Page 25 - MIN VOS 19 AUG 2015
P. 25
A14
SALUDDiaranson 19 Augustus
Pamper ‘smart’ ta manda bo mensahe ora cu mester cambia
Cambio rapido di pamper pervisa pa Dokter Philip Yap Sr. Yap cu ta cientifico na IBN
muha ta un reto pa esunnan di Khoo Teck Puat Hosiptal tambe, a bisa cu e sensor den
cu ta cuida hende grandi of na Singapore. e pamper sabi ta asina avansa
pashent na cama kendenan E test a mustra cu e sistema cu e ta permiti nan pa provee
no ta capaz pa comunica e ta traha bon, confiabel y facil un nivel di cuido cu ta “halsa
necesidad aki. Awo investiga- pa uza. E resultadonan a in- e dignidad di nos pashentnan
donan a desaroya un pamper dica nivel halto di exactitud y ta reduci e riesgo di compli-
sabi cu ta alerta dunadonan den deteccion di pamper yen cacion manera herida y infec-
di cuido ora cu e pamper of muha. Pashentnan uzando cion.” E tecnologia patenta
mester wordo cambia. Inves- e pampernan sabi a pasa 90% tras di e sistema ya a wordo
tigadonan na e instituto di menos tempo drumi cu pam- licencia pa un compania lanta
Bioengineering and Nano- per yen of muha compara cu pa IBN mes, Wet Alert. Sr.
technology (IBN) of the An- esunnan cu a bisti pamper Ying a bisa: “Aworaki nos ta
gency for sciene, Technology normal, segun e investigado, trahando cu Wet Alert pa de-
an Researcg na Singapor e a kende a nota cu e pampernan saroya e prome modelo aki
inventa un sistema di maneho sabi ta wordo cambia dentro den un producto comercial
inteligente. di algun minuut pa e du- door di sigui mehora e ben-
Drumi den un pamper yen nadonan di cuido despues cu eficio di e producto y reduci
of muha no ta solamente no alerta a wordo manda pa nan. costo di produccion.”q
higienico y incomodo, e por
causa herida na cuero y infec- cambia, algun software y un Pashentnan ta pasa 90% menos Con “energy drinks” ta afecta
cion, segun profesor Jackie transmisor compacto cu no ta tempo den un pamper yen of bo curpa dentro di 24 ora
Y. Ying ehecutivo di IBN. uza waya. E sensor cual no muha
E ta agrega: “Mientras cu ta ta caro por wordo incorpora E sensor ta monitor con muha Aña pasa, World Health Organization (WHO) a
aumenta e frecuencia cu ta facilmente den pampernan pa e pamper ta y ora cu e yega categorisa bebidanan pa energia como un peliger
controla y cambia pamper e adulto cu ya ta disponibel. E na un cierto nivel e ta manda pa salud publico, despues cu tabatin un aumento
por yuda e problema aki cu ta strip fini traha di metal, plas- un mensahe via e transmisor di consumo. Awo, un info grafico ta bisa di ta mus-
uno extra pa e dunadonan di tic y papel ta wordo poni den pa e dunado di cuido uzando tra exactamente locual ta pasa cu bo curpa dentro
cuido, pues claro cu tin nece- e pamper y despues ta tire afo e manera mas preferi cual ta di 24 ora cu consumi un bebida di energia.
sidad pa un solucion alterna- despues di uzo. mensahe.
tivo.” E transmisor cu no tin waya E investigadonan a haci nan Crea uzando informacion for di fuentenan manera UK’s
E sistema cu e y su team a ta pega na e sensor y ta facil pa sistema valido fin di 2013 riba National Health Service (NHS), US Food and Drug
desaroya ta encera un strip desconecta y reconecta na un 20 hende grandi den un cas di Administration (FDA) y un compania encarga pa manu-
di sensor fini y cu por wordo sensor nobo den un pamper cuido. E testnan a wordo su- factura un bebida pa energia.
fresco pa re uzo.
Bebidanan pa energia ta wordo propaganda como un be-
bida cu ta actua como un boost mental y fisico. Cafeina
ta responsabel pa e stimulacion mas comun den e bebi-
danan ki, pero algun marca ta contene forma di stimula-
cion manera guarana y ginseng. Segun Substance Abuse
and Mental Health Services Administration (SAMHSA),
e cantidad di cafeina den un boter di un di e bebidanan
aki ta varia di 80 mg te cu mas di 500 mg. Pa compara-
cion, un copi di koffie di 5 ons ta contene mas o menos
100 mg di cafeina. Mescos cu refresco, e bebidanan aki
tambe ta yena cu sucu. Un bleki di 250 ml por ehempel
por contene 27.5 gram di sucu.
Kico ta sosode cu e curpa exactamente
Segun e info grafico, cafeina ta drenta sanger dentro di
10 minuut despues di consumi un bebida pa energia,
causando cu curason ta bay bati duro y aumento den
presion di sanger. Over di e proximo 15 pa 45 minuut,
nivel di cafeina ta subi na e nivel mas halto den sanger,
como resultado e individuo lo sinti mas alerta y lo ex-
periencia miho concentracion. Cafeina ta un droga cu
ta blokia “adenosine” cual ta un kimico envolvi den nos
sentimento di cansancio, permitiendo “dopamine” pa ta
liber cual ta permiti bo sinti bon. Tur e cafeina ta wordo
absorba dentro di 30 pa 50 minuut despues cu consumi
e bebida.
Dentro di 1 ora, e efecto di cafeina lo cuminsa baha y
un crash di sucu por sosode. nivel di energia ta baha y
cansancio lo bin bek. E lo tuma mas o menos 5 pa 6 ora
pa e curpa yega na 50% di reduccion di e cantidad di ca-
feina den sanger. E ta tuma 12 ora mas o menos pa curpa
saca cafeina completamente. Sinembargo entre 12 cu 24
ora individuonan cu ta consumi e bebidanan aki regular-
mente ta experiencia sintomanan manera dolor di cabes,
iritacion y constipacion. Sintomanan cu por dura te cu 9
dia depende na e cantidad di cafeina consumi.
Tambe unabes un persona su curpa custuma cu e be-
bidanan aki cu ta boost su sistema, su curpa ta custuma
cu esakinan. A pesar di esakinan, benta di bebidanan pa
energia ta sigui aumenta y a aumenta cu 60% desde 2008
pa 2012. q