Page 12 - HOH
P. 12

a11
                                                                                                  regional Diasabra 29 Maart 2025
               Cuba ta bolbe habri tienda cu ta acepta solamente dollar, un simbolo di


                                                                       desigualdad
            (AFP) - Den Cuba comu-                                                                                              ciero di Cuba, pa cambia esey.
            nista, algun cliente ta “mas
            igual” cu otro, manera un                                                                                           Den 1993, Castro finalmente
            maestro di matematica di                                                                                            a  descriminalisa  posesion  di
            40 aña a descubri reciente-                                                                                         dollar, y e prome tienda cu ta
            mente durante un bishita                                                                                            acepta dollar a habri. Pero un
            na  un  tienda  na  La  Ha-                                                                                         decada  despues,  durante  un
            bana hunto cu su yiu.                                                                                               conflicto  cu  e  Merca,  dollar
                                                                                                                                a  ser  elimina  como  moneda
            Nan a pasa banda di un tienda                                                                                       legal.
            completamente  nobo,  situa
            den e piso abou di un hotel                                                                                         Cuba  ta  pone  su  problema
            di luho den e bario  di Mira-                                                                                       economico actual riba un en-
            mar. Pero “nos apenas a pone                                                                                        durecemento  di  e  embargo
            un pia den e tienda ora nan                                                                                         comercial di seis decada du-
            a bisa cu e pago tabata sola-                                                                                       rante e prome presidencia di
            mente na dollar,” Michael, e                                                                                        Donald  Trump.  Pero  e  pais
            maestro  cu  no  kier  duna  su                                                                                     tambe ta sufri pa e caida den
            fam, a conta AFP.                                                                                                   turismo – hopi hende ta evita
                                         pa falta di cuminda y gasolin,  E  falta  di  producto,  hunto  economista  Cubano  Mau-  Cuba  pa  motibo  di  falta  di
            “Ban, esaki no ta pa nos,” el  blackout frecuente, y un falta  cu  salario  abou,  e  promedio  ricio de Miranda a bisa AFP,  producto  y  blackout  –  y  un
            a  bisa  su  yiu,  mientras  nan  critico di moneda duro.  ta  rond  cinco  mil  peso,  of  señalando cu mientras hende  reforma monetario cu a faya
            a sali for di e tienda.  E su-                            42 dollar pa luna, ta haci cu  por cumpra cos na dollar, nan  den 2021 cu a aumenta e prijs
            permercado estatal, cu a hab-  Pero hopi Cubano no tin ac-  hende  casi  no  por  yena  nan  salario no ta paga den dollar.  di dollar riba mercado preto.
            ri den januari, ta e prome di  ceso na dollar. E resultado ta  garoshinan.
            hopi tienda cu lo habri na e  un  division  entre  esnan  cu                           “Esey  ta  naturalmente  ex-  E  gobierno  ta  presenta  e
            isla, caminda e pago lo ta sol-  tin, cu por cumpra hopi cos  “Aki nos semper ta haya loke  clui esnan cu no tin manera  strategia di dollarisacion par-
            amente den dollar, como un  den  tienda  cu  ta  cobra  den  nos  ta  busca,”  Enzo  Puebla,  di haya dollar,” Miranda, un  cial como un medida tempo-
            manera  pa  yuda  e  economia  dollar,  y  esnan  manera  Mi-  un  ingeniero  di  24  aña,  a  investigador  na  Universidad  ral pa rebiba e economia – y
            cu ta den golpia.            chael,  cu  ta  cobra  den  peso  bisa. E ta ricibi dollar for di  Javierana den ciudad Colom-  ta  bisa  cu  nan  meta  final  ta
                                         Cubano  –  moneda  cu  e  ta  su famia den exterior, y ta usa  biano di Cali, a bisa.  pa  Cuba  por  sali  completa-
            Prome    minister   Manuel  cambia pa MLC, un moneda  esey  pa  cumpra  webo,  azeta                                mente for di dependencia di
            Marrero  a  bisa  cu  e  move-  virtual cu a ser introduci den  pa  cushina,  y  carni  –  pro-  Cuba  tin  un  relacion  largo  e moneda di Merca.
            mento  ta  un  “proceso  nec-  2019 y cu a perde hopi di su  ducto cu raramente tin na e  y  tormentoso  cu  e  dollar.
            esario” pa e estado por logra  balor.                     tienda  cu  ta  cobra  na  MLC,  Despues di e revolucion na-  Pa  Tamarys  Bahamonde,
            haya  algun  di  e  dollar  cu  ta                        na otro banda di e caminda.  cionalista  cu  Fidel  Castro  a  un  economista  Cubano  na
            circulando ilegalmente den e  Mientras  Michael  tabata  sa-                           yega na poder den 1959, dol-  American   University   na
            mercado preto.               liendo for di e tienda cu pago  E diferencia entre e dos tien-  lar  tabata  estrictamente  pro-  Washington, esaki ta un meta
                                         na  dollar,  otro  cliente  tabata  da ta asina grandi cu Cubano  hibi. Tin un solo dollar den  iluso.  Cuba,  segun  e,  ta  un
            E  isla  Caribense  cu  tin  9.7  saliendo  cu  garoshi  yena  cu  a duna nan e sobrenombre di  bo poder por a resulta den un  “caso  casi  perfecto  di  e  difi-
            miyon hende ta pasa den su  producto – un bista raro den  “e prins y e pobernan.”      aña di prizon. A tuma e caida  cultad  cu  ta  surgi  ora  bo  ta
            crisis  economico  mas  grave  Cuba,  caminda  rekinan  di  “E problema principal cu dol-  di  e  Union  Sovietico,  prin-  purba desdollarisa un econo-
            den 30 aña, cu ta caracterisa  tienda ta regularmente bashi.   larisacion ta cu e ta parcial,”  cipal aliado y sponsor finan-  mia.”
                Republica Dominicana: Mas cu 22 mil muhe a beneficia di programa di

                                                        deteccion di cancer di matriz



            (DiarioLibre)  -  Desde  su                                                                                         blico  a  presenta  su  “Guia  di
            implementacion  na  mei                                                                                             Practica  Clinico  pa  Screen-
            2021,  e  Programa  di  De-                                                                                         ing, Deteccion y Tratamento
            teccion  Tempran  di  Can-                                                                                          di  Lesionnan  Pre-canceroso
            cer  di  Matriz  a  beneficia                                                                                       pa  Prevencion  di  Cancer  di
            22.527 hende muhe.                                                                                                  Matris,” cu e meta di duna e
                                                                                                                                recomendacionnan necesario
            E  programa  aki,  desaroya  pa                                                                                     basa riba evidencia cientifico
            Servicio  Nacional  di  Salud                                                                                       pa defini e screening, detec-
            (SNS),  hunto  cu  e  Prome                                                                                         cion  trempan  y  tratamento
            Dama  Raquel  Arbaje  y  Se-                                                                                        di lesionnan pre-canceroso y
            guro Nacional di Salud (Se-                                                                                         preveni e malesa.
            nasa), ta presente den nuebe
            hospital  di  prioridad  y  den                                                                                     E documento aki ta e resul-
            clinicanan  mobil  desplega                                                                                         tado  di  esfuersonan  di  co-
            den henter e pais pa reduci e                                                                                       ordinacion  di  e  Ministerio
            incidencia  y  mortalidad  di  e                                                                                    di  Salud  Publico,  e  Servicio
            malesa aki pa medio di detec-                                                                                       Nacional  di  Salud  (NHS),
            cion tempran.                                                                                                       y  sociedadnan  specialisa,  cu
                                                                                                                                sosten di e Organisacion Pan-
            Despues di estudionan di di-                                                                                        americano di Salud (PAHO),
            agnostico,  ultrasonido,  pap                                                                                       pa  provee  un  herment  util
            tests,  colposcopia,  cultura   E iniciativa aki tabatin un im-  regular.              menstrual,  of  despues  di   pa  dunadornan  di  cuido  di
            vaginal,  biopsia,  captura  di   pacto  positivo  riba  salud  di                     menopausa, aumento di san-   salud y pashentnan pa loke ta
            DNA, y test di HPV (human    hende  muhe  door  di  facilita  Algun di e sintomanan cu por  gramento genital cu un holor   trata e screening, deteccion y
            papilomavirus),  7.245  pash-  acceso  na  servicio  di  detec-  indica e presencia di cancer di  malo,  dolor  di  heup,  y  per-  tratamento  di  pre-cancer  di
            ent ta ser monitoria na cen-  cion  y  tratamento  trempan,  matriz ta inclui sangramento  dida di peso.            matriz.
            tronan di salud, y 59 ta ricibi   y  tambe  conscientisa  riba  e  abnormal  despues  di  rela-
            tratamento.                  importancia  di  controlnan  cion sexual, entre periodonan  E  Ministerio  di  Salud  Pu-
   7   8   9   10   11   12   13   14   15