Page 12 - SDP

12 Antilliaans Dagblad Donderdag 5 juli 2018

Feuilleton

DE MEMOIRES VAN TATAIS LODEWIJK
DOOR

DANIEL
Tweede dokter (90) GERHARTS

n de vergadering van de Staten heb- wenste zich niet te bemoeien met het
ben Momon Marchena (Bonaire had beleid van de dokter. Hij wilde zich niet
Itoen twee man in de Staten) en ik bemoeien met moeilijkheden die ik
voortdurend gehamerd op de wense- met de dokter had. Daarop vroeg ik
lijkheid een tweede dokter naar Bonai- Leonardo nog eens naar de dokter te
re te zenden. Dat gebeurde eindelijk in gaan en te zeggen dat hij verplicht was
1965, na bijna 39 jaren praten in de de gevraagde verklaring af te geven. En,
Raad van Politie, in de Staten en de zei ik, ik ga naar de radiodienst en als
Eilandsraad en het aandringen van het hij weer weigert, bel ik de gouverneur
Bestuurscollege. op. Dr. Emanuels tekende niet. Hij was
Maar ik stootte wel eens mijn neus. boos omdat Leonardo zijn vrouw naar
Dr. Engelbrecht klaagde voortdurend Curaçao zond tegen het advies van de
over het gebrek aan geneesmiddelen en dokter in!
verbandmiddelen. Curaçao werkte Ik vroeg de chef van de radiodienst
langzaam (voor die geiten van Bonaire de gouverneur op te bellen. De chef
maakte men geen haast). De bevolking was Ismael Lopez Ramirez, de latere
van Bonaire is, volgens het mooie lied waarnemend directeur van ’s Lands
van Bonaire timide, durfde over de Radio- en Telefoondienst. De telefoon-
dokter niet te klagen en de dokter durf- De meest geliefde Surinaamse dokter was dr. Loe Sack Sioe. Op 4 juni 1952 vertrok verbinding bestond nog niet lang. De
de niet bij de DOG op zijn post te spe- hij na een zesjarig verblijf. gesprekken werden nog niet ‘gescram-
len. beld’ en de gesproken woorden gingen
Die directeur was een machtig heer! Er werd geld ingezameld voor een op weg naar Curaçao. Het was de Ba- dus onvervormd over. ,,Curaçao, Cura-
En er was geen apotheek op Bonaire! afscheidscadeau, Zevenhonderd men- ralt, een oud scheepje, met vijf hutten, çao, Bonaire roept. Curaçao, Curaçao,
Toen ik zelf een paar gevallen mee- sen tekenden in! doch in het ruim dat in twee stukken Bonaire roept.” Dat werd vele malen
maakte schreef ik aan de gouverneur Dr. Fransen volgde dr. Loe op. Hij werd verdeeld, konden dekpassagiers herhaald, doch geen antwoord werd
en klaagde. was een Nederlandse arts en nadien vervoerd worden op veldbedden. Het verkregen. Het was dan ook nog wat
Dr. Engelbrecht werd op het matje waren de dokters te Bonaire artsen. was een druk verkeer in die tijd naar en vroeg voor deze nieuwe dienst.
geroepen en ik kreeg antwoord van van de Bovenwinden, voornamelijk
Zijne Excellentie: ik klaagde dat er geen Voorval arbeiders die bij de Shell of andere Gezaghebber
spalkmateriaal was voor beenbreuken. In 1944 vond een voorval plaats, waaro- maatschappijen werkten. Het werd laat, het was al halfnegen
Er werden bij beenbreuken altijd rek- ver het publiek op onze eilanden zich Soms waren er wel 150 dekpassa- geweest, het schip moest precies om
verbanden gebruikt had de dokter ge- tranen heeft gelachen. Achteraf betreur giers aan boord, 75 mannen in de ene negen uur vertrekken en ik vreesde dat
zegd. (Ook als de patiënt naar Curaçao ik dat het zover kwam, dat de rechter helft en 75 vrouwen in de andere helft er van het vertrek van de zieke niets
moest worden vervoerd?) De eerste- erbij gehaald werd. Ik had de gezagheb- van het ruim. terecht zou komen. Ik pakte de telefoon
hulptrommel was inderdaad aange- ber excuus aangeboden omdat het Er werd ook lading van de Bovenwin- en belde de gezaghebber weer op. Ik
vraagd, doch nog niet uit Nederland voorval in zijn kantoor plaatsvond, den aangebracht, zoals zoete aardappe- vertelde dat het niet mogelijk was een
ontvangen, want die was niet voorradig maar enfin gebeurd is gebeurd. len, yams, runderen en soms aardappe- verbinding tot stand te brengen met
te Curaçao. (na 6 maanden) Wat de De hoofdzaak: het redde iemands len van Saba. Vele malen werd whisky Curaçao en drong nogmaals aan de
aanvulling van geneesmiddelen betrof, leven! gesmokkeld en te Curaçao gaf de doua- dokter op te dragen de gewenste verkla-
zou met de gezaghebber een afdoende Het verhaal; het was 14 december ne vaak opdracht om zakken met zoete ring af te geven. De gezaghebber wei-
regeling worden getroffen. En als de 1944. De heer Xavier Krugers was op 1 aardappelen flink hard op de pier te gerde en ik riep kwaad uit: ,,Meneer de
Landsraden klachten hadden moesten januari 1944 in dienst getreden; hij was laten neerkomen, want dan gebeurde gezaghebber moeten we ons hier op
ze die bij de gezaghebber maar indie- de opvolger van gezaghebber Piet van het nog wel eens dat de whisky eruit Bonaire door zo’n klein snert-doktertje
nen! Punt Uit! Leeuwen. De telefoon met Curaçao had droop. Ik was agent van de KNSM en laten ringeloren?” Ik smeet de telefoon
Maar waarom jokte de dokter tegen zijn intrede gedaan. ook Landsraad. neer, ging naar het schip en vroeg aan
de gouverneur? Vrees? Jose Maria Leonardo was de chef van de kapitein of hij met een verklaring
De meest geliefde Surinaamse dok- de douane op ons eiland. Dr. Emanuels Zieke vrouw van mij genoegen wilde nemen. De
ter was dr. Loe Sack Sioe. Op 4 juni was de enige arts. Op een maandag kwam Leonardo bij kapitein ging hiermede akkoord, de
1952 vertrok hij na een zesjarig verblijf. En de echtgenote van Leonardo was mij en vertelde van zijn zieke vrouw. zieke werd aan boord gebracht, naar
Een goede dokter en een goed mens, al enige maanden ziek en men zag En vroeg of het wellicht mogelijk was Curaçao vervoerd en binnen een paar
die met hart en ziel zijn werk deed. geen verbetering. Integendeel: Leonar- dat zijn vrouw een hut kon krijgen en dagen door dr. Hugenholtz geopereerd,
Dag en nacht stond hij klaar. Over hem do zag dat zijn vrouw langzaam achter- hij haar dan naar Curaçao zou brengen. die vertelde dat zij niet veel later had
werd bij het afscheid gezegd: ,,Hij was uitging. De KLM vloog een paar maal Ik besprak dat met de kapitein en een moeten komen.
een wijs dokter door te erkennen dat per week naar Curaçao. En in die tijd van de hutpassagiers was zo welwillend Mevr. Leonardo heeft daarna nog
hij niet alles wist en die patiënten bij- bestond er een veertiendaagse dienst zijn hut af te staan, zodat de echtgenote ruim 20 jaren geleefd.
tijds naar Curaçao zond. Hij had een van de KNSM tussen de Benedenwind- van Leonardo kon meegaan. Ja, zei de Maar wat was er intussen gebeurd?
onverstoorbaar goed humeur, hij kon se en de Bovenwindse Eilanden. Het kapitein, alles goed en wel, maar ik Toen ik met de gezaghebber sprak en
patiënten zelfs beter lachen. Hij bleef al schip kwam om de 14 dagen zaterdags moet een verklaring van de dokter nijdig vroeg of wij ons hier moesten
die jaren de bescheiden mens, de goe- om 2 uur binnen, vertrok om 5 uur en hebben dat de vrouw sterk genoeg is laten ringeloren, stond de zender aan
de medicus, doch bovenal de geliefde kwam na tien dagen op dinsdagmor- om de reis te doen. Indien ze onderweg en mijn woorden gingen de lucht in.
mens.” gen van Sint Maarten te Bonaire terug, zou overlijden zouden de onkosten De telefonie ging op dezelfde golfleng-
voor de begrafenis enz. ten laste van de te als de Curom en wie zat er thuis
maatschappij komen. Het tweede punt naar de Curom te luisteren: Dr. Ema-
werd verholpen door een verklaring nuels. En daar eens heel duidelijk mijn
van de heer Leonardo, dat in zo’n geval stem: ,,Meneer de gezaghebber moeten
alle kosten door hem zouden worden wij ons hier op Bonaire door zo’n klein
betaald. Mankeerde dus alleen nog de snert-doktertje laten ringeloren?” De
verklaring van de arts dat ze in staat dokter kon geen antwoord geven, hij
was te reizen. kon natuurlijk zijn radio in stukken
Ik vroeg aan Leonardo even naar de slaan, maar het was zijn eigen radio.
dokter te gaan en de bewuste verklaring Hij was des duivels. En hij diende bij
te vragen. Dr. Emanuels weigerde. Ik de gezaghebber een klacht in wegens
belde de gezaghebber op en vroeg hem belediging. Dit werd door mij beant-
de dokter te bellen en te zeggen dat hij woord met twee klachten: het luisteren
de verklaring moest afgeven. En, zei ik, naar een uitzending die niet voor hem
ik wil niet weten wat de vrouw man- bestemd was en ten tweede: daaraan
keert, ik wil alleen horen dat zij sterk ruchtbaarheid geven.
genoeg is om de reis te ondernemen. Het was voor Emanuels nodig een
De gezaghebber maakte bezwaar; hij tegenzet te doen.