Page 5 - AHATA
P. 5

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                            Diahuebs, 30 October 2025





                                                            Santananan di Aruba:


        Ken lo cuida esnan lubida?











       SANTANA  ta mas cu luga unda e
       mortonan ta sosega—nan ta espa-
       cionan  sagrado unda e  bibonan ta
       mustra respet, corda nan antepasa-

       donan, y honra historia. Na Aruba, hopi
       santana ta refleha tradicionnan rico, cu
       tumbanan riba tera, tegelnan briyante,
       y grafnan di famia pasa di generacion

       pa generacion.
       Pero  cana den  algun  di nan  awe, y  e
       escena  hopi biaha ta conta un  storia
       diferente:  Tumbanan gebarst, yerba

       halto, nombernan gasta. Pues e
       pregunta ta keda—na ki momento nos
       lo honra nos mortonan di berdad,  y
       limpia e santananan cu ta supuesta-              ningun hende cu a keda pa cuida.                  lo  bolbe conecta generacionnan  mas

       mente  representa nos  respet  colec-                                                              hoben cu nan herencia.
       tivo?                                            Y  finalmente,  tradicionnan  ta  cambi-
                                                        ando. Desde cu cremacion a bira legal             Un otro solucion ta sosten di gobierno.
       Varios argumento ta splica con nos a             na Aruba na 2013,  mas hende ta                   Hasta un presupuesto anual chikito pa

       yega aki.                                        scoge  p’e—specialmente  cu  e  costo             mantenemento basico por yuda masha
                                                        di deramento ta subiendo. Mientras                hopi—corta yerba, drecha  caminda,
       Prome, tin fondo y recursonan limita.            mas famia ta opta pa alternativanan,              verf nombernan di nobo. Gobierno por
       Aruba, mescos cu hopi  isla chikito,             algun santana mas bieu ta keda atras              tambe  lanta  un programa  di  bolun-

       mester  balansa  gasto  publico  entre           den silencio, nan storianan ta gasta              tario of ofrece subsidionan chikito pa
       cuido medico, turismo, infrastruc-               bayendo cu nan.                                   famianan cu kier restaura grafnan mas
       tura, y educacion. Mantenemento di                                                                 bieu.
       santana kisas no semper ta yega riba e           Tur e motibonan aki tin sentido. Pero

       lista—specialmente ora e no ta genera            den curason di e asunto tin un berdad             Nos  por tuma  e  momento  aki tambe
       entrada of voto.                                 mas urgente: aunke tur e argumen-                 pa documenta y preserva loke nos tin
                                                        tonan ta existi, e ta un cuestion di ken          ainda. Algun  graf tin siglonan  bieu y
       Di dos, e clima tropical y e aire di lama        lo haci’e—y na ki momento?                        ta refleha e historia multicultural di e

       cu salo ta acelera e desgaste. Grafnan                                                             isla—for di famianan  Indigeno te na
       ta deteriora mas lihe, specialmente ora          Si nos keda warda riba un otro hende,             antepasadonan Afro-Caribense te na
       nan  ta traha riba tera pa evita inun-           nada no ta cambia. Yerba ta sigui crece.          colonisadonan Europeo. E sitionan aki
       dacion. Mantenemento den e ambi-                 Tumbanan ta sigui kibra. Nombernan                por bira parti di turismo di herencia of

       ente aki ta un bataya constante, no un           ta sigui gasta.                                   programanan di scol.
       areglo di un biaha.
                                                        Pues kico por wordo haci?                         Na final, honra e mortonan no ta djis
       Despues tin e asunto di  propiedad  y                                                              tocante mantene tomba. E ta trata di

       responsabilidad. Ken  ta realmente               Un enfoke ta accion comunitario. Scol,            ki tipo di comunidad nos kier ta—uno
       encarga cu mantene  santana limpi—               misa, gruponan di bario, of hasta                 cu  ta  corda, respeta, y  tuma  accion.
       gobierno, misa, of e famianan di e               negoshinan local por adopta secci-                E pregunta no ta mas pakico e santa-
       defunto? Hopi graf ta keda sin bishita           onnan di un santana y organisa limp-              nanan ta den mal estado. E berdadero

       pa  añanan, sea pasobra famianan a               iesanan regular. Esaki no solamente               pregunta ta: Ken lo tuma responsabil-
       muda bay, of generacionnan a pasa sin            lo mehora e apariencia, sino  tambe               idad—y na ki momento?
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10