Page 18 - ahata
P. 18

A6   LOCAL
                       Diasabra 31 Mei 2025
             Gobierno ta lansa emision di bono pa cubri

                        necesidadnan financiero di 2025


            Gobierno  di  Aruba  a
            aproba un iniciativa nobo
            di prestamo pa atende su                                                                     Con Papiamento a y ta
            necesidadnan  financiero
            pa  aña  fiscal  2025.  Segun
            un  decreto  publica  riba                                                                         sigui desaroya?
            dia  26  di  mei  2025,  den
            e  Afkondigingsblad  van                                                                  Den e edicion aki di nos column semanal dedica
            Aruba 2025 no. 17, gobier-                                                                na nos idioma Papiamento, atencion pa un tema
            no ta bay emiti bono pa un                                                                general, trata den forma parcial den un anterior
            total  di  165  miyon  florin,                                                            edicion, pero awe un analisis mas amplio. Ta tra-
                                                                                                      ta di e tema con nos idioma a desaroya anterior-
            dividi den dos tranche, cu                                                                mente y awor, un idioma oficialmente reconoci
            e emision programa pa dia                                                                 caba, con nos ta sigui cu su desaroyo, cu ta algo
            6 di juni 2025.              agente pa maneha e bononan.  dia 6 di juni 2025, y despues   di tur dia.
                                         Su responsabilidadnan ta bay  di esaki, Banco Central ta bay
            Dos tranche cu termino dife-  inclui supervisa e proceso di  credita cuenta di gobierno pa   En breve, pa cuminza,e parti historico. Pa gran parti
            rente                        alocacion,  maneha  e  pago-  e monto total ricibi, menos e   esey tabata un desaroyo mas tanto basa riba comunica-
            E  emision  di  e  bononan  ta  nan di interes, y handle e re-  gastonan relaciona cu e emis-  cion verbal. Un parti menor di e poblacion tabata skir-
            consisti  di  dos  tranche.  E  pago di e capital unabes cu e  ion.                       bi, hasta si nan tabatin un educacion basico cu ademas
            prome tranche ta bay ta te Afl.  bononan madura.                                          lo tabata na otro idioma, sea Hulandes, Ingles o Spaño
            100 miyon, cu un termino di                               Si  e  subscripcionnan  ta  me-  den mayoria di caso.  E otro parti ta esun cu awor mes-
            14 aña y un tasa maximo di  Subscripcion  y  procedura  di  nos  cu  e  limite  di  Afl.  165   ter  haya  mas  atencion,  pasobra  awor  nos  no ta  haya
                                                                                                      solamente introduccion di palabra y concepto a base di
            interes anual di 6 porciento.   pago                      miyon, gobierno ta reserva e    comunicacion espontaneo, pero nos vocabulario ta ex-
            E di dos tranche ta bay ta has-  Formulario  di  subscripcion  derecho di habri back e sub-  tende continuamente cu introduccion di palabra cu ta
            ta Afl. 65 miyon, cu un ter-  pa  e  bononan  ta  bay  ta  dis-  scripcion  na  un  fecha  pos-  surgi den trabao profesional di tur tipo, unda ta trata di
            mino di ocho aña, y un tasa  ponible  di  manera  gratis  na  terior,  mediante  un  decreto   duna contenido na comunicacion na Papiamentounda
            maximo di interes anual di 5  banconan  comercial  local  y  nobo, pa yena cualkier nece-  anteriormente e tabata consisti di comunicacion den
            porciento.                   na e Banco Central di Aruba.  sidad financiero restante.     otro idioma so. Un bon ehemplo di esey ta tur loke
                                         Partidonan  interesa  mester                                 tin di haci cu gobernacion, cu anteriormente no tabata
            Ambos tranche ta bay ofrece  entrega nan formulario com-  E  medida  aki  ta  parti  di  e   tuma lugar na Papiamento, solamente na Hulandes.
            pago  fiho  di  interes  anual  y  pleto no mas tarda cu dia 2 di  Decreto  riba  Necesidad  Fi-  Den e elaboracion mas reciente di nos vocabulario e
            ta bay keda paga back den su  juni 2025.                  nanciero  2025-I,  basa  riba  e   paso logico tabata pa busca alternativa den Spaño. Esaki
            totalidad na final di nan ter-                            Ordenansa  Nacional  di  31     no a sucede solamente pasobra e tabata parce un paso
                                                                                                      logico, sino cu e tabata pa varios siglo caba e referencia
            mino respectivo. Ademàs, un  Alocacion di e bononan ta bay  di maart 2025, cu ta delinea   principal, tanto pa hende cu no tabata (sa) skirbi como
            guichet-vergoeding  (comis-  keda ehecuta pa Banco Cen-   e  presupuestonan  aproba       pa e grupo limita di persona cu tabata usa e idioma den
            ion administrativo) di 0.625%  tral basa riba e aplicacionnan  pa  ministerionan  di  Aruba.   forma skirbi. E tempo ey e influencia di Portugues a
            lo ta aplica riba e emision.  entrega.  Banconan  local  ta  Tambe ta basa riba provision-  mengua bastante caba, aunke a keda un cierto base den
                                         bay distribui e bononan asig-  nan  di  Ordenansa  Nacional   e comunidad hudiu na Corsou, di descendencia Por-
            Banco Central di Aruba ta ac-  na na nan respectivo suscrito.  y  Decreto  Nacional  tocante   tugues. E generacion di edad mas avanza na nos isla
            tua Agente Emisor                                         schatkistpapier   (papel   di   por corda ainda con cada ken tabata haci su propio ref-
            Banco Central di Aruba ta bay  Mester haci e pago final pa e  tesoro) cu ta goberna instru-  erencia na Spaño, influencia pa e presencia di e idioma
            actua como e banco emisor y  bononan aloca prome of riba  mentonan di prestamo.           aki den nos alrededor. Ora bo no por haya un palabra
                                                                                                      adecua  na  Papiamento,  automaticamente  bo  ta  bay
                                                                                                      ‘shop’ den Spaño, nada straño den esaki.
            Recordatorio importante di ELMAR:                                                         Pero na cierto momento cos ta bira mas complica. Si
                                                                                                      na  inicio  nos  a  adopta  un  palabra,  por  ehemplo  un
            Mantene distancia for di liñanan di coriente                                              verbo, no semper despues ta sigui adopcion di e otro
                                                                                                      palabranan relaciona cune, te dia nos mester di nan.
            durante instalacion di billboards                                                         Aki tin ora ta surgi discusion si e palabra nobo ta real-
                                                                                                      mente Papiamento o ta Spaño ainda. Nos tur a yega di
                                                                                                      presencia e tipo di discusion aki, aunke mester bisa cu,
            ELMAR  ta  haci  un  peti-                                                                compara cu otro pueblo, nos ta hopi ‘relaxed’ den tol-
            cion na tur tecnico y em-                                                                 era uso di palabra cu nos mes lo no a usa. Loke mester
                                                                                                      considera aki ta cu sin amplia nos vocabulario na un
            presarionan  cu  ta  haci                                                                 manera sensato, cu lo inclui bolbe na e mesun fuen-
            instalacion  di  billboards,                                                              tenan original, nos ta keda un idioma limita, cu uso
            pa tuma medidanan di se-                                                                  limita tambe. Pa no keda molestia cu e sermon intelec-
            guridad  necesario  ora  ta                                                               tual aki, un ehemplo pa splica mihor. Nos conoce den
            traha  den  proximidad  di                                                                nos  vocabulario  oficial  e  palabranan‘descendiente’,
            liñanan di coriente.                                                                      ‘descende’,  ‘descendencia’  y  ‘descendiendo’.  Loke
                                                                                                      no tin ta e sustantivo ‘descenso’ cu ta e antonimo di
            Durante  instalacion  di  bill-                                                           ‘ascenso’.  Di  esaki  nos  conoce  solamente  ‘ascende’
            board, den e zona di riesgo of                                                            (verbo)  y  ‘Ascension’  como  termino  religioso.  Esaki
            sin coordinacion cu ELMAR,                                                                lo keda asina? Ta imaginable cu algun dia un persona
            un  coriente  di  voltahe  halto                                                          mester describi algo, y ta usa e concepto fia di Spaño
                                                                                                      ‘de orden ascendiente’. Loke e ta describi lo ta duna
            por  bula  y  dal  bo  sin  cu  bo                                                        tur claridad necesario na esnan cu mester comprende,
            a mishi cu e liña di coriente.                                                            esta cu e asuntonan a keda categoriza segun cu e cali-
            Esaki  por  causa  interupcion                                                            dad  o  cualificacion  requeri  ta  mas  presente.  Mester
            di  suministro  di  coriente,                                                             bisa: “Pero na Papiamento pa hende normal e kier bisa
            y  mas  importante  riesgo  di                                                            ‘subi’, pakico usa palabra caro anto cu no ta pertenece
            bida.                                                                                     na nos idioma?”Lo resulta cu tratando di maneha un
                                                                                                      Papiamento  simple  y  basico  no  semper  ta  funciona.
            Pa  garantisa  un  proceso  di                                                            Kico nos ta pensa di ‘di orden subiente’ o algo por el
            trabou safe y pa preveni cu-                                                              estilo? Di e forma aki algun dia un persona lo usat-
            alkier  tipo  di  accidente,  EL-                                                         ambe e palabra ‘descenso’, cu awor ainda no ta aparece
            MAR  ta  insisti  pa  tecnico  y   ñanan  di  coriente,  pa  tuma  nan di billboards.     den nos Vocabulario oficial banda di e otronan den uso
                                                                                                      caba, menciona anteriormente. Cu mas y mas uso di
            empresarionan  involvi  den   contacto cu ELMAR na 523-   “Pa un Aruba mas sigur, hun-    Papiamento den un ambiente profesional y cientifico,
            trabounan  di  instalacion  di   7100  pa  solicita  begeleiding  to nos ta logra, bo seguridad   e desaroyo den e direccion aki lo continua; y esey ta
            billboards den cercania di li-  di  ELMAR  durante  trabou-  ta nos prioridad.”           parce nos positivo.
   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23