Page 15 - DIARIO 15 NOVEMBER 2021 COMPLETO.indd
P. 15
DIALUNA 15 NOVEMBER 2021 DIARIO PAGINA 15
Segun CARPHA:
E personanan cu ta biba cu diabetes tin un riesgo mayor
di desaroya sintomanan grave di COVID-19
na diabetes tabata Guyana, cu 82,6 Si tin e risico di padece di diabetes
morto pa cada 100.000 habitante. tipo 2, e cambionan den e estilo di
Varios pais di Caribe tabata den bida por yuda preveni e aparicion
e prome diesnan y ta inclui na e di e malesa aki. Esaki ta inclui:
di tres lugar Trinidad & Tobago, - Evita consumo di tabaco.
na e di 4 Haiti cu 69,6 y 68,2 pa - Sigui un dieta saludabel cu ta in-
100.000, respectivamente. (OPS clui alomenos 5 porcion di fruta y
2019) berdura pa dia y reduci e consumo
E pandemia di COVID-19 a inter- di vet y sucu.
umpi e servicionan di prevencion - Mantene fisicamente activo:
y tratamento di e NCD’s, afectan- alomenos 30 minuut di actividad
do e esfuerzonan mundial pa con- fisico regular di intensidad modera
trola diabetes. E personanan cu ta mayoria di e dianan di e siman (pa
ORANJESTAD (AAN): Un in- den cuadro di Dia Mundial di Dia- biba cu diabetes tin un mayor ries- adultonan); y 60 minuut di activi-
forme difundi pa e organisacion betes 2021. go di desaroya sintomanan grave dad fisico di modera na vigoroso
The Caribbean Public Health di COVID-19 y nan ta den esnan tur dia (pa muchanan).
Agency (CARPHA), “Diabetes Diabetes ta un di e malesanan no mas afecta pa e pandemia. - Mantene un peso corporal nor-
ta causa morto y discapacidad. E transmisibel mas comun (NCD’s). Diabetes tipo 2 ta e forma mas co- mal.
complicacionnan di diabetes por Segun e Atlas di Diabetes IDF, mun di e enfermedad y por wordo Cu e tratamento y e cuido adecua,
provoca atake di curaso, stroke Norteamerica y Caribe ta ocupa e preveni. Su efectonan por wordo e personanan cu diabetes por hiba
(atake cerebral), ceguera, insufi- di cuater na mundo cu un preva- evita of retrasa cu dieta, activi- un bida sano.
ciencia renal y amputacion di mi- lencia comparativo di diabetes dad fisico, medicacion, deteccion Esnan cu ya caba ta afecta, e bon
embronan inferior. ahusta pa edad den adultonan di y tratamento periodico di e com- noticia ta cu tin control y por pre-
E malesa aki por afecta negati- 20 te na 79 aña di 11,1%. plicacionnan. E normanan cul- veni e complicacionnan di diabe-
vamente e calidad como tambe e E prevalencia proyecta pa 2030 tural cu ta aleha e personanan di tes tumando e medicacion segun
duracion di e bida. E deteccion di y 2045 ta di 12,3% y di 13,0% re- e estilonan di bida saludablel den docter ta indica y realisando ex-
diabetes lo mester forma parti di spectivamente. Na 2019, e pais di Caribe ta un factor importante. Ta amennan y tratamentonan regular
e controlnan sanitario di rutina”, America cu e mayor mortalidad importante pa e personanan ante- pa detecta complicacionnan.
asina a declara Dr. Joy St. John, standariza pa edad (excluyendo e pone nan salud na nan preferenci- Ademas di practica un estilo di
Directora Ehecutivo di CARPHA, enfermedad renal cronico) debido anan personal. bida saludabel.
Hendrik Tevreden
Re-introduccion den e proceso laboral despues
di FASE tin di ta un plan concreto
proceso
e
la-
den
pandemia di COVID-19. haya coaching y ta participa den e proceso la-
a
ta
particip
FASE a percura pa esnan cu a perde entrada boral manteniendo nan ‘bijstand’ pa un tempo,
e
den
lo
ce
a
bin
por
remarce
un
na
sos-
sos-
un
un
na
un
,
legalmente, lo por a bin den remarce na un sos-sos- esaki lo costa e comerciante menos cent, y lo
na
sos-
sos-
be-
be-
be-
no
no
no
ta
ta
ta
paga
paga
paga
cu
cu
cu
.
nanciero
Hopi
H
.
n
e
ten financiero. Hopi di esnan cu no ta paga be- dune e chens pa fortifica su negoshi. Basta cu
financiero
fi
n
di
di
di
esnan
esnan
esnan
i
o
o
H
i
p
p
lasting, dus esnan cu ta traha ‘zwart’ a cai den despues di un tempo stipula, e comerciante lo
Ma-
‘bijstand’ pasobra nan no por a hay FASE. Ma- tuma e persona den loondienst y asina ta yega
nera a ser anuncia caba, awor FASE a yega na un paro na e ‘bijstand’ y e job coaching.
su final. Gobierno kier introduci ‘Aruba Kier Cu un modelo den e direccion aki, segun mi
Traha’. Pero Parlamento atraves di commision tur partido ta sali beneficia, segun Tevreden.
fiho di Labor lo invita ‘Aruba Kier Traha’ pa “E persona cu a perde trabao, esun cu no ta
bini splica e detayesnan y introduccion aki. ricibi FASE mas, esun cu ta haya ‘bijstand’, e
Necesidad di un plan concreto: Segun Te- negociante y gobierno mes. Un plan asina ta
vreden, lo ta interesante pa sa kico lo ta e rol brinda un trayecto di jobcoaching cu garantia
di e plataforma entre comercio y esnan cu no di mantene su ‘bijstand’ pa un tempo, cu e con-
tin FASE mas y esnan den ‘bijstand’. Tevreden venio cu e lo bira fiho despues di un tempo
ta kere cu ta un oportunidad perfecto pa tin un cerca e negoshi y sali di ‘bijstand’.
plan concreto y fuerte como pais pa e gruponan Asina aki e comerciante lo por hala rosea
aki cu mas a sufri perdida den e pandemia aki. y crece bira fuerte sin mester worry cu gasto
Kizas ta un oportunidad pa un modelo unda completo di personal den prome temporada
ORANJESTAD (AAN): Un di e logronan di cu nos por yuda e desaroyo di e comerciante despues di e pandemia. “Asina nos ta yuda
Gabinete Wever-Croes 1 tabata e introduccion nobo tambe y na mesun tempo baha e grupo di mas cu un partido y alaves duna gobierno e es-s duna gobierno e es- duna gobierno e es-
rapido di FASE, ora cu nos pueblo a worde im- ‘bijstandtrekkers’ den termino largo. Si imple- pacio pa baha e cantidad di ‘bijstandtrekkers’
pacta economicamente door di efectonan di e menta un modelo unda cu ‘bijstandtrekkers’ ta pa futuro, Tevreden a termina bisando.