Page 9 - HOH
P. 9

8      LOCAL                                                  AWEMainta                                             Diamars, 25 Februari 2025





                                                    Ken ta proteha e consumidor?

       E necesidad urgente pa reforma legal na Aruba





       DEN un economia cu ta funciona bon, consumidornan
       mester  tin  derecho  y  negoshinan  mester  opera riba un
       tereno di competencia husto. Sinembargo, na Aruba, tin un

       preocupacion creciente cu leynan di competencia husto y
       regulacionnan di proteccion di consumidor ta anticua, debil,
       of completamente ausente. Hopi ciudadano ta sinti nan mes
       desprotegi ora di trata cu negoshi y entidadnan guberna-

       mental, y competencia husto hopi biaha ta wordo mira como
       inexistente. Si Aruba ta aspira na un mercado  moderno,
       transparente, y “consumer-friendly”, ta bira tempo pa revisa,
       implementa, of crea leynan fuerte cu ta promove husticia pa

       tanto individuonan como negoshinan.                                        hunga un rol—hopi ciudadano no conoce nan derechonan
                                                                                  of con pa exigi responsabilidad. Si Aruba ta serio tocante
       Proteccion di consumidor: Nos realmente tin e?                             proteccion  di su  consumidornan, gobierno mester revisa
       Un ley  fuerte di proteccion di consumidor ta sigura cu                    leynan existente, fortalece implementacion, y sigura cu e

       cumpradonan ta ricibi trato husto, productonan di calidad,                 publico ta bon informa tocante nan derechonan.
       y acceso na mecanismo di resolucion di disputa. Den hopi
       pais, organismonan regulador ta supervisa kehonan  y                       Competencia husto: Un problema di monopolio?
       impone sancionnan contra practicanan comercial engañoso.                   Leynan di competencia husto ta diseña pa preveni monop-

       Sinembargo, na Aruba, e percepcion ta cu consumidornan                     olinan  y promove escogencia.  Sinembargo, na Aruba,
       ta carece di proteccion real. Si un compania ta bende un                   consumidornan hopi biaha no tin escogencia real den servi-
       producto defecto, cobra di mas pa un servicio, of nenga di                 cionan esencial manera electricidad, awa, y telecomunica-
       honra un garantia, unda e consumidor por acudi?                            cion. Ora tin solamente un proveedor, kico ta pasa si nan

                                                                                  ta ofrece mal servicio of cobra prijsnan  irasonabel? Sin
       Aunke protocolnan ta existi pa  raporta problemanan, con                   alternativanan, consumidornan ta obliga di acepta loke tin
       transparente y efectivo nan ta? Hopi hende ta sinti nan mes                disponibel, hibando na frustracion y ineficiencia economico.
       desanima pa sigui cu kehonan pasobra nan ta kere cu e

       proceso ta mucho lento, mucho complica, of inclina na fabor                Mas leu  di servicionan  controla pa gobierno, negoshinan
       di negoshinan. E falta di educacion di consumidor tambe ta                 den sector priva tambe ta enfrenta retonan. Algun indu-
                                                                                  stria ta domina  pa algun  actor  clave,  limitando oportuni-
                                                                                  dadnan pa companianan mas chikito. Sin leynan fuerte di

                                                                                  competencia, negoshinan grandi por abusa di nan poder,
                                                                                  preveniendo entrada di nobo y sofocando innovacion. Un
                                                                                  economia bon regula mester encurasha emprendimiento y
                                                                                  husticia den mercado, sigurando cu ningun compania tin un

                                                                                  bentaha inhusto simplemente pa motibo di conexionnan of
                                                                                  dominio di mercado.


                                                                                  Un economia moderno mester di leynan moderno

                                                                                  Un  sistema  legal  fuerte  y  husto  ta  beneficia  tur  hende.
                                                                                  Consumidornan ta gana  proteccion, negoshinan ta opera
                                                                                  den un ambiente transparente, y economia di Aruba ta crece
                                                                                  a traves di competencia sano. Sin reformanan significativo,

                                                                                  e publico lo sigui sinti nan mes indefenso  contra practi-
                                                                                  canan inhusto, y Aruba ta core riesgo di keda atras como un
                                                                                  economia moderno y “consumer-friendly”. Gobierno mester
                                                                                  actua awor pa revisa, implementa, y impone e leynan nece-

                                                                                  sario pa proteha consumidornan y promove competencia
                                                                                  husto—pasobra un economia husto ta un economia fuerte.
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14