Page 11 - HOH
P. 11

DIARANZON 24 NOVEMBER 2021                                        DIARIO                                                        PAGINA 15






                                     Fundacion pa Nos Muchanan
                                              Articulo di Siman
                 E Derecho di Mucha den bida diario


                Bo  a  yega  di  lanta  mey-  Den e Tratado di Derecho  dad door di reconoce con-
                anochi  pa  wak  dicon  bo  di Mucha ta para derecho y  secuencia di su comporta-
                yiu  chikito  ta  yora?  Bo  a  e responsabilidad di fami-  cion?  Bo  ta  desaproba  e
                yega  di  sak  pa  scucha  bo  anan, educadornan y gobi-  mal conducta y no e mucha
                yiu  ora  e  kier  a  bisa  bo  erno pa duna contenido na  como persona? Loke bo ta
                algo  importante  di  scol?  e derechonan aki.          spera di bo yiu ta loke bo
                Bo sa tene su man pa crusa  Por parti e derecho di per-  por  spera  di  mucha  di  su
                caya? Si bo contesta ta “si”  sonanan bou di 18 aña den  edad?
                bo ta aportando na algun di  tres categoria:            3.     Participacion:  mu-  Bo yiu ta siña su limitenan  Esaki ta nifica cu e mayor
                e hopi maneranan cu tin pa  1.     Provision:    mucha  cha tin derecho pa participa   di loke bo ta spera di dje.  ta percura pa circumstanci-
                duna contenido na Derecho  tin derecho pa biba riba un  den  actividadnan  den  co-  E manera cu bo ta haci of  anan ta presente pa proteha
                di Mucha.                   nivel di bida adecua, cuido  munidad,  na  programanan   reacciona, sea ta kita of ta  y beneficia desaroyo di su
                                            medico,  educacion  y  pa  y  servicio  pa  mucha.  P.e.   agrega mas na su confiansa  yiu. E Tratado di Derecho
                Mucha  ta  hende  tambe.  hunga. Bo ta provee bo yiu  bo ta hiba bo yiu biblioteca   y stimacion propio.         di  Mucha  ta  reconoce  e
                Pa  e  motibo  ey  Declara-  cu cuminda balansa, cama  y  atende  otro  programan-                               papel importante di e may-
                cion  di  Derecho  Humano  pa  drumi,  cuido  medico  an/actividadnan den comu-     Derecho  y  Responsabili-    ornan y ta respeta nan re-
                ta  conta  pa  nan.  Cu  otro  ora e ta malo, oportunidad  nidad? Bo ta encurasha bo   dad?                      sponsabilidad pa guia nan
                palabra mucha tin derecho  pa hunga y oportunidad pa  yiu pa comparti su opinion?   Ora siña mucha na manera  yiu, incluso guia e manera
                riba tur loke ta permiti pa  bay scol?                  Bo ta scuch’e cu respet y ta   apropia tocante su derecho,  cu e yiu ta biba su derecho-
                nos, como adulto, pa biba  2.      Proteccion:  mucha  duna su opinion balor? Bo    e ta siña na e mes momento  nan. Sinembargo, si e miho
                cu  dignidad  como  ser  hu-  tin derecho riba proteccion  ta tuma opinion di bo yiu                             interes  di  e  mucha  no  ta
                mano.  E  unico  diferencia                                                                                      haya e sosten necesario pa
                cu adulto ta  cu mucha no                                                                                        falta  di  guia  apropia  di  e
                por sigura su propio bien-                                                                                       mayor,  otronan  (instancia,
                estar.  Mucha  ta  depende                                                                                       persona)  por  interveni  na
                di  adultonan  pa  nan  bien-                                                                                    beneficio di e mucha.
                estar. Mucha tin mester di
                adulto  pa  provee  pa  nan,                                                                                     Con ta para cu e famia?
                proteha nan di peliger y pa                                                                                      Mucha  tin  derecho  di  tin
                guia nan. Muchanan ta de-                                                                                        famia  cu  ta  sosten’e  y
                pende di nan mayornan pa                                                                                         proteh’e.  Mucha  tin  e  re-
                sobrevivi den tur sentido di                                                                                     sponsabilidad pa respeta su
                palabra. Mucha tin mester                                                                                        mayornan. E tin derecho di
                di nan mayornan pa stima,                                                                                        sa di su mayornan y di su
                cuida,  respeta  y  scucha                                                                                       famia, sa di e balor y nor-
                nan.                                                                                                             manan  y  cultura  di  su  fa-
                                                                                                                                 mia y di su mes. E Tratado
                Pa  enfatisa  cu  tur  mucha                                                                                     Derecho  di  Mucha  ta  en-
                tur  caminda  ta  merece  pa  contra  abuso,  negligencia,  den  consideracion  ora  di   di derecho y libertad di otro  fatisa importancia di famia
                biba  den  dignidad  y  pa  explotacion  y  discrimina-  tuma desicionnan, como y   hende.  Pareu  cu  su  respet  den bida di mucha pa e por
                trata  nan  na  e  forma  mas  cion. P.e. bo ta percura pa  cuando esaki ta posibel?   propio  ta  aumenta,  respet  socialisa.  Maske  mayor-
                adecua  posibel,  Nacion-   bo yiu tin un lugar safe pa                             pa otro hende tambe ta au-   nan ta separa, e derecho di
                nan Uni a desaroya na aña  hunga? Bo ta uza diferente  E  prome  ehempel  di  bo    menta. Ademas e ta siña pa  e mucha pa mantene con-
                1989 e Tratado di Derecho  forma  pa  guia  e  mucha  yiu.                          e tin atencion pa otro mu-   tacto  cu  ambos  mayor  ta
                di Mucha.                   den  su  comportacion?  Bo  Prome lesnan cu bo yiu ta   cha,  mayor  y  otro  adulto.  proteha  den  e  Tratado.  E
                                            ta yud’e siña responsabili-  siña  den  su  bida  tocante   P.e. e mucha ta comprende  Tratado ta spera di tur gre-
                                                                        mundo rond di dje ta bini   cu e tin derecho pa expresa  mio den nos comunidad pa
                                                                        di abo, su mayor. Pa medio   su punto di bista y e tin e  haci tur esfuerso posibel pa
                                                                        di bo, e lo siña loke ta nifi-  responsabilidad  pa  no  in- mantene  famianan  intacto
                                                                        ca ser “un persona capabel   sulta  otro  hende  ora  e  ta  y  pa  percura  pa  sosten  y
                                                                        y  independiente”.  E  man-  expresa su opinion.         asistencia na mayornan pa
                                                                        era cu bo ta reacciona riba                              asina  nan  por  eherce  nan
                                                                        dje ora e mester di algo ta   Con  ta  para  cu  derecho  y  responsabilidad.
                                                                        siña bo yiu e.o. e balor cu e   responsabilidad  di  mayor-
                                                                        tin pa bo. E manera cu bo   nan?                         Fuente:  “Respecting  chil-
                                                                        ta trata e mascota di cas ta   E responsabilidad primario  dren’s  rights  at  home”  –
                                                                        siña  bo  yiu con  pa  balora   di un mayor ta pa actua den  Canadian Child Care Fed-
                                                                        esnan cu ta depende di bo.   e  miho  interes  di  su  yiu.  eration.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16