Page 15 - AHATA
P. 15

A6   LOCAL
                 Diasabra 25 Februari 2023

                   Bishita di Fitch pa haya un miho bista di

                                   recuperacion di Aruba

               Fitch tambe ta realisa cu ta danki na e desicionnan rapido y
               firme di Gobierno, awe Aruba ta recuperando positivamente

            Aruba ta un pais cu finan-
            cieramente  ta  percura  pa
            fia  riba  mercado  inter-
            nacional.  Esaki  tabata  un                                                            Dia internacional di Lenga Materno,
            custumber prome cu pan-                                                                 celebracion y/o compromiso?
            demia. Pa por logra esaki
            ta  hopi  importante  pa                                                                E  siman  aki  nos  a  celebra  un  biaha  mas  Dia  Internacional  di
            agencianan  manera  Fitch                                                               Lenga Materno. Manera semper, e tabata un ocasion pa mustra
            y Standard & Poors tin un                                                               riba  e  importancia  cu  nos  idioma  nacional  tin  den  nos  bida
            bon bista di con Aruba su                                                               personal y nacional. E ta un elemento importantisimo cu ta uni
            finansas ta hinca den otro.                                                             un pueblo, den e caso aki extendiendo te fuera di nos frontera,
                                                                                                    ya cu nos ta comparti esaki cu e pueblonan ruman di dos otro
            Luna  pasa  representantenan                                                            isla.  Ademas,  cu  tempo  a  crece  un  grupo  considerable  den
            di Standard & Poors a bishita                                                           exterior,  principalmente  na  Hulanda,  cu  ta  comparti  cu  nos  e
            Aruba  y  awor  representan-                                                            conocimento di e idioma. Conhuntamente nos por ta papiando
            tenan di FITCH ta na Aruba                                                              di un grupo di riba 400.000 persona. Impresionante? Den sentido
            pa  papia  cu  diferente  stake-  Despues di e bishita aki nan  di tur e impase financiero aki   di masa? Sigur cu no. Hopi persona cu no ta conoci di cerca cu
            holder pa haya un miho bista  lo bay bek, evalua tur e infor-  y e ratingnan tambe ta cum-  nos Papiamento lo pensa cu un idioma cu un base asina chikito
            di e recuperacion di Aruba.   macion cu nan a haya pa asina  insa  bira  positivo  dentro  di   por ta coriendo riesgo di extincion.
                                         despues di un luna y mei nan  poco.  Nos  lo  mester  warda
            Segun un comunicado di go-   publica  nan  rating  nobo  pa  un paar di siman mas pa Go-  Pero segun nos, esey no mester ta nos preocupacion principal.
            bierno, FITCH tambe ta im-   Aruba. Manera cu pandemia  bierno haya e resultado y nan   Loke si ta parce nos primordial pa enfoca ariba ta e futuro di e
            presiona cu e recuperacion di  a  cuminsa  nan  a  downgrade  lo public’e pa henter mundo   lenga materno di mayoria di nos den loke nos ta desea di logra
            Aruba, y nan tambe a realisa  Aruba pasobra nan no tabata  wak  con  Aruba  ta  recuper-  den e añanan nos dilanti. Nos mester ta consciente di e hecho cu
            cu Aruba tabata un di e pais-  sa kico ta bay pasa cu Aruba.  ando riba e tereno financiero.   e escogencia di pasa di un medio principalmente di comunicacion
            nan mas afecta door di e pan-  Awor nos speransa ta cu nan  Esfuersonan di union y posi-  oral pa e reconocimento di un idioma formal y su uso amplia
            demia  y  nan  tambe  a  indica  ta bay upgrade Aruba y cu nos  tivismo di Gobierno y di cada   den practicamente tur ambiente di nos bida nacional, ta trece un
            cu ta danki na e desicionnan  lo haya un rating mas positi-  ciudadano  di  nos  pais,  ta  e   compromiso serio pa nos. Kico e compromiso ey ta encera anto?
            rapido y firme di Gobierno di  vo y estable indicando con e  resultado di nos recuperacion
            Aruba, awe Aruba ta recuper-  recuperacion ta bayendo.    financiero”,  Prome  Minister   Por ehemplo, cu si nos ta anhela yega na un papel mas amplio
            ando positivamente.                                       Evelyn  Wever-Croes  a  ex-   di nos Papiamento den bida nacional, anto nos mester bira mas
                                         “Cu poder di Dios nos lo sali  presa.                      estricto cu nos mes y paga mas tino con nos ta usa nos idioma?
                                                                                                    Nos  mester  pone  mas  atencion  riba  eror  di  gramatica  y  di
                                                                                                    ortografia? Nos mester ta mas dispuesto di coregi otro, na un
            Minister Glenbert Croes a reuni cu grupo di                                             manera cortes y respetuoso?  Pasobra e posicion como ‘lingua
                                                                                                    franca’ cu Papiamento tabatin originalmente ta trece cune cu no
                   fondo di pensioen pa sector turistico                                            ta  asina  relevante  con  un  persona  ta  maneha  ‘su’  Papiamento,
                                                                                                    basta  nos  comprende  loke  e  persona  tabata  kier  bisa.  E  por
                                                                                                    tin tres eror den un solo frase, na modo di papia, y nos no ta
                                                                                                    reacciona, pasobra nos no ta custumbra haci esey. Esey ta parce
                                                                                                    logico tambe den un comunidad den cual mas di un tercio a bin
                                                                                                    siña Papiamento dia nan a yega na nos isla, y no por spera di
                                                                                                    nan cu nan maneho di nos idioma ta perfecto. Es mas, ta den e
                                                                                                    comunicacion continuo ey cu e nacemento di palabra nobo den
                                                                                                    nos idioma ta tuma lugar, pasobra e proceso di incorporacion di
                                                                                                    palabra na vocabulario di Papiamento no ta un proceso di pasado,
                                                                                                    sino cu e ta presente tur dia, manera tur otro idioma. Y cerca nos,
                                                                                                    den e intercambio intensivo cu e tres idiomanan importante pa
                                                                                                    nos, esey ta conduci na un fluho constante di palabra cu ta bira
                                                                                                    parti di nos vocabulario. Loke ayera tabata Hulandes, Ingles o
                                                                                                    Spaño, awe ta Papiamento.
                                                                                                    Naturalmente cu esey ta conduci na diferencia di opinion, loke
                                                                                                    no mester mira como algo negativo. Esun cu no a topa ainda
                                                                                                    cu e uso nobo cu un cierto palabra a haya cerca un parti di nos
                                                                                                    poblacion y cu ta na caminda pa aceptacion general, ta haya cu
                                                                                                    esey ‘no ta Papiamento’ y no ta di acuerdo cu mester usa esey
                                                                                                    pasobra Papiamento por ehemplo tin palabra caba cu e mesun
            "Mi kier a duna compliment na e fondo  Nos a reuni cu e representantenan, como go-      contenido. Esey por ta e caso tambe, asina cu no mester core
            di pensioen di sector turistico, cu a crea  bierno, pa brinda nan e oportunidad pa nan   rechaza e posicion ey. Sin embargo, e termino nobo usa por tin
            un  bon  nomber  door  di  e  maneho  re-  por  amplia  nan  posibilidadnan  di  por  haya   un contenido djis un tiki diferente cu ta representa mihor loke
            sponsabel cu nan a hiba pa loke ta e con-  mas cliente. Si amplia nan alcance, di e for-  un persona kier bisa. Na e momento ey nos ta papiando di un
            tribucion di nan participantenan cu nan  ma ey nan lo por brinda e trahadornan cu ta    ampliacion y enriquecimento di nos vocabulario cu un sinonimo
            fondo di pensioen."                        miembro di e fondo aki, mihor perspectiva pa   cu  tin  su  uso  particular  cu  ta  yuda  mehora  comunicacion
                                                       cu acumulacion di pensioen, plannan di spaar   entre nos. Y no ta esey ta loke nos ta desea, pa mira nos idioma
            Minister  di  Labor  Glenbert  Croes,  a  reuni  etc.  Manera  nan  ta  bisa,  yuda  e  empleado   nacional,  cu  mayoria  ta  considera  nos  orguyo  nacional,  y  cu
            diahuebs ultimo cu e grupo di fondo di pen-  ‘traha dam warda awa’.  Esaki lo yuda esnan   nan razon, sigui crece y mantene un presencia importante den
            sioen  pa  e  sector  turistico  pa  brinda  nan  e  na momento cu toca nan pa haya nan pen-  nos comunidad? Si ta esey nos kier, e consecuencia ta si cu nos
            oportunidad  di  amplia  e  posibilidadnan  di  sioen, cu nan lo hay’e den bon forma.   mester acepta e compromiso pa usa nos idioma na un manera
            haya mas cliente.                                                                       corecto. Nos amor y orguyo no por ta expresa solamente den
                                                       Proximamente  Minister  Croes  lo  ta  pre-  declaracion  di  afecto,  sino  den  tuma  na  cuenta  e  realidad  cu
            Minister  Croes  a  splica  cu  e  fondo  di  pen-  sentando e plan cu el a ricibi durante e re-  Papiamento no ta puramente e ‘lingua franca’ mas manera el a
            sioen aki ta uno di bon renombre cu lo por  union, na Conseho di Minister pa hunto yega   nace. Nos comportamento diario usando Papiamento, oralmente
            ta mas activo.                             na e opcion cu na final ta na beneficio di e   y por escrito, lo ta decisivo pa su futuro.
                                                       trahado miembro di e fondo di pensioen.
   10   11   12   13   14   15   16