Page 18 - AHATA
P. 18

A2   LOCAL
                     Diamars 11 maart 2025

             Departamento di Asunto Economico cu nota tocante impacto di tarifanan Mericano riba Aruba

             Aruba mester diversifica fuentenan di importacion


            Den  eleccion  2024  na  eth (2024) ta calcula e efecto  dor  lider  na  mundo,  maske  Merca tambe ta importa casi  caso pa importacion di ekipo
            Merca, e candidato presi-    macro-economico di tarifa y  den diferente orden. E bienes  tres cuarta parti di su deman-  electrico (62 porciento).
            dencial  Donald  Trump  a  incertidad di politica comer-  y  producto  mas  comercia  ta  da  pa  componentenan  tera
            campaña  cu  e  lo  impone  cial na Merca usando datonan  azeta  y  combustible,  ekipo  raro y metal for di China, cu  Enfocando  riba  Mexico,  for
            tarifa mas halto pa impor-   di 60 aña. Nan documento ta  electronico  y  makinaria.  E  ta  usa  den  smartphone,  ca-  di  unda  Merca  ta  importa
            tacion  riba  productonan  duna  evidencia  cu  aumento  volumen di commodities in-    mara, hard disk y LED, pero  un  cantidad  substancial  di
            biniendo  di  varios  part-  den  tarifa  di  importacion  tercambia  mundialmente  a  crucialmente den industria di  cuminda:  Na  2023,  Mexico
            ner  comercial,  incluyen-   tin  consecuencia  negativo  aumenta dramaticamente den  energia limpi y defensa. Ger-  a suministra 63 porciento di
            do China. Ya cu Aruba ta  pa  Merca  marcoeconomica-      ultimo añanan. E dinamica di  manium y gallium ta mineral  importacion  di  berdura  na
            depende  principalmente  mente. Tarifa ta reduci com-     comercio entre Merca y Chi-  pa cual Merca ta depende riba  Merca y 47 porciento di fruta
            riba importacion di entre  ercio  internacional  y  inver-  na, e dos economia mas gran-  China pa alrededor di 54%, y  y noten. E fruta y berdura aki
            otro,  Merca  y  China,  ta  sion domestico na Merca.     di, tin implicacion profundo  ta usa nan pa produci chips,  no ta ser usa solamente den
            importante pa evalua con                                  pa mercado global.           panel solar y fiber optics.  nan forma natural, pero tam-
            e  cambionan  aki  den  po-  Tarifa  proponi  pa  presi-                                                            be  ta  transforma  den  algun
            litica  por  potencialmente  dente Trump                  Na 2023, e balor total di pro-  Ademas di esey, tin cantidad  manera,  por  ehempel,  bleki
            afecta economia di Aruba.  Na  november  2024,  presi-    ducto  importa  pa  Merca  for  di  producto  Mericano  traha  of  frozen.  Aruba  ta  importa
                                         dente electo, Donald Trump  di China tabata aproximada-   na  China,  manera  Nike,  mas  cu  mita  (56  porciento)
            Efecto economico di tarifa   a bisa cu e lo impone un tarifa  mente $450 biyon, haciendo  iPhone, y mas.            di  su  producto  di  cuminda
            Tarifa ta impuesto imponi pa  di 25 porciento riba Canada y  China  e  fuente  mas  grandi                          total  for  di  Merca.  E  intro-
            gobierno  riba  importacion  Mexico,  cu  ta  parce  di  viola  di  importacion  Mericano.  E  Importacion pa Aruba  duccion di tarifa riba Mexico
            di producto. E companianan  un tratado di comercio liber,  productonan mas importa ta  Na 2023, Aruba a importa un  mas probablemente lo influ-
            (importador  domestico)  cu  y  un  tarifa  adicional  di  10  ekipo electrico y electronico,  total di Afl. 2,750 miyon den  encia e prijs riba importacion
            ta  importa  e  productonan  ta  porciento riba cualkier tarifa  sigui  pa  makinaria,  reactor  producto di exterior. Mita di  di  cuminda  na  Aruba  for  di
            paga e tarifa, sinembargo, den  adicional  riba  importacion  nuclear y boiler. E gruponan  esakinan  tabata  importa  for  Merca.
            mayoria di caso ta e consumi-  for di China.              aki ta consisti di materia pri-  di Merca, mientras apenas 5
            dor di e producto final cu ta                             ma  necesario  pa  produccion  porciento  tabata  importa  for  Sentimento  di  importa-
            carga e costo, a traves di prijs  Sinembargo, no ta totalmente  y/of  operacional,  haciendo  di  China.  Producto  importa  dornan local
            mas halto riba e producto im-  cla kico esaki ta nifica, ya cu  Merca dependiente riba Chi-  for  di  China  of  Mexico  y  Importadornan  local  a  ricibi
            porta.                       anteriormente el a priminti di  na pa e materia prima aki.   Canada,  e  otro  paisnan  riba  un  cuestionario  cortico  riba
                                         agrega tarifa riba importacion                            cual Trump a enfoca, directa-  nan opinion riba e politica di
            Usualmente ta impone tarifa  Chines di mas di 60 porcien-  Pafo di e top 10, tin varios otro  of indirectamente no mester  tarifa di Trump. E sentimen-
            pa  yuda  protege  productor-  to. Desde esey, un cantidad di  materia prima importa for di  keda  afecta  pa  e  tarifa  pro-  to general ta mixto. Mientras
            nan  domestico  y  haci  nan  noticiero  a  reporta  riba  tari-  China,  manera  aluminium,  poni, ya cu nan no ta drenta  tur encuestado a indica cu ta
            mas  competitivo,  door  di  fanan di Trump, cu diferente  kimico, rubber, palo, piedra,  Merca, unda ta impone tarifa.  na altura di e noticia di tarifa,
            haci producto di exterior mas  reportahe contradictorio. No  plaster y cement, entre otro.                          apenas un minoria a bisa cu
            caro. Sinembargo, si produc-  tin claridad kico exactamente                            E  tipo  di  producto  cu  por  lo  aumenta  nan  costo  of  cu
            tornan domestico mester por  presidente Trump ta bay im-  Merca  ta  100%  dependiente  keda afecta pa tarifa ta e pro-  nan no ta sigur di e influencia
            ehemplo  materia  prima  pa  pone. Sinembargo, durante e  riba  importacion  pa  sumi-  ductonan  cu  ta  usa  materia  di e tarifa riba nan costo. Es
            produci  producto  di  consu-  prome dia di Trump a cargo  nistro  di  Yttrium,  di  cual  prima  importa  pa  Merca  pa  mas,  mayoria  no  tabatin  un
            mo final, e prijs di producto  el a pospone introduccion di  China  tabata  responsable  pa  fabrica un producto final na  strategia planea, cual ta logico
            domestico tambe lo aumenta  e  tarifanan  y  pa  enfoca  riba  94  porciento  di  importacion  Merca. E prome tipo di pro-  si  nan  no  ta  mira  e  politica
            pa motibo di e tarifanan riba e  practica  comercial  inhusto,  Mericano di e metal di 2018  ducto cu ta resalta ta vehiculo  como un menasa na e costo
            materia prima.               cu tarifa riba Canada y Mexi-  pa 2021. Yttrium ta un mate-  di  motor.  Na  2023,  30  por-  di haci negoshi. E dos strate-
                                         co pusha pa dia 1 di februari.   rial  suave  manera  silver  y  ta  ciento di tur vehiculo a keda  gia  menciona  pa  e  minoria
            Ademas di aumento di prijs,                               ser  usa  como  un  aditivo  pa  importa  for  di  Merca  (Afl.  tabata  evita  importacion  di
            tarifa  tambe  ta  reduci  com-  Comercio  entre  Merca  y  aleacion,  traha  filter  micro-  65.9  miyon).  Vehiculo  arma  producto Chines, y switch na
            ercio  entre  partnernan  co-  China                      wave pa radar, y como catali-  na Merca ta usa metal y parti  un  proveedor  no-Mericano
            mercial y ta crea ineficiencia  Merca, China y Alemania ta  sador  den  polimerisacion  di  for di China y Mexico, indi-  pa e productonan afecta pa e
            cu  por  tin  efecto  negativo  e paisnan importador lider na  ethylene,  un  proceso  clave  cando un aumento den costo  politica di tarifa.
            riba  economia.  Boer  y  Ri-  mundo, y e paisnan exporta-  den  traha  un  tipo  di  plastic.  si ta impone tarifa. Loke por
                                                                                                   materialisa  ta  un  substituto  Diversificacion di paisnan
                                                                                                   di importacion pa Aruba riba  di importacion
                                                                                                   vehiculo,  como  un  reaccion  Pa cuminda y otro mercado,
                                                                                                   na  e  aumento  den  costo  di  a  identifica  pa  importacion
                                                                                                   vehiculo  Mericano.  E  ora  e  por ehemplo Colombia, Re-
                                                                                                   efecto riba economia di Aru-  publica Dominicana, Panama
                                                                                                   ba ta limita, ya cu un vehicu-  y  Suriname.  Maske  varios
                                                                                                   lo como medio di transporte  compania mayorista na Aruba
                                                                                                   na su base ta substituible. Un  ya ta importa den un cantidad
                                                                                                   KIA y un Ford, por ehemplo,  limita for di e paisnan men-
                                                                                                   ta duna e mesun transporte.  ciona, ainda tin algun barera
                                                                                                   E diferencia ta e preferencia y  cu  mester  resolve,  manera
                                                                                                   potencialmente  e  luho  mara  transporte, regulacion di Ad-
                                                                                                   na e tipo di auto.           uana,  etc.  Cu  e  paisnan  aki,
                                                                                                                                Aruba tin un MoU, cu no ta
                                                                                                   Makinaria  tambe  por  keda  discutiendo  y  implementan-
                                                                                                   afecta pa motibo di e depen-  do actualmente.
                                                                                                   dencia  riba  materia  prima
                                                                                                   Chines  pa  fabricacion.  Im-  Mester monitoria e tarifanan
                                                                                                   portacion di makinaria ta mas  proponi pa Trump cautelosa-
                                                                                                   prevalente  for  di  Merca  (56  mente, y mester intensifica e
                                                                                                   porciento) compara cu vehi-  combersacion  cu  e  paisnan
                                                                                                   culo  y  posiblemente  menos  menciona pa asina identifica
                                                                                                   substituible, ya cu por ta spe-  posible  solucion  y  aumenta
                                                                                                   cialisa pa cierto tarea, loke ta  importacion.
                                                                                                   nifica cu e efecto por ta mas
                                                                                                   pronuncia.  Esaki  tambe  ta  e
   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23