Page 12 - ANTILL DGB

12 Antilliaans Dagblad Woensdag 4 juli 2018
Feuilleton

DE MEMOIRES VAN TATAIS LODEWIJK
DOOR

DANIEL
Gezondsheidszorg (89) GERHARTS

n het verslag van de mi- de instrumenten en de ver- werden gezonden waren soms de patholoog-anatoom, die na
nister van Koloniën over het pleegsters niet berekend zijn uitstekende krachten, om ze een paar dagen van Curaçao
Ijaar 1858 staat onder het voor operaties van enige bete- op te noemen: dr. Engelbrecht, kwam, wees uit dat de vrouw
hoofd Bonaire, dat er hier geen kenis. dr. David de la Fuente en voor- niet door een hartziekte was
van een diploma voorziene Tot zover de notulen. al dr. Loe Sak Sjoe, die met overleden. De juiste oorzaak
geneesheer was. Er was wel zijn innemende lach elke pati- was niet meer vast te stellen.
een door het gouvernement Nutteloos eiland ënt geruststelde. Er waren dokters die alles
bezoldigde lands-chirurgijn en De mentaliteit van Curaçao Maar er waren er ook bij, die zeiden te weten, maar ook
een geadmiteerde genees- en bleek nog uit een verzoek van nooit naar hier hadden moeten dokters die er van overtuigd
heelkundige gevestigd. dominee Van Essen, die in worden gezonden. Het past waren, dat wel eens de hulp
In 1864 verscheen een pu- Kralendijk, maar ook in Rin- mij niet al hun mispeuteren van specialisten moest worden
blicatie van de gouverneur van con de diensten verzorgde. In uit de doeken te doen. Maar ik ingeroepen en dat men op
Curaçao en onderhorigheden Rincon had hij ongeveer zestig mag toch wel wat bijzonderhe- Bonaire, waar men geen colle-
(dat woord onderhorigheden lidmaten van zijn kerk. Hij den opnoemen om duidelijk te ga’s had om eens te overleg-
verdween later) waarbij een schreef aan Curaçao en vroeg maken wat hier op dit kleine gen, niet te lang mocht wach-
instructie en een tarief voor de een schenking of een lening rustige eiland gebeurde. ten met het zenden naar Cura-
genees- en heelmeesters werd aan om een auto te kopen, Een dokter had ergens een çao van de patiënt.
vastgesteld. Berekend mocht zodat hij op tijd en wanneer ouderwets bloedtransfusie-
worden: Landraad Charles Hellmund. nodig naar Rincon kon gaan. apparaat gevonden. Het leek Meer toestanden
Voor een verzameling krui- Het krankzinnige antwoord op een kleine koffiemolen. Het Op 31 augustus 1950 ging een
den, wortels, zagen (gesneden) het zielental, noch de af te van Curaçao was: ,,Koopt u had twee slangetjes. De ene meisje naar Curaçao vergezeld
20 cent. leggen afstanden het plaatsen maar een fiets. De afstand van ging naar de bloeddonor en de van haar moeder. Het meisje
Voor een pakje poeders met van een tweede dokter op Bo- 18 kilometer is toch wel met andere naar degene die het vertoonde ‘stuipen’ en de dok-
de ingrediënten, per poeder 10 naire rechtvaardigen.” een fiets af te leggen.” Ik zie in bloed toegediend moest wor- ter had gezegd, dat het alleen
cent. Die ‘behandeling’ vond gedachten de dominee, ge- den. Een leuk apparaatje om maar kunsten waren.
Een poeder afzonderlijk, plaats tussen de gouverneur en kleed in zijn toog, al fietsend mee te spelen! Verstandig van de moeder
hetzij als purgatief of vomatief de Gezaghebber en daar kwam tegen de passaatwind in of de om op eigen rekening te gaan,
75 cent. in die tijd geen Landsraad bij heuvel bij Port Spanjó optuf- ‘Muri bo ta muri’ want het kind had tetanus.
Voor een pleister op linnen, te pas. In die tijd waren er iets fen! Op een zondagmiddag ging hij Aan medicijnen werd te
leer of taft voor iedere hand- meer dan tien auto’s op het De ambtenaren te Curaçao naar het ziekenhuis en ging Curaçao uitgegeven 527 gul-
palm 50 cent. gehele eiland. De afstand van vonden Bonaire een nutteloos aan het werk. Hij vergat echter den plus het verblijf in het
Voor visite in het dorp 50 Kralendijk naar Rincon was eiland, een geldverslinder. het apparaatje te ontluchten en ziekenhuis. Getracht werd
cent. ongeveer 18 km. Bonaire had Kostte maar geld en bracht pompte lucht in de ader van de alsnog het gouvernement die
Kleine chirurgische opera- 6.000 inwoners. nauwelijks wat aan belastingen vrouw (moeder van Medardo kosten te laten betalen.
ties, zonder aderlaten, het In Nederland was er 1 ge- op. De administrateur van Thielman) die bloedarmoede In hetzelfde jaar kwam een
appliceren van droge of bloedi- neesheer op 890 inwoners, In financiën kwam eens met een had. De zusters waren zeer man bij mij en vertelde dat
ge koppen, kiezen trekken, het Frankrijk 1 op 930. Landraad boot op weg naar de Boven- ontdaan. zijn vrouw erg ziek was en dat
appliceren van bloedzuigers, Hellmund zei in antwoord op winden te Bonaire aan en Er was een dokter die in de dokter haar niet naar Cura-
fontenel, seton, enz. 1 gulden. de woorden van de Gezagheb- wilde niet aan wal komen; een Antriol bij een oudere man çao wilde zenden. Ik belde
Voor grote operaties zoals ber: ,,Een tweede dokter wordt eiland dat alleen maar geld werd geroepen. Hij kwam aan, dokter op en vroeg of het waar
amputatie van armen of benen meer verlangd om de eerste kostte en geen belasting op een beetje onder de olie. En was en of die vrouw niet naar
van 5 tot 25 gulden. dokter bij te staan.” bracht, verdiende geen aan- vroeg aan de man hoe oud hij Curaçao moest worden gezon-
Op 16 juli 1864 vond een De voorzitter zegt, dat het dacht. was. ‘Setenta aña dokter. Wel, den. Ja, eigenlijk wel, maar dat
publicatie plaats met de mede- hem niet bekend is, dat de Het merendeel van de dok- ta basta, muri bo ta muri’ moest hij eerst aan de direc-
deling dat in de stadsapotheek tegenwoordige dokter zoveel ters kwam van Suriname. Of (zeventig jaar dokter, wel, dat teur Openbare Gezondheids-
‘beste Duitsche bloedzuigers’ patiënten heeft, dat hulp nodig ze goed waren of niet, dat deed is genoeg, je gaat toch dood). dienst vragen. Ik heb die
waren aangekomen die men is van een tweede dokter. niet ter zake. Zo werd aan dr. En dat deed de stakker dan ook vrouw diezelfde dag als stret-
‘per dozijn ad 6 gulden en per Het lid Hellmund zegt, dat R.A.M. Engelbrecht, die pas de volgende dag. cher case naar Curaçao gezon-
stuk 75 cent kon kopen. een tweede dokter nodig is om van de Medische School van Een andere dokter gaf een den. De dokter wilde de patiën-
de eerste bij te staan in ernsti- Paramaribo afkwam en voor verklaring van overlijden af te aan dr. Berkenveld overge-
Maar één dokter ge en moeilijke gevallen en in Bonaire bleek te zijn, op zijn voor een vrouw die niet zo erg ven! Dr. Hugenholz vond
Er was, toen ik op Bonaire geval van operaties. protest dat hij nimmer praktijk goed behandeld was en schreef kanker in zo’n gevorderde
kwam, één dokter, standplaats Daarop zei de voorzitter niet had gedaan, toegevoegd door dat ze aan een hartziekte was staat dat er niets mee aan te
Kralendijk. Dat betekende, dat veel te voelen voor dit argu- de directeur Openbare Ge- gestorven. doen was. De vrouw bleek een
wanneer er te Rincon snel ment, omdat patiënten die zo zondheidsdienst: ,,Ga maar, De familie kwam bij mij en jaar lang onder behandeling te
geneeskundige hulp nodig ernstig ziek zijn dat zij chirur- daar wonen alleen maar een wilde protesteren, want wat de Bonaire te zijn geweest. Was
was, getracht moest worden gische behandeling behoeven, stel geiten!” Dit werd mij door dokter verklaarde zou niet zij eerder gekomen, zei dr.
door middel van een gebrekki- het beste naar Curaçao konden dokter Engelbrecht verteld. waar zijn. De vrouw was mis- Hugenholz, dan had er wel-
ge telefoon de dokter te verzoe- gaan, daar ook het hospitaal, Bij de dokters die naar hier handeld! Een onderzoek door licht nog iets aan te doen ge-
ken naar Rincon te komen. Of weest.
men moest, wanneer geen De rector van het ziekenhuis
verbinding met Kralendijk kon aan wie ik schreef, antwoord-
worden verkregen, de patiënt de: ,,DOG heeft in dezen ook
per auto of wagen naar Kralen- grote schuld, daar worden de
dijk proberen te vervoeren. gouvernementsdokters maar
Een ambulance was Bonaire in gepresseerd zo weinig moge-
die tijd niet rijk. lijk mensen naar het zieken-
Reeds in de vergadering van huis te sturen. En ik geef ze
de Raad van Politie van 1 de- groot gelijk wanneer ze zou-
cember 1926 werd gezegd den insturen voor gewone
volgens de notulen: gevallen. Maar de bedoelde
,,Het lid J.E.R. Herrera zegt dokters zijn in de regel zulke
dat hij het hoofdbestuur zou prullen, dat ze niet eens een
willen verzoeken een tweede fatsoenlijke diagnose kunnen
dokter op Bonaire te plaatsen. stellen. Ik heb de ondervinding
De voorzitter (Gezaghebber) hier dat de zusters dit beter
antwoordde dat dit behandeld kunnen doen. A. is een luilak
werd tijdens het laatste bezoek eerste klas en B. is op DOG de
van de gouverneur en dat noch In Rincon had Van Essen ongeveer zestig lidmaten van zijn kerk. baas.”