Page 50 - MIN TTC 5 NOV 2015
P. 50
4 DONDERDAG AMIGOE
5 NOVEMBER 2015
Aruba, toen en nu...
Industrieën van weleer (1)
door Evert Bongers ter vanuit Bonaire en Cura- een smal kanaal met de zee
In de 18e en 19e eeuw, ver çao. verbonden. Door dammen
voor de komst van de grote Cochenille-teelt was een ini- wordt een gedeelte van het
industrieën zoals de raffina- tiatief van de overheid. De binnenwater afgesloten, zo-
derijen, leefde de bevolking cochenilleluis, die als para- dat het kan indampen. Na-
van Aruba, net als die van de siet voorkomt op de nopal- dat al het water verdampt is,
zustereilanden trouwens, in cactus, een type schijfcactus kan het ruwe zout uit de pan
diepe armoede. De mensen dat op de eilanden voorkomt, geschept worden en wordt
leefden van visserij en land- was interessant omdat die het in grote hopen op de
bouw (voornamelijk maïs), de basis vormt voor karmijn- wal gelegd, waar het verder
maar er werden - soms op rode kleurstof, gewild als kan indrogen. Bij dit proces
initiatief van de overheid verfstof. In het midden van is langdurige droogte uiter-
- ook wel op enkele andere de 19e eeuw werd deze teelt aard welkom, als er echter
gebieden pogingen gedaan door de overheid mogelijk een flinke regenbui op valt
om het volk middelen van gemaakt door als aanmoe- gaat het zout weer verloren.
bestaan te bieden: het waren diging aan belangstellenden
eigenlijk primitieve indu- stukken grond ter beschik- Zoutwinning door vrouwen van Rancho Ranchovrouwen poserend bij een berg zout. Zoutpan bij Rancho,
strieën. king te stellen. Uit een rap- begin 20e eeuw.
Het knopen van hangmatten port uit die tijd halen wij dat Behalve als keukenzout is stad. Deze saliña strekte zich uit de saliña in blikken te gebruik. Daarvoor haalde
en het vlechten van hoeden ‘men met de nopaalkultuur het gewonnen zout vooral uit over een gebied dat liep scheppen. Een zwaar werk, men zout ‘van buiten’. Het Ons eiland kent een inte-
waren twee van die indu- en de cochenilleteelt in 1844 nuttig voor het inmaken van van de huidige Weststraat de hele dag met blote voe- hier gewonnen zout werd al- ressante geschiedenis die
strieën. De hoeden werden een aanvang heeft gemaakt vis. tot aan de Belgiëstraat. Dit ten gebukt in de felle zon in leen bij de visserij gebruikt. vele mooie objecten heeft
voornamelijk uitgevoerd op het etablissement Ca- Op Aruba waren er in 1816 gebied is geheel gedempt in de pekel staan scheppen en In 1918 is de zoutwinning achtergelaten, zoals de
naar Cuba. Voor een eeuw nashito en op eenen grond maar liefst zeven saliñas. de jaren 1948 – 1952, toen sjouwen. Maar het probleem gestaakt. monumenten, gebouwen
geleden leverde die tak van aan de Commandeursbaai Aan de kust van Savaneta, de haven werd gebouwd en was dat het zout te krachte- die steeds meer worden be-
nijverheid in 1913 een heel gelegen’. De opbrengsten achter het strand van Santo het havenkanaal werd uitge- loos was voor huishoudelijk Wordt vervolgd. schermd en gerestaureerd.
behoorlijk bedrag op: zo’n wogen echter niet op tegen Largo, kan men er nog eentje diept. Terwijl de mannen van De geschiedenis leert ons
23.000 gulden. In de loop de investeringen. Oorzaak: terugvinden. De grootste sa- Rancho zich op zee waagden echter ook dat er bittere
van de eeuw zijn, om de wel- ‘een zo felle ontmoedigende liña lag naast het visserdorp om vis te vangen, sloofden de armoede is geweest, tot
vaartsbasis van het eiland droogte’, want deze cultuur Rancho, een wijk van Oranje- vrouwen (en vaak ook kin- nog een eeuw geleden. Men
te verbreden, diverse andere heeft ook zo nu en dan wat deren!) zich uit om het zout leefde van visserij maar in
pogingen gedaan, die ech- regenwater nodig, iets wat het droge klimaat was het,
ter allemaal mislukt zijn: eeuwen geleden ook vaak te naast maïs, heel moeilijk
zijderupsen telen om een schaars was. Na 1856 gingen om van landbouw te le-
zijde-industrie van de grond de ‘nopalerieën’ of cochenill- ven. Er waren echter nog
te krijgen, een experiment etuinen sterk achteruit en wel andere bronnen van
met gom en een in 1915 in verdwenen tenslotte hele- bestaan, daarover gaat dit
Noord opgerichte touwfa- maal omstreeks 1867. artikel.
briek. Peulen van de dividi- Een andere primitieve in-
viboom en van de watapana dustrie die op de Antilli-
werden geraapt en gebruikt aanse eilanden bestond,
bij het looien van leer en dat was de zoutwinning. Vooral
leverden wel iets op. De peu- Bonaire is er bekend om,
len werden verscheept naar maar het was ook een bron
Hamburg waar ze gebruikt van bestaan op St. Maarten
werden bij de vervaardiging en Curaçao. Het principe is
van laarzen. De export van eenvoudig: zeewater wordt
peulen was echter veel gro- ingedampt in zoutpannen
(saliñas) in dicht aan zee ge-
legen binnenwateren, door
