu loke e
            banda  malo  scondi  den     adicto ta esun cu a acepta par-  E dokter amigo di cas Agusto  mes tin di bisa tambe ta im-
            scuridad. Den e novela di    ti  di  su  pasado,  mientras  cu   Romero ta simbolicamente e  portante banda di e storia di e
            Tromp  tambe  bo  ta  haya   esun studia e rechasa te hasta   morocho di Hortencio Flor-  morocho.
            e  fenomeno  aki  di  bon  y   su propio ruman. Akinan por   encio,  e  dictador  y  manipu-  E mundo realista y surrealista
            malo, representa pa e mo-    mira cu bon y malo ta inter-  lador.  Mientras  cu  Agusto  Tin dos mundo den e novela   door  di  bisa  cu  esaki  ta  un
            rochonan  cu  manera  nan    mescla  den  otro  birando  un   Romero  tambe  tin  su  banda  cu ta morocho di otro unda   otro  nomber  pa  Santa  Clara
            mes ta bisa: “Nos ta moro-   simbiosis inseparabel mescos   scur  den  bida  unda  e  ta  co-  tin  diferente  acontecimen-  of Necropolis. “Cetilalma” ta
            cho,  y  esaki  ta  mescos  cu   morochonan siames.       labora cu Hortencio Floren-  tonan ta tumando luga, esun   un storia cu a aparece den su
            un alma parti den dos”, ki-  Bida y morto                 cio, tur e tempo el a hunga un  di  e  bida  ‘real’  unda  e  per-  prome buki di storianan cor-
            ermen en realidad nan ta     Mescos  cu  Jacobo  y  Pietro,   rol di un bon amigo di cas y  sonahenan  principal  ta  pasa   ticoCetilalma y otro cuentan-
            un persona hunto y apart     bida  y  morto  tambe  ta  mo-  educador di e morocho, ma-  den nan experiencia di bida,   an Arubiano.
            nan  ta  e  mitad  di  e  otro,   rocho  di  otro  y  ta  comple-  nipulando nan y alabes hun-  hopi biaha traumatico. Banda   Tin  un  wega  entre  logico  y
            e  banda  scur  y  esun  cla.     mentario  na  otro.  Den  bida   gando e rol di amigo (intimo)  di e mundo aki, tambe bo ta   ilogico,  caos  y  orden,  struc-
            “Nos  ta  completamente      ta  purba  incansablemente   di nan mama viuda. Na final  haya esun surrealista unda tin   tura  y  destructura,  unda  cu
            otro” (26). Kiermen nan ta   pa corumpi y destrui bida di   e  imagennan  di  Hortencio  acontecimentonan  cu  ta  in-  e  lector  hopi  biaha  mester
            parce  otro,  mientras  nan   otro, mientras una bes morto,   Florencio y di Agusto Rome-  explicabel y halucinante, por   purba  di  completa  e  puzzel
            no ta parce otro y nan ta    ta regresa bek entre bibonan   ro ta kedacambia den otro pa  ehempel ora Jacobo ta interna   di diferente storianan scondi
            e mesun individuo, mien-     pa  sigui  cu  maldad.  Pues,   asina tormenta Pietro deses-  den hospital y ta haya bishita   den  e  texto.  Atrobe  tin  un
            tras nan ta otro. Na pagina   morto  no  kiermen  e  fin  di   peradamente.            di sernan straño y monstruo-  narado  cu  ta  keda  purba  di
            16 e narado ta bisa tocante   existencia  pasobra  e  bida  ta   Structura di e novela  so  (e  burico  Pata  Blanco  cu   despista  e  lector  y  ta  hinca
            e  morocho:  “A  pesar  di  e   continua  despues  di  morto,   E forma con e novela ta desa-  por papia y Antonia Silvestro   su  mesun  opinion  cada  bes
            diferencia  cu  tabatin  en-  pero na otro banda, morto no   roya tambe tin e structura di  alias  Antonia  Chubat’i  Sero,   den e relato. Den e storianan
            tre  nan,  cu  no  solamente   ta trece paz y trankilidad, sino   un  morocho  unda  cu  banda  mita  hende,  mita  bestia).   cortico, hopi biaha ta keda un
            tabata birando mas grandi    sufrimento, frustracion y mas   di e storia principal, esta esun  Pues, e dos mundonan aki ta   misterio no resolvi, un mis-
            den  transcurso  di  tempo,   maldad.                     di e dos rumannan, tin otro  interconecta, mientras cu nan   terio di kico lo ta e siguiente
            toch  nan  a  keda  pa  basta   Mama(nan)                 storia(nan)  cu  ta  cana  para-  ta diferente, mescos cu e ru-  paso  narativo,  mientras  cu
            tempo     emocionalmente     Mescos  e  yiunan  morocho,   lelo na esun principal. Asina  mannan morocho.           den  DiCarigueña  pa  Santa
            inseparabel  for  di  otro   nan  mama  Miriam-Celestia   bo  ta  haya  e  storia  di  Hor-  E  universo  literario    haluci-  Clara,  e  lector  mester  djis
            cu no tabata nada straño,    tambe  tin  un  dobel  bida:   tencio Florencio, pero tambe  nante                     acepta  lo  inexplicabel  y  por
            pasobra como ruman nan       uno  den  cua  e  ta  pertenece   esun di e dos mortonan cu ta  Por  conclui  cu  e  novela  di   keda  conforme  cu  un  storia
            a  comparti  un  parti  im-  na e sociedad elite y e ta un   bibando na Santa Clara, Ani-  Jossy Tromp tin tur e elemen-  cu tin un final absoluto?Kisas
            portante di nan bida. Nan    muhe  respetoso,  e  otro  ta  e   ceto y Maria.          tonan cu su lectornan conoce   no, si acaso Hortencio Flor-
            tabata  e  dos  bandanan  di   banda scur unda el a comete   Alabes e novela tin un struc-  di su storianan cortico cu ta   encio te den infinito lo keda
            e mesun medaya, of miho      actonan  inmoral  y  inhuma-  tura  circular  pasobra  e  ta  hiba e lector den un mundo   busca victimanan entre e bi-
            bisa, dos banda ta comple-   no. Flora Catarina Alvares of   cuminsa y finalisa cu e apari-  cu ta parce esun cu nos con-  bonan desde e universo di e
            menta otro.”                 Maria Aurora, kende tin dos   cion di Hortencio Florencio.  oce y cu tin hopi semehansa   mortonan,  mescos  cu  e  par-
            Bon y malo                   diferente  nomber  bou  cua  e   Den  e  prome  capitulo  e  ta  cu Aruba, pero na otro banda   hanan cu ta parce wararawara,
            E rumannan morocho ta para   ta conoci, tambe tin dos dife-  den un cine cu Pietro y Jaco-  e ta un pais, of universo com-  pero cu no ta warawara?
            como  simbolo  di  bondad  y   rente  rol:  e  ta  mama,  mien-  bo ta mirando y den e ultimo  pletamente distinto, macabro   Den  todo  caso,  tur  e  perso-
            maldad. Pero cua ta bon y cua   tras e no ta y e ta un asesino,   capitulo, e ta aparece di nobo  y  hororoso  habita  pa  sernan   nahenan  di  e  novela  aki  ta
            ta  malo  den  realidad?  Kisas   mientras cu simultaneamente   pa  tormenta  Pietro,  mescos  monstruoso y desviante.   victima y agresor simultanea-
            Jacobo  ta  esun  bon,  pasobra   e ta un victima.        cu e parhanan gigantesco cu  Jossy Tromp ta conoci pa su   mente y nan tur ta morocho
            e  ta  esun  cu  ta  mas  suave  y   Carigueña y na Santa Clara   pluma blauw cu ta parce war-  weganan  di  intertextualidad   di nan mes: nan ta e parti bon
            cu  ta  boga  pa  mas  igualidad   Carigueña  ta  e  mundo  real   awara, pero cu no ta warawara  na otro autornan den su sto-  y esun malo di nan mes, pero
            den bida, pero di otro banda,   unda hende ta biba y su mo-  y cu ta biba na Santa Clara, e  rianan  cortico,  por  ehempel   e aspecto malo ta esun cu ta
            e ta esun cu a cay den tenta-  rocho  ta  Santa  Clara  (Ceti-  ciudad di morto. E parhanan  e  ta  haci  referencia  na  Jorge   prevalece  y  na  final  e  unico
            cion di droga, a bira choller y   lalma  of  Necropolis)  unda   aki ta simbolo di morto y ta  Luis  Borgesy  Kafka.Den  Di   cos cu ta permanece ta morto,
            a  tuma  un  decision  drastico   spiritonan ta bay, pero tin ora   bin  cerca  Jacobo  tambe  ora  Carigueña  te  Santa  Clara   un morto unda den realidad
            relaciona  cu  e  secreto  tor-  tin  intercambio  entre  e  dos   cu e ta den hospital casi mu-  e  autor  ta  haci  un  referen-  nada  lo  cambia  pasobra  in-
            mentoso di nan famia. Kisas   universonan aki y hende bibo   riendo.                   cia intertextual na su propio   trankilidad,  infelicidad  y  in-
            Pietro ta esun bon, pasobra el   ta haya acceso na Santa Clara,   E narado di e novela  obra  uzando  Cetilalma  (64)   satisfaccion lo keda presente.
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19