Page 4 - Amigoe 3 dec 2015
P. 4
4 DONDERDAG AMIGOE
3 DECEMBER 2015
Aruba, toen en nu...
Gebouwen van de Aruba Gold Concession Ltd. te Balashi Pier van de Aruba Gold Concession Ltd. in de haven van Oranjestad.
Industrieën van weleer: Goud
door Evert Bongers extra militairen om de goudvelden te bewa- de rooi zien blinken. en verlichting was er
Men zei dat er op Aruba goud te vinden zou ken. Johan Gravenhorst werd tot directeur De oogst aan goud bedroeg in 1824 en 1825 alleen door een enkele
zijn in de vorm van door de Spanjaarden van het werk in de goudvelden aangesteld. ruim 71.000 kilo; in de jaren daarna viel de kaars. Dat het fysiek
begraven schatten, die bij regenval hier en Deze werden tot ‘onvrij’ verklaard, dat wil oogst echter tegen, maakte men verlies en enorm zwaar werk Gouddelvers voor de ingang van de goudmijn van Miralamar.
daar aan de oppervlakte zouden komen. In zeggen, verboden gebied. Omdat de gebie- moest er uit de staatskas worden bijgelegd.
1725 was ene Paulus Printz naar Aruba ge- den te groot waren om met hekwerken af In 1828 besloot de directeur van de goud- was, spreekt voor zich.
komen, maar na drie jaar moeizaam ploe- te zetten, waren er toch steeds mensen die mijnen de werkzaamheden te staken. In 1899 werd de Gold Mining Company op- beschoren omdat de Eerste Wereldoorlog
teren in het keiharde Arubaanse rotsland- zich daar waagden om hun geluk te beproe- In 1867 werd een concessie voor 25 jaar geheven en werd, eveneens in Londen, een de verdere bedrijfsuitoefening onmogelijk
schap verliet hij Aruba weer. ven. Meestal onder het voorwendsel dat zij verleend aan de in Londen gevestigde nieuwe maatschappij opgericht, de Aruba maakte.
Een eeuw later, in de negentiende eeuw, hun ezels aan het zoeken waren. Aruba Island Goldmining Company, Ltd.. Gold Concessions, Ltd.. Door deze maat- Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren dy-
leefde de goudkoorts weer op: er was goud De militairen die het gebied moesten bewa- Deze firma bouwde op Bushiribana aan de schappij werd de goudsmelterij op Balashi namiet en de grondstoffen om de ertsen te
gevonden op Aruba en gouverneur Cant- ken, ondervonden ook nog wel eens weer- noordkust een goudsmelterij, in de haven opgericht en mijnen geslagen over heel zuiveren niet meer te krijgen en kwam de
z’laar stuurde zijn adjudant, kapitein Van stand van de indringers die zich verweer- van Oranjestad een pier en tussen de ha- Aruba, waaronder eentje bij Mira Lamar. productie helemaal stil te liggen. Na de oor-
Raders, meteen van Curaçao naar Aruba den met stenen, afgevuurd door middel van ven en de goudsmelterij een 10 kilometer Vanaf de mijnen werd het erts per spoor log bleek het materiaal op Balashi dat ja-
om met gouddelven te beginnen. Dat was slingers. De manschappen zagen zich soms lange weg. Het erts kwam voornamelijk naar Balashi vervoerd. Daarvoor had men renlang niet gebruikt en niet onderhouden
in juli 1824. In augustus 1824 volgde de genoodzaakt met scherp te schieten om de van Seroe Plat en de Kristalberg. een locomotief, een ‘track engine’, lokaal was, helemaal niet meer te gebruiken te
gouverneur zelf, begeleid door een gezel- indringers te verjagen. Om het primaire goud, dat in kwartsgan- verbasterd tot ‘trekenchi’. Daar waar de zijn. Daarmee kwam een (voorlopig?) eind
schap hoge militaire persoonlijkheden. Zo- De voornaamste vindplaatsen van goud gen voorkomt, te kunnen delven moesten wielen van de trekenchi ooit in de modder aan de goudwinning op Aruba.
iets hadden de Arubanen nog nooit gezien! waren Daimari, Wacobana, Arikok, Rooi mijnen gegraven worden. De omstandighe- kwamen vast te zitten, noemde men het
Vindplaats van het goud was Rooi Fluit. Fluit, Hadicouradi en later Westpunt, waar den waaronder in de mijnen gewerkt werd Marawiel. Door de enorme investeringen
Daar had een jongen, Willem Rasmijn, gouderts werd gevonden.. waren uiterst primitief: geen mechanische die voor de bedrijfsvoering nodig waren en In de 18e en 19e eeuw leefde de bevolking
die met zijn schapen door de rooi trok, een Bij gebrek aan behoorlijke materialen en werktuigen, geen liften om de mijnwerkers de geringe opbrengsten van de goudwin- van Aruba in diepe armoede. De mensen
steen gevonden waarin goud blonk. Zijn va- machines ging het gouddelven er primitief in en uit de mijn te krijgen: mens en ma- ning heeft deze maatschappij, op één jaar leefden van visserij en landbouw (voorna-
der verkocht de steen en ging zelf verder aan toe: de klei uit de rooien waarin goud teriaal werden per emmer de mijn in- en na, nooit winstgevend kunnen werken. Na melijk maïs), maar er werden ook andere
zoeken en van het één kwam het ander: er moest zitten, werd in de zon gelegd om te uitgehesen! Wie de mijn inging werd met acht jaar werden de activiteiten in 1908 pogingen gedaan om middelen van be-
ontstond een ware goudkoorts op Aruba. drogen en daarna fijngeslagen; meestal op één been in de emmer staand naar bene- weer gestaakt. staan te creëren: het waren een soort pri-
Vissers, landbouwers, zelfs matrozen van een zeildoek om het goud te verzamelen den getakeld, het andere been was nodig Een lokale onderneming, de Aruba Goud mitieve industrieën. Zoals hoeden vlech-
schepen die Aruba aandeden, iedereen dat overbleef als de wind het stof van de om botsingen met de wand en draaien van Maatschappij, nam de concessie plus de ten, zout-winning en aloë-cultuur. Maar
stortte zich op de rotsachtige grond bij de gedroogde klei had weggeblazen. Ook de de emmer te voorkomen. Boven werd door machinerieën en gebouwen over. Aanvan- was Aruba niet het eiland waar goud te
noordkust. Om aan deze situatie een einde methode om het goud uit de klei te wassen twee man het touw met de emmer over een kelijk waren de resultaten vrij goed en was vinden was? De naam voor het eiland was
te maken, stuurde de Nederlandse regering werd wel toegepast. Na een flinke regenbui katrol naar beneden of naar boven geta- de Goudmaatschappij de voornaamste bron heel vroeger Orubo, hetgeen zoveel als ‘Er
kon men het goud soms zo op de bodem van keld. Beneden heerste een drukkende hitte van inkomen voor het eiland. Maar ook was daar goud’ zou moeten betekenen...
deze maatschappij was geen lang bestaan
S-chow Supermarket
Moko minimarket
Oranjestad
Shaba Pastry
The Market Alhambra Mall
