Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30
a30 ciencia & tecnologia
Diamars 4 Februari 2020
Placa di derame di BP oil ta reconstrui isla di pelican na Louisiana
NEW ORLEANS (AP) pelican bruin y otro parhanan
— Un isla na Louisiana luchando, nan curpanan pisa
cu ta provee un sitio cru- pa e azeta. Alrededor di mil di
cial pa neishi di pelican nan a muri.
y otro parha di lama ta “Esaki ta e prome biaha cu
siendo restaura na casi su nos ta haci un restauracion a
tamaño anterior, despues gran escala specificamente pa
di decadanan di erosion di parha”, Baker a bisa. “Mi no
costa y e golpi devastado por spera pa mira e resulta-
di un derame di azeta 10 donan” ora e parhanan yega.
aña atras. Bou di e proyecto di restaura-
cion, contratista pa Louisiana
Alrededor di 6,500 pelican Coastal Protection and Res-
bruin y tres mil parha mas toration Authorita a saca san-
chikito ta pone nan neishi to di riu Mississippi y a hinca
tur siman riba Queen Bess esaki paden di dos linea di
Island, cu a shrink for di piedra. Awo e isla ta cubri 15
18 hectar na 1956 na casi 2 hectar, dunando espacio cu e
hectar na 2010, tempo cu e parhanan hopi preta tabatin
derame di Deepwater Hori- mester. Mayoria di e isla ta
zon a susha su beachnan cu ser restaura como un habitat
desperdicio. di pelican, cu 2.8 hectar pa
skimmer, bubi y otro par-
Maske apenas un pida di isla hanan cu ta traha neishi den
pafo di Golfo di Mexico na piedra.
Brataria Bay, Queen Bess ta ticida a mata henter e pobla- cantidad di colonia a cay cu pa daño ambiental pa e de- Segun Baker, den añanan
hunga un rol enorme como cion. 54% desde 2010, el a bisa. rame di 2010. recien e neishinan ta asina
un di e colonianan di mas Perdida di wetland y otro E explosion den lama y e can- preta, cu ‘apenas bo por pone
grandi pa pelican bruin na problemanan a pone e par- E $18 miyon pa restaura dale e aña ey riba e drilling rig pia abou riba tera sin toca un
Louisiana, proveyendo real hanan den hopi menos co- Queen Bess Island, y fon- di BP a mata 11 persona. E neishi’. Pa asisti e parhanan,
estate di calidad halto pa alre- lonia cu locual nan tabatin donan pa monitor y manten- pozo a saca mas di 100 miyon e comision di bida salvahe y
dedor di 1/5 di e neishinan di dos decada atras, segun Todd cion den futuro, ta bin di un galon di azeta den e awa du- piscamento a designa e isla
e estado. Tambe ta aki unda e Baker, e biologo supervisan- acuerdo di $20 biyon cu go- rante 87 dia. un refugio di bida salvahe na
pelican, parha estatal di Loui- do trabou di restauracion pa bierno federal y e cinco esta- Tempo cu e azeta a yega na november, prohibiendo hen-
siana, tabata reintroduci den departamento di bida salvahe donan di Gulf Coast a cera cu e isla alrededor di 72km sur de di pisca den e awanan of
añanan 1960 despues cu pes- y piscamento di Louisiana. E e gigante di energia BP PLC di New Orleands, por a mira subi riba e isla.
WHO ta combati desinformacion riba brote di virus
GENEVA (AP) — Hefe di rechaso di algun pais pa ad- fuentenan confiabel y guia
Organisacion Mundial di miti ciudadano di provincia ora nan mester di esaki.
Salud (WHO) a biaha un Hubei – bisando cu esaki E reporte a bisa cu WHO
decena di biaha pa moni- ta contra recomendacion di tabata trahando ’24 ora pa
tor e respuesta na ebola WHO. dia pa identifica e rumornan
na Congo. Pero ora el Li a nota con presidente Xi mas prevalente cu poten-
planea un bishita na cap- Jinping, den su reunion cu cial pa afecta salud publico,
ital Chines siman pasa pa Tedros, a bisa cu e epidemia manera medida di preven-
un brote viral nobo sa- di coronavirus ‘ta un dia- cion y curanan falso’.
liendo di provincia cen- bel – nos no por laga diabel
tral Hubei, su yiu muhe a sconde’. Tedros tambe a aborda su de-
preocupa. cision siman pasa di clasifica
“Na mes momento, comu- e virus como un emergencia
“Prome cu mi a bay Beijing, nidad internacional mester global, bisando cu e movida
mi yiu muhe a bisa ‘bo no trata e virus nobo di forma tabata impulsa pa aumento
mester bay’”, director gen- “Na luga di gasta tempo riba WHO tambe ta combat- obhetivo, husto, trankil y ra- den transmision humano-
eral di WHO, Tedros Adha- miedo y panico, nos mester iendo misinformacion, tra- cional, y no interpreta esaki pa-humano di e virus den
nom Ghebreyesus a bisa na e bisa esaki ta momento pa hando cu Google pa sigura di mas negativo y pesimista, varios pais, y e miedo cu lo
hunta ehecutivo di e agencia prepara”, Tedros a bisa. “Pa- cu hende haya hechonan of crea panico intencional- tin un impacto significativo
di salud di Nacionnan Uni sobra 146 caso, pa cualkier for di agencia di salud di mente”, Li a bisa. riba paisnan den desaroyo
den un sesion publico ayera. standard, ta hopi abou.” ONU prome ora nan busca Desde cu e brote a cuminsa, cu sistemanan di salud debil.
E relato ta un ehempel di informacion di e virus. Red- un cantidad di declaracion Tedros a bisa cu brotenan
e linea fini cu oficialnan di Mientras gobiernonan ta nan social manera Twitter, engañoso y farsanan tocante recien manera e virus nobo
WHO ta nabegando en- pone restriccion riba biahe Facebook, Tencent y Tik- e virus a circula online. In- y ebola a demostra e fayonan
tre miedo pa e coronavirus na China, aerolineanan ta Tok tambe a tuma stapnan cluyendo teoria di conspira- di e sistema di emergencia
nobo y speransa di aumenta suspende vuelo y ciudadan- pa limita e fluho di misin- cion cu a crea e virus den un ‘binario’, yamando esaki
preparacion internacional onan Chines ta lucha cu au- formacion y rumornan di e laboratorio y cu ya a fabrica ‘demasiado restrictivo, sim-
pa un brote cu a costa mas mento di xenofobia y ostra- brote. vacuna; exageracion di e can- pel y no apto pa proposito’.
di 360 bida y a infecta siki- cismo, WHO ta calibrando tidad di morto y enfermo; y “Nos tin luz berde, cora,
era 17,238 persona na China un mensahe di elogio na ofi- Oficialnan Chines ta pa- declaracion di curanan falso. y nada memey”, el a bisa,
desde fin di december ul- cialnan Chines y purbando piando cada bes mas. Na e Diadomingo, WHO a agregando cu ta consideran-
timo – y cu por bira un pan- di enfoca riba e epicentro reunion cu hunta ehecu- lamenta cu e brota y respu- do opcion pa permiti ‘nivel
demia. Te awo, e crecemen- – Ciudad di Wuhan y pro- tivo, embahador Li Song, esta ta compaña pa un ‘info- intermedio di alerta’.
to ta exponencial na China, vincia di Hubei – pa preveni representante permanente demia’ masivo – un abudan- Hunta ehecutivo di WHO,
pero pafo di e pais e casonan e virus bay fuera di control. interino pa China na Ge- cia severo di informacion, cu ta cuminsando un re-
ta menos di 150, plama den Tambe kier yuda prepara neva, a critica cancelacion di algun corecto y otro no – cu union di seis dia, tin un se-
casi dos decena di pais. sistema di salud mas debil. vuelo, nengamento di visa y ta haci dificil pa hende haya sion tecnico riba e virus awe.