Page 13 - HOH
P. 13
a7
salud Diamars 25 November 2025
Investigador Hulandes ta inventa “compas” pa yuda hende cu demencia
haya nan caminda pa cas
(NLTimes)—Un aparato trial y a sigui refin’e durante e tabata yuda nan asina hopi.
nobo desaroya pa un dis- su Ph.D na Eindhoven Uni- Tin biaha hende cu demen-
eñador industrial Hulan- versity of Tecnology. cia tin miedo pa sali pafo of
des, Rens Brankaert, tin ta sinti berguensa. E compas
e meta pa yuda hende cu Demencia ta afecta 1 di 5 per- chikito aki ta encurasha nan
demencia nabega sigu- sona na Hulanda, haciendo pa sali afo y keda activo,”
ramente back pa cas. E esaki e malesa mas comun Brankaert a conta e corant.
“compas di bienestar” ta den e pais. “Ora un hende den
diseña pa ta simple, intu- bo famia tin’e, e impacto ta Brankaert a subraya cu sim-
itivo y no ta rekeri ningun aun mas grandi,” Brankaert a plicidad tabata critico. “Cre-
boton of instruccionnan bisa. “Bo ta mira diariamente ando tecnologia simple ta
complica. con e ta transforma bida, con hopi dificil pasobra asina
pisa trabao di cuido ta, y e ta hopi ta posible. Nos meta
E aparato ta combina sensor tambe un malesa societal y tabata un diseña intuitivo
di GPS cu un sensor di siste- social. Mientras tanto, nos y general cu tur hende por
ma yama ‘nine-degree-of- tin mucho tiki profesional compronde.”
freedom’ pa detecta su orien- den cuido y presupuestonan
tacion. Despues cu e guardian limita. P’esey nos mester di Brankaert ta planea pa lansa e
establece e ubicacion di ‘cas’ solucionnan alternativa, por producto otro aña den verano
riba e aparato—tipicamente e ehempel, den tecnologia.” via un compania nobo yama
porta dilanti—un solo bes, e Aumens, cual el a co-funda
compas lo semper punta den ta den e direccion corecto,” mas frecuente a perde mien- Casi 25 persona cu demencia cu dos ex-studiante, Vincent
e direccion ey. “E aparato ta Brankart a conta Het Parool. tras e tabata coriendo bici- a test e prototipo. “E usu- y Rick Eurlings, y Eindhoven
simple, directo y intuitivo. cleta. El a desaroya e compas arionan tabata hopi contento University of Tecnology.
No tin boton pa opera. Bo Brankaert, 37, a crea e aparato durante e ultimo fase di su cune. Algun kier a hasta keda
ta djis mir’e, y e pijl ta pun- inspira pa su welo, ken mas y estudionan di diseño indus- cune despues di test pasobra
Slovenonan ta rechasa den referendum un ley riba eutanasia pa
pashentnan malo
(AP)—Slovenonan a re- able tin e derecho di haya
chasa diadomingo den un eutanasia. Esaki ta nifica cu
referendum un ley cu a pashentnan lo administra e
permiti pashentnan ter- medicamento fatal nan mes
minalmente malo pa pone despues di haya aprobacion
un fin na nan bida, segun for di dos dokter y un perio-
resultadonan preliminar do di consulta.
pa autoridadnan di elec-
cion. E ley no a aplica pa hende cu
malesa mental. Sostenedor-
E conteo a mustra cu rond di nan, incluyendo e gobierno
53% a vota contra e ley mien- liberal di Golob, a argumenta
tras 46% a sosten’e. E votonan cu e ley ta duna hende un
en contra tambe a representa chance pa muri cu dignidad y
mas cu 20% di 1,7 miyon dicidi nan mes con y ki ora pa
votador eligible den Slovenia, caba cu nan sufrimento.
cual ta rekeri pa reglanan di
eleccion. Oponentenan a inclui gru-
ponan conservativo, algun
Votacion tabata casi 41%, se- asociacion di dokter y e Misa
gun e Comision Electoral di chikito a aproba un ley den ta suspendi. Defensornan di ta keda.” Catolico. Nan a insisti cu e
Estado a bisa. “Compasion a juli despues cu votadornan eutanasia a bisa cu nan tabata ley ta bay en contra di Slo-
gana,” Ales Primc a declara, a sosten’e den un referen- decepciona cu pero a expresa “Esaki no ta un asunto po- venia su constitucion y cu e
un activista conservativo ken dum no vinculante aña pasa. conviccion cu un legislacion litico, e semper tabata un estado mester traha pa provee
a lidera e campaña contra eu- Primc y otro oponentenan, nobo lo ser aproba den fu- cuestion di dignidad, derecho miho cuido.
tanasia. “Slovenia a rechasa sinembargo, a forsa un otro turo. humano y escogencia indi-
e reforma di gobierno riba votacion riba e asunto divi- vidual,” el a agrega. Varios otro pais den Union
salud, pension y asuntonan sivo despues di colecta mas Prome minister Robert Europeo ya a aproba leynan
social basa riba morto via en- cu 40.000 firma. Golob a bisa den un comuni- E ley a propone cu hende similar, incluyendo Slovenia
venenamento.” cado cu mientras e legislacion mentalmente capaz, ken no su bisiña, Austria.
E resultado diadomingo ta actual a ser rechasa e “reto cu tin chance di recupera of ta
Parlamento den e nacion nifica cu e ley existente awor nos ta atendiendo cune ainda enfrentando dolor insoport-

