Page 6 - HOH
P. 6
Diabierna, 19 September 2025 AWEMainta LOCAL 3
Controla telefon di bo yiu
Sexting ta un tendencia alarmante na Aruba
NA Aruba, un tendencia digital preocu-
pante ta cuminsa sali na cla—muchanan
bou di 12 aña ta experimentando
cu ‘sexting’, hopi biaha bou di influ-
encia di presion di grupo. Mientras
cu hopi mayor ta kere cu esaki ta un
problema reserva pa adolescentenan,
maestronan y trahadonan hubenil riba
e isla ta adverti cu e ta apareciendo
mucho mas tempran cu a spera, locual
ta hiba na formanan nobo di bullying
na scol.
Presion di grupo den un comunidad
cera
E comunidadnan chikito y estrecha-
mente conecta di Aruba ta nifica cu e
presion di grupo ta plama lihe entre
muchanan. Loke por cuminsa como un
reto, un joke of un desafio dentro di un
grupo di amigo por plama den klasnan
y barionan den cuestion di ora. conoce otro, e efectonan por ta den ekipo entre mayornan, scolnan y e
Na un edad asina jong, muchanan ta specialmente doloroso. Algun mucha comunidad mas amplio:
specialmente ansioso pa sinti nan mes ta cuminsa evita interaccion social of • Papia trempan y frecuentemente:
acepta. Sin compronde e consecuenci- hasta falta scol pa scapa di e ridiculez. Mayornan mester tin combersacionnan
anan completamente, nan por cumpli adecua pa e edad tocante compor-
cu peticionnan pa manda of comparti E factor di smartphone tacion online, respet y e riesgonan di
imagennan inapropia. Pa nan, e por Acceso na smartphone ta plama comparti imagennan personal.
sinti como un diberticion inofensivo of tur caminda na Aruba, hasta entre • Stipula limite: Limita acceso na app,
un manera pa nan pas aden—pero e muchanan cu ainda ta na scol revisa e configuracionnan di privacidad
impacto por ta duradero. primario. Appnan di mensahe, chatnan y monitorea e actividad di e telefon
di grupo y plataformanan di red social regularmente.
Ora sexting ta hiba na bullying ta crea espacionan unda comporta- • Sosten di scol: Incorpora siguridad
Unabes cu imagennan of mensa- cion riesgoso por tuma luga sin cu digital den e programanan di ense-
henan ser comparti, muchanan hopi mayornan ta ripara. ñansa di Aruba, yudando muchanan
biaha ta perde control di unda nan compronde con lihe accionnan online
ta bay despues. Na Aruba, ya caba Esaki ta e motibo dicon educadornan por plama.
tabatin reportahe di studiantenan jong y defensornan di mucha ta urgi fami- • Conscientisacion den comunidad:
cu a enfrenta chansa, rumor y exclu- anan pa tuma un postura proactivo: Anima muchanan pa papia si nan ta
sion despues cu e contenido a circula Check telefon di bo yiu. Aunke respeta sinti nan presiona, sigurando nan cu
entre nan compañeronan. Loke tabata privacidad ta importante, siguridad nan lo no wordo castiga pa ta honesto.
destina pa ta priva por bira publico lihe, mester bin na prome luga. Mescos cu
lagando e muchanan cu berguensa of mayornan lo no laga un yiu sin super- E concepto robes di mas peligroso ta
humiya. vision den un bario insigur, nan no kere cu “mi yiu ta mucho jong pa esaki.”
mester asumi cu un smartphone ta
E bullying aki por tuma hopi forma— liber di riesgo. E berdad ta cu e cultura digital no tin
haci bofon, yama nomber of isola limite di edad, y e muchanan di Aruba
compañeronan di klas. Den ambien- Kico famia y scol por haci ta wordo exponi mas tempran cu hopi
tenan di scol chikito, unda tur hende Atende e problema aki ta rekeri trabou mayor ta realisa.

