Page 15 - AHATA
P. 15
A4 LOCAL
Diasabra 20 Juni 2020
Gobierno a entrega Nota di Reforma na CAft
Den dependencia di combustible fosil ta atende e
cambio cu mester haci den sector di produccion di Debe publico lo mester baha. E actual corelacion
energia (electrico) pero no ta menciona e otro uso debe/GDP tabata demasiado halto pa por a absorbe
di combsutible fosil: transporte. e golpi actual. E sistema financiero no tabatin su-
ficiente reserva pa por asisti den esaki. Tampoco
Ta menciona innovacion como factor importante gobierno tabatin reserva pa por yuda den un crisis
pa mehora clima empresarial y capacidad di com- di e alcance aki y por constata cu sector priva tam-
petencia. Atrobe ta menciona e sector di horti- poco tabatin e reservanan loke a haci cu casi inme-
cultura como un sector cu por percura pa pro- diatamente continuidad den sector priva a bira un
ductividad y un cierto cantidad di cupo di trabao problema tambe. Tampoco e empleado tabatin un
di nivel halto. Tambe ta bin dilant e institucion di ‘vangnet’ pa cay back ariba y ta na merced di otro-
SISSTEM (Sustainable Island Solutions through nan. Esaki ta ilustra suficientemente e necesidad di
Science, Technology, engineering and Mathemat- reforma, segun e documento.
ics) na Universidad di Aruba y un fondo pa recu-
peracion y innovacion cu por percura pa iniciativa Pa logra yega na controla debe publico mester di un
empresarial innovativo. Por lo demas ta menciona reforma sustancial cu ta encera entre otro reduci
otro iniciativanan ya na caminda riba tereno di in- gasto di personal y otro gasto operacional di gober-
novacion. Un plan nacional di innovacion tambe ta nacion, garantisando un nivel adecua y deseable di
na caminda ainda, e informe ta señala. facilidad y di inversion, pa por yega na un aparato
publico eficiente. Tambe control di e gastonan di
Den simplificacion di e procesonan administrativo seguro social y e peso di e compromisonan colec-
Tabatin un deadline di 15 di juni 2020 pa gobierno gubernamental cu por beneficia e operacion em- tivo ta hunga un papel.
di Aruba entrega su plan pa con pa introduci e re- presarial (From Red Tape to Red Carpet) ta trece
formanan necesario pa garantisa un mihor futuro dilanti e adaptacionnan den e leynan di estableci- Mercado laboral y gasto di personal
den diferente sentido. A cumpli tambe y e docu- mento di empresa y e ordenenza di permiso (Ver- Ta indica tambe den e informe cu no por mira e
mento a yega na man di prensa. Un resumen. gunningsverordening) unda ta bay tuma lugar un gastonan di personal di gobierno separa di e aspecto
‘streamlining’ cu por percura pa un tempo mas di mercado laboral. Reforma den mercado laboral
Den nan introduccion gobierno ta enfatisa prim- corto pa haya permiso pa start y opera un empresa. ta relaciona cu loke ta pasa riba tereno laboral den-
eramente e asuntonan cu lo mester haya un otro tro di gobernacion. Aki ta referi na e necesidad di
maneho. Pa cuminsa e economia actual cu ta de- Un factor grandi den apoyo na e reformanan ta ser pensa kico ta bay haci cu e personal cu lo mester
masiado orienta riba un solo actividad (turismo) lo duna na informacion digitalisa. Aki tin hopi trabao sali for di servicio di gobierno y otro parti di sector
mester haya un base mas amplio, pa por bira sos- pa haci, entre otro legislacion cu falta riba tereno di publico. Lo mester bin un plan pa acompaña per-
tenible y pa limita riesgonan. “En corto: nos mester privacidad pero tambe pa facilita trafico economico. sonal cu ta sali for di servicio publico pa bay traha
saca prosperidad di otro asunto banda di turismo di Esaki por contribui na mas eficiencia den comuni- den sector priva. Mester bin un plan pa medida di
masa. Ta menciona den e informe atrobe e 6 sector- cacion den economia y tambe den comunicacion apoyo pa facilita empleo di ex-empleado publico
nan identifica algun tempo pasa como ‘promising den y cu sector publico. den empresanan. Punto interesante: e informe ta
sectors’ cu ta: turismo, economia di conocimento, pone como condicion pa futuro aumento salarial
logistica, agricultura (produccion di cuminda) eco- Mester atende e diferente debilidadnan pa por trece den sector publico cu e cantidad di cupo di tra-
nomia circular y actividad creativo. e resiliencia di economia na un nivel aceptable bao mester baha. Tambe e punto di e deseo di mas
atrobe. Ta introduci e concepto “Verdienvermo- flexibilidad den legislacion laboral ta crea e nece-
Pa atende e limitacion cu balansa di pago ta pone gen”. Esaki segun definicion di Wetenschappelijke sidad di tin un tipo di ‘vangnet’ pa e empleado cu
mester tuma na cuenta dos actividad pa atende es- Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) lo mester ta perde trabao pa por ofrece un cierto seguridad
aki: seguridad alimentario (food security) y depen- ta “e suma di e potencia pa probecha oportunidad social. (Loke por hiba atrobe na aumento di ‘cost of
dencia di combustible fosil. Pa loke ta e produc- futuro y atende debidamente futuro menasa” y, se- doing business; red.).
cion agricola (cu ta en realidad horticultura; red.) gun e informe aki, ta encera aspecto manera e ya
ta menciona emision acelera di tereno di propiedad menciona resiliencia, capacidad di adaptacion y un Nota di redaccion:
publico, sin embargo ta haya falta di otro factornan actitud pro-activo. (Por lo tanto, un termino mas Esaki no ta un resumen completo di e Nota. E texto
necesario manera awa na prijs razonable y importa- general cu ta cubri varios otro concepto cu ta ‘over- completo lo ta disponible riba nos website: www.
cion na tarifa preferencial di insumo pa e sector aki. lap’ otro, pa cual nos no ta mira tanto utilidad; red.) Bondia.com
Continuacion di pagina 3 mas cortamento den futuro sindicatonan y sin cu mes- hopi zwak. parlamentarionan no por
sin cu Parlamento por haci ter pasa pa Raad van Advies. vota riba LB. h.a.m y si Par-
Tocante e cortamento di 5% amienda. Unilateralmente gobierno Unico cos cu gobierno tin cu lamento no ta di acuerdo
di salario di empleado publi- por baha salario di tur amb- haci ta informa Parlamento y mes cu reduccion di salario
co manera cu gobierno kier E diferencia entre sector tenaar sin consulta cu nin- Parlamento por manda un nan no tin manera legal pa
implement’e kitando 5% di- priva cu sector publico ta gun hende, esey lo pone e bezwaar pero esaki no tin por stop e decision aki.
rectamente for di bezoldig- cu despues di e crisis di Co- ambtenaar den un posicion peso huridico pa motibo cu
ing, a usa un palabra specif- vid-19 pasa, sector priva ta
ico cu ta ‘tot nader order’ cu bay haya 100% di nan salario
ta nifica cu huridicamente bek, pa motibo cu ainda tin
no tin un fecha concreto di un contract laboral valido.
ki dia lo duna e ambtenaar e Mientras cu ambtenaar no
5% bek. E palabra aki por ni- tin algo concreto di kico ta
fica cu por ta mañan of aki 30 bay pasa y cuanto mas nan lo
aña, e palabranan ‘tot nader corta.
order’ no ta duna un fecha
concreto, sino ta laga hopi Articulo 7 938 LV tijdelijke
luga habri pa haci mal uso versobering bezoldigingen
di dje den aspecto huridico. en voorzieningen overheid si
Mirando e direccion di e ley Parlamento aproba e ley aki
OLV 938 LV tijdelijke ver- ta duna Gobierno di Aruba
sobering bezoldigingen en e poder di baha tur ambten-
voorzieningen overheid cu aar nan salario via un lands-
mester wordo cambia, e arti- besluit houdende algemene
culo 7 ta duna indicacion cu maatregelen (LB.h.a.m) sin
e cortamento no lo bay keda cu Parlamento por haci cam-
na solamente na 5%; e arti- bio riba dje of stop e ehecu-
culo 7 aki lo habri porta pa cion di esaki, sin dialoga cu