Page 21 - MIN JUS_Neat
P. 21
A3
LOCAL Diabierna 9 Juni 2017
Ley di oficialisacion di Papiamento Misterio riba paradero real
tin restriccion ‘discriminatorio’ di animalnan exotico y
ORANJESTAD – A pesar ken a trece nan
cu 14 aña pasa, Papia-
mento a bira un idioma
oficial na Aruba, supues-
tamente cu e mesun igual-
dad y derecho cu Huland-
es, ainda e ley importante
aki tin aspectonan dis-
criminatorio contra nos
propio lenga crioyo.
E linguista, Ramon Todd-
Dandaré durante un charla
riba importancia di Papia-
mento como lenga oficial, cu
el a duna den reemplaso di su ORANJESTAD - Un
colega Joyce Pereira na Bib- persona anonimo a
lioteca Nacional, a referi na tuma contacto cu Bon
algun puntonan di e conteni- Dia Aruba despues cu
do mes di e ley cu a oficialisa nos a publica cu animal-
nos lenga materno, cu ta na nan exotico cu a yega
fabor di Papiamento. ilegal den boto aña pasa,
nan no ta na Aruba mas.
Pero tambe e ley tin algun Segun e fuente aki, esaki
restriccion cu e dos lin- no ta berdad anto ta sol-
guistanan menciona ariba ta amente e cachonan no ta
considera discriminatorio. Ya riba e isla mas.
cu si e dos lenganan ta igual,
nan ta oficial, pero aparente- Bon Dia Aruba tin algun si-
mente tin un cu ta mas oficial man caba ta purba di haya
cu otro. Esaki den sentido sa con a para cu e animalnan exotico cu a drenta nos isla ile-
cu por ehempel, legislacion a yega di traduci tratado in- por exigi di gobierno, si bo ta galmente via un boto october 2016. Nos a bishita Veterinaire
ta solamente na Hulandes, ternacional na Papiamento skirbi un carta na Papiamen- Dienst kende ta bisa nos cu no por divulga nada sin permiso
kiermen na Papiamento no cu awendia ta na Nacionnan to, bo mester haya contesta di departamento di Salud Publico. Nos a bolbe bishita Depar-
por skirbi un ley. P’esey nan Uni. na Papiamento tambe. Igual- tamento di Salud Publico algun dia pasa tambe despues di nos
ta haya cu e ley cu a oficialisa mente cualkier funcionario ultimo publicacion, kende ta laga sa cu no tin tur informacion
di gobierno por huramenta ainda anto lo comparti esaki manera tur data ta colecta. Salud
Publico tampoco kier divulga con a para cu e bestianan aki,
na Papiamento; y no necesar- si mas a fayece. Y husticia no por bisa nos ainda kende ta re-
iamente na Hulandes. sponsabel y/of lo wordo persigui pa violacion di Cites (tratado
internacional di flora y fauna den peligro di extincion)
Ademas el a indica cu e actan- Fuente anonimo
an of documento di Censo ta Un persona anonimo ta bisa nos: “E informacion cu e ani-
na Papiamento of Hulandes. malnan aki no ta na Aruba mas no ta berdad. Gobierno ta
Pero e no ta mira cu te ainda purbando hopi duro si den e ultimo simannan pa manda e
e actanan aki di Censo no ta animalnan pa Venezuela. E situacion ta malo na Venezuela.
wordo traha na Papiamento. Nan ta hasta comiendo e bestianan eynan dus no ta e miho
Como traductor huramenta, idea pa nan bay eynan.” E ta sigui bisa cu bao ley e animal-
semper cu e ta haya actanan nan aki mester a wordo mata manera cu nan a yega nos isla.
pa traduci ta di Papiamento E bestianan a bay den cuarentena anto tur cos a keda den
pa Hulandes. “Nan no ta silencio despues di esey.
consciente cu nan por ha- Animalnan ta na Aruba ainda
cie na Papiamento tambe na E fuente aki ta confirma na nos cu e animalnan aki a wordo
Censo”. Cualkier persona li- trafica pa Aruba ilegalmente. Algun di e parhanan a muri,
bremente ora cu ta bay Censo como tambe un cacho anto e resto di cachonan a bay Merca.
por exigi pa ehempel un pa-
Papiamento ainda ta discrim- Uzo oficial di Papiamento pel di 5 florin na Papiamento. E fuente aki tambe a relata cu tin oficialnan di Venezuela cu
inatorio. Tambe el a referi na otro ar- “Nan no por bisa bo cu no. a bin caba pa aparentemente trata di bay cu e animalnan pero
ticulo cu e ta considera im- Tene cuenta cu esey”, e ta nan a wordo avisa cu nan no tin ningun derecho na Aruba pa
E idioma oficial di husticia portante cu ta e articulo 3 di splica. haci esaki. “Mester por tin algo pasando anto mi no sa si ta un
ta Hulandes, y Hulandes ta e ley cu a oficialisa nos lenga E articulo 8 di e ley mencio- hende kier e animalnan of si nan kier duna nan na un per-
e unico lenga valido huridico materno. Den dje ta wordo na ta bisa cu tur documento sona.” E fuente ta conclui cu algun di e bestianan ta na Aruba
y pa acta notarial, y no Papia- bisa cu cualkier ciudadano destina pa registro publico ainda anto nan ta parti entre varios hende cu ta cuidando nan,
mento. Den e nota aclarato- por uza Papiamento pa co- por ta na Papiamento y Hu- incluyendo su persona.
rio di e ley ta wordo declara munica cu cualkier instancia landes cu excepcion di acta Ministerio Publico
cu Papiamento y Hulandes di gobierno, ya sea oralmente notarial. E excepcion aki ta Ultimo informacion cu nos a haya di Ministerio Publico ta
ta e idiomanan oficial, locual como skirbi. “Hopi di nos no debi simplemente pasobra e cu tin dos sospechoso den e caso aki cu ta wordo sospecha
kiermen cu nan ta igual, pero ta consciente di esey ainda. notarionan a bay contra, ya di importacion di animalnan ilegal. Nan lo wordo persigui
den articulo 5,6 y 9.1 ta con- Ainda nos ta skirbie na Hu- cu nan ta considera cu Papia- pero no tin un fecha ainda poni pa hiba nan dilanti hues. E
tradeci esaki, p.e. cu den hus- landes, y no ta necesario.” mento no tin suficiente pal- dia ey pues lo bira conoci kende ta tras di e contrabanda y kico
ticia no ta acepta Papiamento. Pero di otro banda tur instan- abra pa traha un acta notarial. exacto e acusacionnan ta. Mas cu esaki Ministerio Publico no
Sr. Todd-Dandaré a haci ref- kier divulga na momentonan aki.
erencia cu e difunto hurista cia di gobierno por uza Papia- Sinembargo como traductor, Fiscal no sa unda e animalnan exotico ta (e pumanan chikito,
Shon Lopez (d.f.m) a traduci mento of Hulandes den nan sr. Todd Dandaré no ta com- macaconan etc.) pero segun Ministerio Publico, nan ta bay
cantidad di bukinan di ley comunicacion ya oral of skir- pronde e tipo di excepcion busca pa toch purba di haya sa. A pesar cu e no ta asunto di
na Papiamento; y hasta nos bi, ora cu nan ta contesta un aki, ya cu continuamente y e fiscal mas mirando cu una bes algo no ta confisca mas, nan ta
a traduci nos constitucion na carta of cualkier peticion. El a por traduci cualkier acta no- kita man for di dje, Ministerio Publico ta conta nos.
Papiamento. E linguista mes splica cu cualkier ciudadano tarial na Papiamento tambe.