Page 10 - bon-dia-aruba-20211228
P. 10
a10 internacional
Diamars 28 December 2021
Morocho ta ambos un bendicion y maldicion pa
mayornan na West Africa
di 3 aña, y su yiunan homber di 13 aña ken tambe ta morocho na Burkina
Faso, un di e paisnan Africano unda cu ta elogia morochonan y ta kere cu nan
ta posee podernan special, manera cura e personanan malo, proteha di peliger,
trece prosperidad financiero y mira e futuro.
E pais unda cu mayoria ta Musulman, cu e aprecio fuerte pa cosnan super-
natural den nan cultura ta mira mrochonan manera muchanan di spirito, y e
mamanan di morocho como e persona scogi pa trece nan na mundo. Esaki ta
bini for di e temponan unda cu cientificamente te ainda no por a splica con
morochonan tabata forma. Den otro partinan di West Africa, morochonan ta
mira como un maldicion.
“Hende tabatin miedo di morocho pa motibo cu nan no por a splica, dicon e
muchanan aki tabata nace como dos na luga di un,” segun Honorine Sawado-
go, un sociologo na e National Center for Scientific and Technological Re-
search na Burkina Faso.
Mayornan di morocho tabata bay na dokternan bruho kendenan a bini cu
reglanan nan tabata kere cu mester a sigui pa mantene e muchanan y nan mes
sigur, Sawadogo a conta, ken a haci su investigacion doctoral riba mamanan
di morocho. E creencianan aki y practicanan aki te ainda ta existi apesar di e
splicacion cientifico estableci di con morocho ta forma.
Zagre y su pareha, Ousmane Nikiema, a bishita un di e dokternan aki despues
cu e morochonan a bini na mundo pa ambos set di morocho. Pa e yiunan
homber, nan no a ricibi ningun direccion. Pero un di e dokternan aki a bisa
nan cu e mucha muhenan, Victorine y Victoria Nikiema, mester pidi placa na
canto di caminda of riesga cu nan lo ser asesina pa e spirito di un di e miem-
bronan di e famia.
“Si e “dokter” mira un spirito, bo lo mester hiba e muchanan pidi placa pa
asina por preveni e maldicion,” Nikiema a bisa, ken ta biba cu su famia na
Burkina Faso su ciudad capital, Ougadougou. “Porta e spirito no lo mata nan,
pero e lo haci nan daño. E por haci nan bira loco, of algo similar, e por paralisa
nan.”
Den henter Ouagadougou, mamanan y nan morocho bisti identicamente por
ser mira ta sinta riba un mat canto di caminda ta pidi placa. Nan ta motiva pa
soñonan y e instruccionnan di e “dokter”, e mamanan a conta The Associated
Press.
Mientras nan ta roga pa placa, bishitantenan ta ofrece regalo, manera bolo y
galiña a cambio di bendicion.
“Mi ta bendiciona hende ora cu nan bini y regala nos algo, mi ta bisa cosnan
manera ‘mi ta spera Dios cura bo persona’ ora cu un hende malo bini,” Mar-
celline Tapsoba, mama di morocho di 2 aña a conta.
Bo por mira escenanan similar na Ghana. “Si bo duna luz na morocho na
Ghana, bo tin cu sigui e morochonan su regla,” Kasim Amadu, un negociante
a declara. E ta un creencia cu si e morochonan ta infeliz esaki por causa daño
personal na e mayornan y otronan.
Mayoria di cultura na West Africa ta adora morocho, y nan ta hasta kere cu
nan por eleva nan comunicacion cu e mundo spiritual entre nan, Philip Peek
a bisa, un profesor di emeritus na Drew University ken su investigacion ta
inclui religion Africano y leyendanan urbano a conta.
Morocho ta considera maligno den cierto barrio na Nigeria su capital di Abuja,
segun Stevens Olusola Ajayi, un misionero Cristian cu a rescata 19 set di mo-
rocho motiva pa preocupacion cu nan lo ser asesina. Ajayi, ken tin desde aña
1996 haciendo e trabao aki, ta trece e muchanan pa biba cu su persona den
su bario cu su famia y su comunidad. E aña aki, el a regresa 6 mucha na nan
mayornan, e ta prome biaha cu e por a organisa un reunion familiar asina aki.
Hasta den paisnan unda cu nan ta mira di miho manera, morocho por ta vic-
tima di explotacion pa ganashi financiero. Algun mama ta fia muchanan di nan
(AP) - Den su soñonan, Evelina Zagre ta kere cu su dos set di morocho bisina y ta gana cu nan ta morocho pa asina por genera mas placa ora di pidi
ta comparti vision y ta demanda cierto cosnan di su persona, “cumpra placa canto di caminda, Sawadogo e sociologo a comenta.
un galiña,” “pidi placa.”
E no ta facil pa ta mayor di morocho. Na Ouagadougou, Fati Yougma, di 27
“Nan spirito lo drenta bo soñonan y laga bo persona sa kico nan kier y despues aña di edad, a bisa cu su yiunan morocho ta dal su persona den su soñonan si
bo mester bay busca esaki pa nan,” el a bisa. e no obedece nan demanda.
Apesar di e presion despues di e soñonan cu e ta haya, Zagre ta considera su A pesar di esaki, Yougma ta bisa cu e ta sinti su mes honra di por ta mama di
mes bendiciona. E mama di 30 aña ta criando su yiunan muhe cu ta morocho su yiunan.