Page 10 - AHATA
P. 10

A2   LOCAL
                  Dialuna 3 november 2025

                                              Experto Internacional di Aruba, Suzette Dumfries:

                Nation Building ta un strategia delibera pa Aruba bira resiliente cu un

                                                                   rumbo determina


            Aruba  tin  practicamente  traha, sostene y preserva rike-  sponde  na  e  invitacion,  pa
            40 aña riba su mes ta na-    sa  generacional  den  e  con-  asina  por  haya  un  idea  con
            bega riba un oceano, pero  texto di elimina e buraco den  miho confronta e clima eco-
            unda  e  isla  ta  bayendo?  conocemento  financiero  cu  nomico/politico    mundial
            Kico ta percura cu e boto  ta  stroba  comunidadnan  pa  actual. Tur cu e mesun preo-
            por ta solido den tempo di  beneficia di desaroyo y crece-  cupacion,  esta  con  Aruba  ta
            turbulencia?  Esaki  ta  un  mento economico. E experto  prepara  pa  un  futuro  asina.
            ilustracion  cu  ta  mustra  den ‘Nation Building’ a traha  “Futuro  di  Aruba  ta  fragil  y
            cu pa Aruba bay e rumbo  entre otro cu Dubai pa lanta  mas  cu  nunca  mester  di  in-
            cu kier bay, mester tin un  su industria turistico, y tambe  stitucionnan  y  structuranan
            direccion cu a fiha hunto  cu  otro  pais  manera  Barba-  fuerte  y  resiliente,  basa  riba
            y  institucionnan  estableci  dos, Islandia, Singapore cu a  strategianan  cu  por  forma
            pa  por  yega  e  destino  cu  mira un desaroyo cu no taba-  Aruba den un cas fuerte, hus-
            kier. Pasobra sin esakinan,  ta pa casualidad. Nan a haya  to y uni, unda nos hendenan,
            e forma con ta nabegando  nan forma delibera basa riba  economia y cultura por pros-
            ta determina e destino. Ta  vision,  structura  y  un  com-  pera.”
            ‘Nation  Building,’—Con-     promiso determina pa futuro
            strui  Nacion—lo  percura  di nan poblacion.              Dumfries  ta  convenci  cu  e
            pa  e  institucionnan  ta  na                             topico  di  Nation  Building
            nan  luga  pa  dirigi  e  pais  Suzee  Dumfries  a  bisa  cu  merece  su  luga  na  Aruba.  barco. “Pero e barco mester ta  determina e rumbo pero cua
            den e direccion desea.       Aruba tambe merece mescos.  “Aruba  a  dicidi  pa  bira  au-  suficiente fuerte pa hiba nos  e ta compas cu mi tin, cua ta
                                         El a splica di con e diseño di  tonomo. Pero cua ta e direc-  unda nos kier bay. E futuro ey  e mecanismo mi tin pa midi
            Esaki ta e mensahe cu Econ-  institucionnan ta importante,  cion cu a dicidi riba dje? Un  mester ta uno cu nos tur kier  e  bientonan  duro.  Esey  ta
            omista  di  Desaroyo,  Suzette  y con paisnan exitoso ta pro-  cos  ta  pa  refleha,  pero  mas  forma parti di dje. Y no por  locual  Aruba  mester  enfoca
            ‘Suzee’  Dumfries  a  presenta  becha di strategia, innovacion  importante  ta  pa  confronta  dicidi riba e direccion sin un  riba dje e siguiente 10 pa 40
            na  Universidad  di  Aruba.  y bon gobernacion pa sigura  nos  mes  cu  e  pregunta  si  e  dialogo nacional, pa asina tur  añanan.”
            Dumfries,  di  Aruba  ta  un  resiliencia y prosperidad. “Pa  direccion  cu  ta  bayendo  por  hende compronde e direcci-
            economista  di  desaroyo  y  Aruba, e pregunta ta urgente.  sigui asina? Of mester pensa  on. E futuro ey mester percu-  Nation Building ta un cien-
            cultura, cu ta dedica na crea  Cua  ta  e  institucionnan  cu  riba un direccion diferente?”  ra pa beneficio pa tur hende.  cia, cu ta e diseño institucio-
            economianan resiliente, y ar-  falta, cua ta e structuranan cu  For di e perspectiva di ‘nation  E pregunta e ora ta ‘con.’”  nal y practico di un pais, cu ta
            quitecturanan social y cultur-  mester keda reforsa y con nos  building,’  e  contesta  ta  sim-                    enfoca riba futuro. Ehempel
            al.  Cu  un  grado  di  Harvard  por taha riba e fundeshi di un  pel. “Si nos no cambia direc-  E topico di e rijkswet super-  ta  desaroyo  sostenibel,  pero
            Kennedy  School,  su  enfoke  nacion  capaz  pa  wanta  cual-  cion of bira hopi cla unda nos  vision  financiero  ta  cuadra  no  ta  papia  di  e  otro  sector.
            ta riba Desaroyo Economico  kier desafio.                 kier bay, nos lo yega unda nos  den  e  discusion  aki,  segun  A pesar cu tin hopi tempo ta
            Sostenibel,  Inclusion  Eco-                              ta bay. Si nos no cambia nos  Dumfries, ya cu e autonomia  papia di diversificacion, te ai-
            nomico  y  Empoderamento  Universidad di Aruba a logra  rumbo, nos lo yega unda nos  di 1986 a ‘nabega’ den un di-  nda no a pone un institucion
            Economico. Su clientenan ta  yena e sala pa e presentacion  ta bayendo.”               reccion  cu  a  rekeri  creacion  riba  pia  pa  realmente  traha
            inclui gobiernonan, compan-  di  Dumfries,  cu  a  inclui  ex                          di  otro  institucion  cu  neta-  riba diversificacion. Si berdad
            ianan y comunidadnan. Des-   gobernantenan  y  ex  parla-  Segun  Dumfries,  Aruba  ta-  mente por mina e mesun au-  kier  ta  independiente  di  en-
            de  2022,  Dumfries  ta  dirigi  mentarionan  pero  tambe  batin hopi suerte. Nos tabata  tonomia ey. “Pues ta mescos  ergia fossiel pa 2030, mester
            su  mes  tambe  pa  empodera  miembronan  di  comunidad,  liber  pa  nabega  den  Reino,  cu ta den lama y tin un tor-  tin institucion, maneho cla pa
            personanan  individual  pa  incluso  notarionan  cu  a  re-  pero awor nos mester tin un  menta  na  caminda.  Ami  ta  carga e proceso.

                                                                                                                                E  institucionnan  aki  ta  di
                                                                                                                                educacion cu mester prepara
                                                                                                                                pa ehecuta un proceso asina,
                                                                                                                                esta  por  ehempel  e  ingeni-
                                                                                                                                eronan  di  futuro  den  luz  di
                                                                                                                                e  obhetivo  ey.  Ainda  Aruba
                                                                                                                                no a haci esaki. Al contrario,
                                                                                                                                Aruba  a  crea  institucionnan
                                                                                                                                manera  EPB,  EPI,  un  ATA
                                                                                                                                tur  pa  sostene  turismo.  No
                                                                                                                                tin un modelo similar pa cu-
                                                                                                                                alkier  otro  industria  cu  kier
                                                                                                                                lanta.  “Ta  un  cos  pa  papia  y
                                                                                                                                desea, otro ta pa tuma accion.
                                                                                                                                Nation Building ta nifica pa
                                                                                                                                tuma curashi pa tene un dia-
                                                                                                                                logo  nacional,  pa  determina
                                                                                                                                unda  nos  como  Arubiano
                                                                                                                                kier bay y kico nos identidad
                                                                                                                                mester ta.”

                                                                                                                                Bon  Dia  Aruba  lo  publica
                                                                                                                                mas  di  e  combersacion  am-
                                                                                                                                plio  cu  Suzette  Dumfries,
                                                                                                                                kende  ta  mas  cu  dispuesto
                                                                                                                                pa  yuda  Aruba  hiba  e  dia-
                                                                                                                                logo necesario pa desaroya e
                                                                                                                                strategianan na tur nivel, for
                                                                                                                                di individuonan te na Gobi-
                                                                                                                                erno pa fortifica e pais y hacie
                                                                                                                                resiliente.
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15