Page 7 - AHATA
P. 7

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                              Diamars, 7 October 2025



        Arubianonan ta pensa







       cu nan conoce cultura









                                                                Pero ta berdad?



       PUNTRA mayoria Arubiano kico “cultura” ta nifica, y prob-

       ablemente lo bo tende algo di Carnaval, musica, of cuminda
       tradicional. Esey no ta robes—e ta djis incompleto. E berdad
       ta  cu  hopi  Arubiano  ta  pensa  cu  nan  ta  compronde  nan
       cultura, pero loke nan conoce di berdad ta un version super-

       ficial di algo mucho mas rico. Y sinceramente? No ta nan
       culpa. Nunca nan a wordo siña di berdad.


       Cultura no ta solamente e zonido di tambu of un baile di Dera

       Gai. E no ta solamente frasenan na Papiamento of bisti un
       paña tradicional riba Dia di Bandera. Cultura ta con nos ta
       biba, kico nos ta balora, con nos ta pensa, con nos ta cuida
       otro, y mas cu tur cos, con nos ta corda di unda nos a bin.



       Y awor aki, Aruba ta sufriendo di amnesia cultural.


       Den nos scolnan, hopi di nos a lanta siñando mas di historia

       Hulandes cu di herencia Arubiano. Nos a siña fechanan di                   politica y conveniencia pasa riba autenticidad. Nos ta hasta
       guera  stranhero,  reynan  stranhero  y  paisnan  stranhero—               tene  partinan  di  nos  propio  cultura  rehen—cera  na  yabi,
       pero  apenas  nos  a  mishi  cu  e  superficie  di  nos  mesun             saca afo solamente ora ta tempo pa “actu’e”.
       historia. Nos no a siña suficiente di nos raisnan Indigeno,

       nos herencia Africano, nos resistencia contra colonisacion,                Ora bo no sa ken bo ta, ta facil pa un otro hende defini bo.
       of con nos hendenan a lucha pa construi un sociedad den e                  Y esey ta loke ta pasando. Aruba a cambia profundidad pa
       condicionnan mas dificil.                                                  decoracion. Celebracion superficial a reemplasa compren-
                                                                                  sion berdadero. Nos ta gritando tocante “orguyo”, pero nos

       Pues, con nos por preserva un cultura cu nunca a ser pasa                  no ta protegiendo loke e orguyo ey ta construi riba dje.
       pa nos?
                                                                                  E solucion no ta facil, pero e ta posibel.
       Nos ta bisa cu nos tradicionnan ta “muriendo”, pero algun di

       nan nunca a haya e chens di crece corectamente. Bo no por                  Nos tin mester pa nos scolnan siña historia di Aruba cu e
       proteha loke bo no ta compronde. P’esey e generacionnan                    mesun  energia  cu  nan  ta  siña  eventonan  Europeo.  Nos
       mas hoben ta lubidando—no pasobra nan no ta interesa,                      mester  inverti  den  historia  oral,  museonan  y  espacionan
       sino pasobra ningun hende a splica nan dicon e cosnan aki                  cultural cu di berdad ta wordo uza. Nos grandinan mester

       tabata  importante.  Ningun  hende  a  conecta  e  puntonan                wordo respeta como bibliotecanan bibo—no djis hende bieu
       entre tradicion y identidad.                                               cu storia. Y nos, como ciudadano, mester stop di warda pa
                                                                                  un otro hende splica nos. Nos mester puntra, siña, comparti.
       Y e ignorancia aki tin un prijs.

                                                                                  Cultura no ta djis tradicion. E ta identidad. Y si nos no ward’e,
       Pasobra  nos  no  conoce  e  balor  completo  di  nos  cultura,            un otro hende lo dun’e un forma nobo pa nos—y no pa nos
       nos ta permiti otronan pasa riba dje. Nos ta laga influen-                 beneficio.
       cianan di pafo dun’e un forma nobo, saca probecho di dje,

       haci bofon di dje, y dilui’e. Nos ta laga hende organisa even-             Pasobra ora un pueblo lubida ken e ta, e no ta perde sola-
       tonan cultural sin respeta e historia. Nos ta permiti turismo,             mente pasado. E ta perde control di su futuro.
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12