Page 10 - ANTILL DGB

10 Antilliaans Dagblad Woensdag 26 juli 2017
Curaçao

Honderd jaar eenzaamheid 50 jaar

Door Henry Habibe Papiaments komt ook en pas-
it jaar wordt het feit sant om de hoek kijken en
herdacht dat Gabriel wordt aangeduid als ‘farragoso
D García Márquez 50 jaar papiamento’ (zoiets als ‘romme-
geleden zijn roman Cien años lige papiaments’).
de soledad (Honderd jaar een- Wat Brokken tijdens het
zaamheid) door de Argentijnse bewuste interview aan Gabo
uitgeverij Suramericana op de ontlokt heeft, is dat deze ging
markt liet brengen. Het is de toegeven dat Cien años niet zijn
roman die als het meesterwerk ‘beste’ boek is. Aangezien Brok-
geldt van de in Aracataca ken de mening was toegedaan
(Colombia) geboren schrijver. dat Kroniek van een aangekon-
Reeds bij verschijning (1967) digde dood alle voorgaande
werd deze roman door nie- romans van Gabo overtroffen
mand minder dan Carlos had, omdat hij die roman ‘zo
Fuentes als Gabo’s meester- groots van stijl en opbouw’ en
werk toegejuicht. Na de publica- ‘zo krachtig en kort’ vond, liet
tie van de literaire werken hij niet na dit ook aan Gabo te
van de oudere exponenten bekennen. Deze antwoordde:
van de zogenoemde ‘Boom’, ‘Dat ben ik helemaal met u
sloeg Cien años in als een nieu- eens’. En hij legde uit dat het
we bom. waarschijnlijk komt doordat hij
Zonder de ouderen (Asturias, van korte, kernachtige boeken
Carpentier, Rulfo) te kort te houdt. Als voorbeelden gaf hij
willen doen, zou ik hier een De vreemdeling (Camus) en De
paar jongeren willen noemen: oude man en de zee (Heming-
Fuentes met zijn La muerte de way). De Kroniek, vervolgde
Artemio Cruz (1962) en Vargas Gabo, is ook zo’n kort en
Llosa met zijn La Casa verde krachtig boek. Daar bleef het
(1966). Het betreft hier werken Gabriel García Márquez bracht 50 jaar geleden zijn De Nederlandse vertaling: Honderd Jaar niet bij. Gabo wilde graag kwijt:
die qua stijl als ‘explosief’ ge- roman Cien años de soledad op de markt. Eenzaamheid. ,,Men beweert meestal dat Hon-
kwalificeerd zouden kunnen derd jaar eenzaamheid mijn
worden. In de jaren vijftig had me, die ik ga wijden aan schrij- Door de publicatie van Cien 1981. Brokken herinnerde zich beste boek is, maar dat vind ik
Gabo reeds een klein aantal ven, elke minuut.” Over zijn años is Gabo wereldwijd be- in 2014 dat het eerste dat Gabo niet. Het is wel het boek dat me
korte verhalen geschreven, grote verbazing stelde hij ook roemd geworden. hem zei (toen zij in 1981 in beroemd heeft gemaakt, zonder
maar naar aanleiding van Cien zijn Mexicaanse vriend Fuentes Parijs tegenover elkaar zaten) Honderd jaar zou men nu de
años werd van een ‘aardver- onmiddellijk op de hoogte: ,,Ik In Nederland was dat ‘Amsterdam hem (Ga- Kolonel niet lezen, maar mijn
schuiving’ gesproken. Zijn ben een beetje in de war: het De roman werd in verschillende bo) altijd aan Willemstad deed beste boek, nee, het is iets heel
brieven aan de Chileense dich- bleek gelijk een voltreffer (caño- talen vertaald. Door C.A.G. van denken en hem het zalige genot anders…ik houd meer van de
ter en essayist Pedro Lastra nazo). Het werd een verkoop- den Broek werd het in het van de weemoed verschafte’. Kroniek waar veel verteld wordt
getuigen van zijn ‘ze- succes Nederlands vertaald. Die verta- Was Gabo dan ooit op Curaçao met weinig woorden.” Men kan
nuwen’ vóór het ver- Was Gabo dan enkel en ling kwam uit in 1972. Groot is geweest? Brokken vermoedt dat enigszins aanvoelen dat Gabo
schijnen van Cien alleen door het aantal Nederlandse litera- het inderdaad zo is. In een later eigenlijk niet wilde zeggen dat
años. Gabo: ,,De aan- ooit op Curaçao reclame tuurgeleerden die zich hebben artikel, na zijn ontmoeting met de Kroniek zijn ‘beste’ boek is,
staande verschijning van mond gebogen over Gabo’s werk. Gabo, schreef hij hoe het mis- maar dat hij er ‘meer van
van de roman is mijn geweest? tot mond. Hoewel er voor Cien años ande- schien zou zijn gekomen dat houdt’. Hij aarzelde even:
maagzweer aan het Neem van re werken van hem al versche- Gabo tenslotte aan hem had ‘nee..., het is iets heel anders’.
opvreten.” Dat was zes dagen me aan dat ik veel vertrouwen nen waren, ging toch de meeste gedacht. Het heeft namelijk drie Over deze ‘reserve’ ten aanzien
voordat het boek uitkwam. Een had in dit boek, maar ik had aandacht uit naar Honderd Jaar jaar geduurd voordat hij een van Cien años heeft Barber van
paar maanden later schrijft nooit kunnen geloven dat de Eenzaamheid. Zo werden de Pol, bekend als ver-
Gabo aan Lastra: ,,Cien años verschijning ervan zo’n verplet- veel interessante gege- taalster van Cortázar,
bracht de redding: dankzij de terende indruk zou maken.” Na vens bijvoorbeeld ver- ‘Men beweert meestal dat Neruda, Onetti, Borges
spectaculaire verkoop heb ik nu een maand was de eerste druk strekt door H. Ter-Ned- en García Márquez,
wat jaren van huisvrede voor van 8.000 exemplaren al op. den en J. Iven, die in hun Honderd jaar eenzaamheid treffend opgemerkt:
essay ‘De totale rauwheid ,,De roem die het hem
Advertentie van Macondo’ (1980) mijn beste boek is, maar bracht, veranderde het
verwijzen naar de reis die dat vind ik niet’ ritme van zijn persoon-
de Duitse journalist Wer- lijke leven grondig, wat
ner Herzog naar de ge- hij, zegt hij, nog altijd
boortestreek van Gabo heeft antwoord kreeg. In de kantlijn betreurt.” En zij voegde daar
gemaakt. Het doel van die reis van de brief die hij aan Gabo aan toe: ,,Het is om die reden
was om te achterhalen hoe het had gestuurd, stond - zo voegt dat hij nauwelijks in staat is met
zit met de geografische feitelijk- Brokken toe - met vulpen ge- liefde over Honderd jaar een-
heden in Cien años. Herzog schreven: ’Akkoord. Kom vol- zaamheid te spreken.”
heeft daarvoor gesproken met gende maand naar Parijs. Ga- Eén ding staat wel vast. Gabo
onder meer een nakomeling bo’. Brokken lichtte toe hoe hij heeft alles op alles gezet om de
van de familie, de toneelschrij- het zich voorgesteld had dat de familiegeschiedenis van de
ver Guillermo Henriquez, die een jaar later gelauwerde Col- Buendía’s te schrijven. En zijn
model heeft gestaan voor de ombiaan hem eindelijk het gezin was ook bij deze ‘wedden-
legendarische ‘Buendías’. Deze interview had toegestaan. En hij schap’ betrokken, want hij ver-
Nederlandse auteurs zijn van kon daarbij niet nalaten zich de keerde in die tijd in zeer precai-
mening dat het resultaat van vraag te stellen: ‘Hoe lang was re economische omstandighe-
Herzogs zoektocht verbazing- het alweer geleden dat hij [Ga- den. Het mag echt geen wonder
wekkend is geweest. In de stu- bo] Willemstad had zien opdoe- heten dat er dit jaar bij de ope-
die van Herzog staat, aldus men?’ Gabo zou aan zijn groot- ning van het Hay-festival zoveel
genoemde auteurs, zeer gede- vader gedacht hebben, met wie ophef in Aracataca is geweest.
tailleerde informatie over Cien hij, toen nog een jongetje van Daar heeft men tegelijk her-
años. zeven/acht jaar, op de boot naar dacht dat García Márquez 90
Ook boeiend is het interview Curaçao was gegaan. Hoe het jaar geleden in dat dorp werd
dat Jan Brokken met Gabo had ook zij, Curaçao wordt in ieder geboren en dat hem 35 jaar
(het werd gepubliceerd in de geval in Cien años genoemd. geleden de Nobelprijs voor
Haagse Post van 12 december Minstens drie keer zelfs. Het literatuur werd toegekend.