Page 36 - AM201015
P. 36

al  a 1        o     0 0
       18                                                                                         Djarason 14 òktober 2020                  1


          ENSÍKLIKA  “FRATELLI TUTTI” (“HERMANOS TODOS”)





          Komentario di Pader S.       E ta un ensíklika, lokual                                                        tres último kapítulonan di e
       Martín FM (Fransiskanonan ta hasi di dje un dokumento                                                            dokumento. Tin den na párafo-
       di Maria) tokante aktualidat de Altísimo rango denter di                                                         nan ku mester sirbi pa sostené
       di Iglesia durante e siman akí. e Magisterio di Iglesia, i                                                       e moral natural di alkanse uni-
                                    komo tal e mester ser akohe                                                         versal akí, ku kisas sea e ophe-
          E ensíklika “Fratelli tut- pa katólikonan. Sin embar-                                                         tivo ku Papa a buska ku e teks-
       ti” (“Nos tur ruman”) di go, e no ta bai dirigí na nan                                                           to akí.
       Papa Francisco a entusiasmá sino en tantu ku ta forma par-
       algun i a desepshoná i inklu- ti di e espesie humano. Esa-                                                          Por ehemplo:
       so iritá otronan. Pa kom- ki ta kondishoná e dokumen-                                                               “relativismo no ta e solus-
       prendé un i otronan mester to totalmente, ekskluyendo di                                                         hon” (nº 206)
       drenta den e ophetivo di e forma deliberá tur argumen-                                                              “ bèrdat ta un kompañero
       ensíklika i den su kontenido. to ku ta basa su mes den                                                           inseparabel di hustisia i di
          Las ensíklikanan semper Skritura òf den  Tradishon di                                                         miserikòrdia” (nº 227)
       tabata dirigí , na promé lugá, Iglesia, aunke e ta sita tek-                                                        “stima un opresor no ta
       na obispunan i saserdotenan stonan di e mes mas komo                                                             konsentí ku e ta sigui siendo
       i despues na henter e pueblo referente ku komo moti-                                                             asina” (nº 241)
       di Dios. Asina a sosodé ku e vante.                                                                                 “pordon no ta impliká lu-
       promé ensíklika di  Fran-       Laga nos bisa ku Papa                                                            bidá” (nº 250)
       cisco, “Lumen fidei”.        tabata ke pone su mes na                                                               “nos ta kere ku ora, den
          Pero, pa promé be den nivel di esun ku no tin fe òf                                                           nòmber di un ideologia, ke
       historia, ku e ensíklika “Lau- di esun ku tin otro fe difer-                                                     ekspulsá Dios di sosiedat, ta
       dato sii” el a kibra e tradis- ente na esun katóliko pa                                                          kaba dor di adorá  ídolonan
       hon akí i no tabatin prólogo splik’é dikon nos tur komo                                                          i mesora hende ta pèrdè, su
       formal, el a dirigí su mes na sernan humano mester ko-                   Pader Santiago Martín                   dignidat ta trapá, su dere-
       tur hende sin nombra ningun. mportá nos mes komo ruman-                                                          chonan violá. Boso sa bon ku
       “Fratelli tutti” ta bai mas ayá nan. Esaki por  resultá straño tu di tur hende, pasobra nan nan mes desepshoná den un  brutalidatnan por  kondusí
       i, aunke e no ta dirigié ek- i frustrante pa algun, prinsi- ta skirbí den e DNA di e ser teksto ku nan no sinti espe-  privashon di libertat di kon-
       splísitamente na ningun palmente dor di ta trata di humano. E lei moral natural sialmente motivador.             senshi i di libertat religioso,
       hende, ripitiendo loke den un  ensíklika, pero ta man- akí lo a bini pa bisa nos: “bo   Pero no ta bèrdat ku e en-  i komo e herida akí ta laga
       “Laudato sii” tabata un nove- era si e tabata ke rechasá no mester mata pasobra no ta síklika no a alsa entusias-  humanidat radikalmente em-
       dat, den e promé liñanan di aborto apelando únikamente na hende pa hasié”, sin añadí mo den esnan no katóliko.   pobresé, privá di speransa i
       e dokumento, konkretamente na biologia i no na e manda- “i pasobra Dios ta prohibié”. Al kontrario, mazònnan a   di idealnan” (nº 274)
       den artíkulo 6, Papa ta bira mentunan.                      E riesgo, lógikamente, ta aploudí esaki i mesun kos     “nos kristiannan ta pidi
       mas eksplísito. E ta afirmá     E ensíklika, mi no sa si a ku a medida ku ta ampliá e partidonan polítiko di ideo-  ku, den paisnan kaminda nos
       ku, maske el a skirbi e en- propósito òf no, el a ko- base e ta pèrdè den forsa; òf, logia ateo. E proménan a    ta  minoria,  libertat  ta  ser
       síklika akí for di su “kon- mbertí di e moda akí den bisá di otro moda, na ora di konsiderá “Fratelli tutti” –   garantisá na nos, asina man-
       vikshonnan kristian”, el a   aportashon balioso pa kon- presentá Papa komo guia ku òf sin rason- komo un         era nos ta favoresé pa esnan
                                    strukshon di un aspekto di moral universal, e no por ser aserkamentu di Iglesia na  ku no ta  kristian einan ka-
            “perkurá  hasié  di  tal étika ku a ser konsiderá mor- skuchá pa esnan ku no ta ko- nan posishonnan -un frater-  minda nan ta minoria. Tin un
       manera ku e reflekshon ta to: e étika natural òf lei mor- mpartí su fe katóliko – di kua nidat universal ku no ta  derecho humano fundamen-
       habri na e diálogo ku tur al natural, ku ta rekohé e poko ta importá su opinion- i basá den fe den un Kreador    tal ku no mester ser lubidá
       persona di bon boluntat”.    prinsipionan  básiko akí ku no ser òf ser ménos pa esnan di tur kos i tur hende , ku ta  riba e kaminda di fraterni-
                                    mester regulá komportamen- ku si ta kompartié, ku por sinti e kousa pa kua San Fran-  dat i di pas; esun di libertat
                                                                                             cisco ta yama tur kriatura  religioso pa e kreyentenan di
                                                                                             “rumannan”.                tur religion” (nº 279)
                                                                                               En kambio, sosialistan-     “tin be violensia funda-
                                                                                             an i komunistanan a mustra  mentalista, den algun grupo
                                                                                             nan entusiasmo pasobra den  di kualkier religion, ta lòs pa
                                                                                             kapítulo sinku, dediká na  imprudensia  di  nan  lider-
                                                                                             polítika, Papa ta kritiká fu-  nan” (nº 284)
                                                                                             erte na rivalnan: populistan-  Tempu lo bisa si e ensíkli-
                                                                                             an i liberalnan. Ta bèrdat e  ka akí ta produsí frutanan di
                                                                                             ensíklika no ta bisa ku ko-  fraternidat universal ku Papa
                                                                                             munismo ta bon, pero ora di  tabata ke fomentá na ora di
                                                                                             denunsia otronan i keda ketu  skirbié. Den fondo, bos tur ta,
                                                                                             riba esaki, komunistanan a  for di un punto di bista hu-
                                                                                             komprendé ku e tabata un   mano, dilanti e huisio di his-
                                                                                             aprobashon  implísito  di  toria, i for di un punto di bis-
                                                                                             nan ideologia.             ta katóliko, dilanti e huisio di
                                                                                               E silensio tokante loke ta  Dios.
                                                                                             pasa den Venezuela, den
                                                                                             Cuba, den Nicaragua òf en     Sigui lesa pag.15
                                                                                             China, ta resultá resonante
                                                                                             i sorprendente ora en kam-  resa; di lo kontrario nan aks-
          Sinku presioso pensamentu di Beato Carlo Acutis                                    bio sí e ta kritiká kon-    hon ta impulsivo, e ta karesé
          “Nos tur ta nase komo original pero hopi ta muri komo fotokopia”.                  sekuensianan di otro tipo di  di disernimientu, e ta un kar-
          “Nos kompas semper mester ta e Palabra di Dios”.                                   polítika.                   era turbulento sin meta”.
          “Eukaristia ta mi outopista te na Shelu”.                                            Tur esaki a hasi ku tin     E oudiensia general a
          “Nos meta mester ta e infinito, no e finito. Infinito ta nos Patria.               partinan di e ensíklika ku a  konkluí ku resamentu di Nos
            Semper Shelu ta spera nos”.                                                      pasa sin ripará ku ta masha  Tata i e bendishon apostóli-
                                                                                             balioso Mi ta referí na e
          “Tristesa ta mira bo mes, felisidat ta mira Dios”.                                                             ko.
   31   32   33   34   35   36   37   38