Page 5 - AHATA
P. 5
2 LOCAL AWEMainta Diahuebs, 30 October 2025
Santananan di Aruba:
Ken lo cuida esnan lubida?
SANTANA ta mas cu luga unda e
mortonan ta sosega—nan ta espa-
cionan sagrado unda e bibonan ta
mustra respet, corda nan antepasa-
donan, y honra historia. Na Aruba, hopi
santana ta refleha tradicionnan rico, cu
tumbanan riba tera, tegelnan briyante,
y grafnan di famia pasa di generacion
pa generacion.
Pero cana den algun di nan awe, y e
escena hopi biaha ta conta un storia
diferente: Tumbanan gebarst, yerba
halto, nombernan gasta. Pues e
pregunta ta keda—na ki momento nos
lo honra nos mortonan di berdad, y
limpia e santananan cu ta supuesta- ningun hende cu a keda pa cuida. lo bolbe conecta generacionnan mas
mente representa nos respet colec- hoben cu nan herencia.
tivo? Y finalmente, tradicionnan ta cambi-
ando. Desde cu cremacion a bira legal Un otro solucion ta sosten di gobierno.
Varios argumento ta splica con nos a na Aruba na 2013, mas hende ta Hasta un presupuesto anual chikito pa
yega aki. scoge p’e—specialmente cu e costo mantenemento basico por yuda masha
di deramento ta subiendo. Mientras hopi—corta yerba, drecha caminda,
Prome, tin fondo y recursonan limita. mas famia ta opta pa alternativanan, verf nombernan di nobo. Gobierno por
Aruba, mescos cu hopi isla chikito, algun santana mas bieu ta keda atras tambe lanta un programa di bolun-
mester balansa gasto publico entre den silencio, nan storianan ta gasta tario of ofrece subsidionan chikito pa
cuido medico, turismo, infrastruc- bayendo cu nan. famianan cu kier restaura grafnan mas
tura, y educacion. Mantenemento di bieu.
santana kisas no semper ta yega riba e Tur e motibonan aki tin sentido. Pero
lista—specialmente ora e no ta genera den curason di e asunto tin un berdad Nos por tuma e momento aki tambe
entrada of voto. mas urgente: aunke tur e argumen- pa documenta y preserva loke nos tin
tonan ta existi, e ta un cuestion di ken ainda. Algun graf tin siglonan bieu y
Di dos, e clima tropical y e aire di lama lo haci’e—y na ki momento? ta refleha e historia multicultural di e
cu salo ta acelera e desgaste. Grafnan isla—for di famianan Indigeno te na
ta deteriora mas lihe, specialmente ora Si nos keda warda riba un otro hende, antepasadonan Afro-Caribense te na
nan ta traha riba tera pa evita inun- nada no ta cambia. Yerba ta sigui crece. colonisadonan Europeo. E sitionan aki
dacion. Mantenemento den e ambi- Tumbanan ta sigui kibra. Nombernan por bira parti di turismo di herencia of
ente aki ta un bataya constante, no un ta sigui gasta. programanan di scol.
areglo di un biaha.
Pues kico por wordo haci? Na final, honra e mortonan no ta djis
Despues tin e asunto di propiedad y tocante mantene tomba. E ta trata di
responsabilidad. Ken ta realmente Un enfoke ta accion comunitario. Scol, ki tipo di comunidad nos kier ta—uno
encarga cu mantene santana limpi— misa, gruponan di bario, of hasta cu ta corda, respeta, y tuma accion.
gobierno, misa, of e famianan di e negoshinan local por adopta secci- E pregunta no ta mas pakico e santa-
defunto? Hopi graf ta keda sin bishita onnan di un santana y organisa limp- nanan ta den mal estado. E berdadero
pa añanan, sea pasobra famianan a iesanan regular. Esaki no solamente pregunta ta: Ken lo tuma responsabil-
muda bay, of generacionnan a pasa sin lo mehora e apariencia, sino tambe idad—y na ki momento?

