Page 16 - HOH
P. 16

a7
                                                                                                          salud Diahuebs 20 November 2025
                Cuminda ultra-procesa ta un menasa riba salud global, expertonan ta


                                                                            adverti

            (BBC)—Mester  tuma  ac-                                                                                             mucho  riba  e  nivel  di  pro-
            cion awor pa reduci cum-                                                                                            cesamento  den  cuminda,  y
            indanan      ultra-procesa                                                                                          no riba con nutritivo e cum-
            den dietanan global pa via                                                                                          inda ey ta. Por ehempel, pan
            di  nan  menasa  pa  salud,                                                                                         integral,  cereal,  yoghurt  cu
            segun  expertonan  inter-                                                                                           menos grasa, lechi pa baby y
            nacional  ta  bisa  den  un                                                                                         fish fingers tur ta conta como
            evaluacion  global  di  in-                                                                                         cuminda  ultra-procesa  pero
            vestigacion.                                                                                                        nan tambe tin nan beneficio.

            Nan ta bisa cu e manera cu                                                                                          Prof Kevin McConway, pro-
            nos  ta  comiendo  ta  cambi-                                                                                       fesor  emerito  di  estadistica
            ando—unda  ta  distanciando                                                                                         aplica  na  Open  University,
            for  di  cumindanan  fresco                                                                                         a  bisa:  “Un  estudio  manera
            pa  cuminda  barata  y  ultra-                                                                                      esaki  por haya un corelacion,
            procesa—cual  por  aumenta                                                                                          pero e no por ta sigur tocante
            nos riesgo di un variedad di                                                                                        causa y efecto.”
            malesa  cronico,  incluyendo   sucu  y  grasa  no  saludable,  tivo  pa  sostene  comemento  bisa  cu  no  mester  warda  pa
            obesidad y depresion.        como tambe un falta den fi-  saludable,” el a agrega.     tuma accion pa protege hen-  El a bisa cu ainda tin “espacio
                                         bra y proteina.                                           de  rond  mundo  di  posible   pa duda y pa clarificacion for
            Skirbiendo den e revista The                              Co-autor Dr. Phillip Baker di  daño.                      di mas estudio.”
                                                                      Universidad di Sydney a bisa
            Lancet,  e  investigadornan   E evaluacion aki di e eviden-
            ta  bisa  cu  gobierno  mester   cia  riba  e  impacto  di  cum-  cu e contesta pa esaki ta “un  Algun  cientifico  a  comenta   Ainda no ta cla kico tin den
            “tuma  accion”  y  introduci   inda ultra-procesa riba salud,  respuesta  fuerte  riba  salud  cu  ta  dificil  pa  desenreda  e   cuminda  ultra-procesa  cu
            advertencia  y  impuestonan   conduci  pa  43  expertonan  global—manera  esfuersonan  efectonan  di  cumindanan    por ta causando of contribuy-
                                                                                                   ultra-procesa  den  hende  su
            mas  halto  riba  productonan   global y basa riba 104 estudio  coordina  pa  desafia  e  indu-                     endo  na  malesa.  Prof  Jules
            ultra-procesa,  pa  asina  yuda   di plaso largo, ta sugeri cu e  stria di tabaco.”    dieta  for  di  otro  factor  den   Griffin for di Universidad di
                                                                                                   nan  bida,  manera  estilo  di
            financia acceso na mas cum-  cumindanan aki ta conecta na                                                           Aberdeen a bisa cu tin algun
            inda nutritivo.              un riesgo mas grandi di haya  E  evaluacion  ta  reconoce  bida, comportamento y status   bentaha  di  procesamento  di
                                         12 malesa.                   un  falta  den  prueba  clinico  financiero.              cuminda,  y  mas  cu  mester
            Sinembargo, algun cientifico                              mustrando  exactamente  con                               mas  investigacion  pa  com-
            ta  bisa  cu  e  evaluacion  aki   Esakinan  ta  inclui  diabetes  cumindanan ultra-procesa ta  Criticonan di e sistema di cla-  pronde  con  e  ta  influencia
            no  por  prueba  cu  cumind-  tipo 2, malesa cardiovascular,  causa daño na salud—pero ta  sificacion ta bisa e ta depende   nos salud.
                                         malesa di riñon, depresion y
            anan  ultra-procesa  ta  causa
            daño  directo  y  cu  mester   morto prematuro di cualkier
                                         causa. Autor di e evaluacion
            mas  investigacion  y  huicio
            pa mustra esey. Cumindanan   Prof Carlos Monteiro for di e
                                         Universidad di Sao Paulo na
            ultra-procesa ta ser considera
            di contene mas cu cinco in-  Brasil, ken a establece e siste-
                                         ma  di  clasificacion  Nova  pa
            grediente cu bo no por haya
            na  cas  den  cushina,  manera   categorisa cuminda, a bisa cu
                                         e consumo creciente di cum-
            emulsionante,  conservante,
            aditivo, colorante y edulcor-  inda ultra-procesa, “ta trans-
                                         formando  dietanan  global,
            antenan.
                                         desplasando  cuminda  fresco
            Ehempelnan di cumindanan     y tiki procesa.”
            ultra-procesa  ta  inclui  sos-  “E cambio den loke hende ta
            eishi,  chips,  bolo,  buscuchi,
            refresco,  ice  cream  y  pan  di   come ta stimula pa corpora-
                                         cionnan  global  cu  ta  genera
            supermercado.  Encuestanan
            ta indica cu e cumindanan aki   ganashi enorme por medio di
                                         priorisa  productonan  ultra-
            ta apareciendo mas frecuente
            den  dietanan  rond  mundo,   procesa,  sosteni  pa  promo-
                                         cion  extensivo  y  influencia
            empeorando e calidad di loke
            nos  ta  come  cu  demasiado   politico pa para politica efec-
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21