Page 14 - AWEMAINTA
P. 14

14                                                          AWEMainta                                   Diaranson, 20 November 2019




                                              Fundacion Lanta Papiamento ta puntra:

           Derecho di Mucha: Nos ta respeta esaki di berdad?






                                                                                 A neglisha e hecho cu pa bo siña, bo mester compro-

                                                                                 nde y cu bo no por compronde den un idioma cu bo no

                                                                                 ta domina. Hulandes no ta biba na Aruba, corda cer-
                                                                                 ca e mucha y ta netamente e idioma ey ta uza como e

                                                                                 unico idioma den enseñansa.

                                                                                 Dicon  ta tarda asina  hopi pa hende  compronde cu
                                                                                 esaki ta contra derecho di e mucha y di henter nos

                                                                                 pueblo?



                                                                                 Desaroyo positivo

                                                                                 Sinembargo, cu esfuerso di nos mes hendenan, spe-
                                                                                 cialmente nos maestronan, sosteni pa conocemento


       AWE dia 20 di november 1989  e paisnan den Na-                            nobo basa riba estudio, investigacion cientifico y ex-
       cionnan Uni a adopta e Convenio di Derecho di Mu-                         periencia propio, siglo 21 a habri hopi positivo pa nos

       cha. Awe, despues di 30 aña, henter mundo ta con-                         muchanan y nan maestronan.
       venci cu e gobiernonan ta obliga pa proteha y respeta                     Papiamento a bira idioma oficial na 2003 y el a cum-

       e derechonan di cada mucha. Nacionnan Uni ta invita                       insa drenta scol. Literatura na Papiamento a crece,

       tur e paisnan miembro pa  implementa e derechonan                         tambe material di y na Papiamento pa uza den scol.
       di mucha den nan totalidad, pues completamente.                           Entretanto Aruba tin diferente docente di Papiamen-

       Fundacion Lanta Papiamento (FLP) ta enfoca riba su                        to di nivel Bachelor y Master y tin mas na caminda.

       preocupacion central, esta Papiamento y su posicion
       den comunidad di Aruba y ta haci e pregunta: Con ta                       Bunita ta pa experiencia con pueblo Arubiano poco-
       para cu e derechonan di mucha aki na Aruba?                               poco a cuminsa acepta su propio idioma como algo di

                                                                                 balor, un herencia cu mester conserva, cuida y sigui

       Derecho riba propio cultura y riba enseñansa                              desaroya. Investigacion reciente ta mustra cu tanto

       Segun e tratado concerni e mucha tin e derecho di                         mayor como maestro ta haya cu Papiamento ta im-
       experiencia su propio cultura y di desaroya su mes                        portante p’e mucha siña y desaroya den dje, no sola-

       optimalmente y  sin  obstaculo  na  scol.  Scol  mester                   mente den scol basico, sino tambe den scol secundario

       ta un experiencia agradabel den bida di e mucha y e                       y mas halto.
       adolescente, cu ta apela n’e gana di siña di e mucha.

       Nos sa cu pa hopi siglo esaki no tabata asina na nos                      A desaroya un sistema di Scol Multilingual, cu Pa-
       scolnan. Na scol tabata y te ainda ta prohibi Papia-                      piamento como idioma di instruccion. A cuminsa cu

       mento y diferente expresion di nos cultura. Porcen-                       dos scol piloto pa test e sistema aki y no ta sorpresa

       tahe grandi di mucha mester a kita fo’i scol prome                        cu e experimento aki a resulta  masha exitoso mes.
                                                                                 Den e nota di maneho Diversificacion di Idioma di
       cu tempo y drenta sistema laboral sin preparacion.

       Keda sinta pa motibo di ‘taal” tabata y ta te ainda                       Instruccion den Enseñansa Primario a dicidi cu ta in-

       masha ‘normal’.                                                           troduci un sistema multilingual segun 4 opcion.
                                                                                 Un di e opcionnan ta cu scol cu tin mayoria alumno

       Pa hopi mucha scol tabata y ta un pesadia y ‘bijles’ a                    di habla Papiamento, ta introduci e sistema multilin-

       bira un necesidad. Motibo principal di tur e miseria                      gual cu Papiamento como idioma di instruccion, Scol
       aki tabata e pensamento colonial y eroneo, cu e idi-                      Arubiano Multilingual (SAM). SAM tambe lo conta

       oma di e mayoria di nos hendenan, esta Papiamento,                        cu un pedagogia y didactica nobo, material di lesnan
       no ta apto pa enseñansa.                                                  nobo y basa riba metanan nucleo di pais Aruba.
                                                                                                                             Sigui na pagina 15 >
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19