Page 2 - bon-dia-aruba-20220518
P. 2

A2   LOCAL
                     Diaranson 18 Mei 2022
            Studiante Frances: dump di Parkietenbos ta contra derecho humano y ta viola husticia ambi-

            ental
                                        CBS y DNM defensivo pa miedo di represaya



                                                                                                   a bisa mi cu hopi politico ta  “Nan  a  bisa  nos  cu  si  algo
                                                                                                   bisa durante campaña cu nan  mester sali afo di un estudio
                                                                                                   a  papia  cu  habitantenan  di  asina, un partido politico por
                                                                                                   Parkietenbos,  pero  cu  nan  haci mal uso di e datonan pa
                                                                                                   mes nunca a wak ningun.”     bay contra e otro.”
                                                                                                   Locual  tabata  interesante  si  Esey tabata un di e momen-
                                                                                                   ta cu no tur hende cu a pa-  tonan cu Laura a rabia masha
                                                                                                   pia  cune  tabata  interesa  den  hopi mes. Pasobra e tabata sa
                                                                                                   e  discusion.  Es  mas,  taba-  kico e habitantenan a bis’e pa
                                                                                                   tin  un  ciudadano  cu  ta  biba  despues  tende  di  un  instan-
                                                                                                   hopi  cerca  a  bisa  cu  dump  cia  publico  cu  no  mag  haci
                                                                                                   no ta preocup’e, ni su efecto  investigacion  pa  motibonan
                                                                                                   pa salud. Otronan cu ta mas  politico.  “Tin  asina  hopi
                                                                                                   cerca di Ecotech ta mas dis-  contradiccion  den  e  mesun
                                                                                                   gusta  cu  e  procesamento  di  barionan, pasobra no tin data.
                                                                                                   sushi na e area ey, cu e dump  Pues,  e  comunidad  no  por
                                                                                                   mes. “Nan ta keha di musca  uni pa atende cu e problema
                                                                                                   y holo.”                     di  forma  adecuado  pasobra
                                                                                                                                nan no tin ningun data. Y mi
                                                                                                   Pero  tur  esnan  cu  ta  biba  ta kere cu esey ta un violacion
                                                                                                   mas  na  altura  di  Bucutiweg  di derecho humano y ta ob-
                                                                                                   si  a  expresa  hopi  disgusto  y  viamente un inhusticia ambi-
                                                                                                   preocupacion pa e dump. “Y  ental, ora cu no tin acceso na
                                                                                                   e motibo ta e biento. Pasobra  bo propio salud.”
                                                                                                   biento ta bira di tal forma cu
                                                                                                   ta hiba e huma riba e casnan  E dia cu el a yora sinembargo
                                                                                                   eybanda. Y nan tur ta bisa e  tabata despues di a haci ent-
                                                                                                   mesun  cos,  esta  cu  nan  tin  revista na Direccion Natura-
            “Tabatin  momento  cu  mi  den lama, net banda di aero-   y  deterioro  ambiental,  e  ta  problema  di  salud,  for  di  lesa y Medioambiente pa mas
            a yama mi mama ta yora,”  puerto.  Un  mundo  domina  crucial cu comunidad mester  asma te otro keho. Mi a pa-      cu dos ora y mey, y el a sinti
            ta  locual  studiante  Fran-  pa consumo ta produci hopi  participa den iniciativanan di  pia cu un docente cu ta biba  cu e actitud tabata defensivo.
            ces, Laura Mathieu a bisa  desperdicio  y  riba  un  isla  desaroyo, Laura a mustra, ba-  na Bucutiweg, y el a conta mi  E forma con a responde na su
            Bon Dia Aruba. No paso-      chikito  e  ta  bira  mas  bisto,  sando su mes riba conclusion  cu  e  tin  mucha  di  tur  parti  preguntanan a pone sinti co-
            bra  e  tabata  haya falta  di  particularmente uno cu ta to-  di un estudio di UNEP, 1972.  di Aruba den su klas, pero a  mosifuera el a haci algo robes
            cas,  sino  pasobra  e  situa-  talmente dependiente di tur-  “Hasta  investigacion  cualita-  ripara cu e tin muchanan cu  y mester a yama su Mama na
            cion  di  dump  na  Parki-   ismo y ta hopi habita. Truck,  tivo ta duna informacion mas  tur ora ta malo na mesun mo-  Francia,  ya  cu  e  Director  di
            etenbos ta impresionante,  facilidadnan di tratamento di  cla  riba  e  vulnerabilidadnan,  mento. Y ora cu el a wak e file  DNM a acus’e di a haci pre-
            depresivo...  pero  mas  ai-  awa  sushi  y  otro  desperdi-  efecto  y  capacidad  di  adapta  di  e  muchanan,  a  resulta  cu  gunta sin compronde den cua
            nda, e resistencia di algun  cio  peligroso  ta  crea  un  dis-  di comunidad, di forma cu ta  nan tambe ta di e bario. Y tur  posicion  e  como  empleado
            departamento na Aruba ta  turbio  continuo  pa  e  medio  haya miho conocemento riba  tin e mesun sintoma, malo na  publico ta hinca aden.
            haci casi imposibel pa por  ambiente  local,  afectando  e  e fayo y limitacionnan y e po-  mesun momento.”
            haci un investigacion am-    comunidadnan  y  causando  tencial  pa  fortifica  barionan                            Por  ehempel,  Laura  a  haci
            plio di e impacto di dump  daño  na  ecosistemanan  ter-  marginalisa.  Miho  compro-  Pa  Laura  esaki  no  ta  un  co-  pregunta si DNM ta haci in-
            riba calidad di bida.        estre  y  marino.  Dump  ta  nde  di  e  impacto  di  dump,  incidencia  y  como  tal  kier  a  vestigacion  riba  e  calidad  di
                                         continuamente  na  candela  y  mas ta fortifica un sentido di  mustra un corelacion entre e  awa  rond  di  dump,  of  si  ta
            Laura  Mathieu  a  bin  Aruba  asina cu biento cambia di di-  comunidad y participacion.”  muchanan aki cu ta bira malo  midi e calidad di aire, no sol-
            pa e programa di intercambio  reccion,  humanan  toxico  ta                            y dump, y si tin un cantidad  amente banda di incinerador,
            cu University College Utre-  afecta habitantenan cu ta biba  Laura a bay cas pa cas pa papia  mas halto di hende cu ta bira  pero riba henter e landfill y si
            cht  y  Universidad  di  Aruba,  cerca.  Gobierno  a  priminti  cu mas hopi hende cu ta biba  malo, compara cu otronan cu  e departamento investigativo
            unda  el  tuma  Parkietenbos  pa  atende  cu  Parkietenbos,  rond di e dump, pero tambe  ta biba otro caminda. “Mi no  di  DNM  ta  continuamente
            y  e  efectonan  experiencia  pero a keda sin cumpli cu e  cu  esnan  encarga  cu  mane-  a logra haci un encuesta, cu ta  activo. E contesta cu el a rici-
            riba salud, sociedad y medio  promesanan y a tuma masha  ho,  ehecutivonan  publico  y  un  investigacion  mas  grandi  bi di e Director tabata “kico
            ambiente,  como  tema  di  in-  poco accion efectivo pa solu-  NGO’s. Y locual el a saca afo  cu  ta  rekeri  hopi  esfuerso.  bo  ta  kere  pa  haci  e  tipo  di
            vestigacion. Su enfoke tabata  ciona asunto persistente aki.  ta inhusticia ambiental cu ta  Pero locual tambe e habitan-  preguntanan aki?”
            basa  riba  Antropologia  Po-                             sucede cerca esnan cu ta biba  tenan a bisa mi, ta cu a prim-  “E reaccion aki a laga mi hopi
            litico.                      Otro punto yamativo ta con  den  bisindario  di  dump  di  inti  nan  cu  un  investigacion  afecta.  Pero  e  dia  siguiente
                                         poco  investigacion  Aruba  a  Parkietenbos y con (no) ta re-  asina  lo  a  sucede  como  tres  mi a entrevista un ex-politico
            Nunca el a kere cu e tema aki  laga haci riba e impacto di e  sponde na e crisis.      aña pasa, pero cu nada a tuma  cu  a  bisa  cu  locual  mi  mes-
            lo  a  impact’e  asina  hopi.  “E  dump. Un habitante di e area  Pero ademas su estudio a en-  lugar.”              ter  compronde  ta  cu  Direc-
            tabata  hopi  emocional,  pa-  a bisa Laura cu “sin dato nos  foca riba explora e inhustici-                        tornan  di  departamentonan
            sobra  e  dump  ta  mas  cu  un  no por presiona Gobierno pa  anan aki pa medio di un lens  CBS y e sentimento di ra-  publico no ta haya espacio pa
            problema di desperdicio, e ta  haci algo. Sin dato ta mustra  politico y historico y contex-  bia                   trece  nan  punto  di  bista  di-
            un  problema  compleho,  for  cu e asunto no tin urgencia”.  tualisa nan denter di e comu-  Laura  a  dicidi  pa  yama  Bu-  lanti, ni si e ta basa riba data,
            di  desconfianza,  salud  te  na                          nidad di Aruba.              reau  Central  di  Estadistica  pasobra nan ta core riesgo cu
            impotencia,”  Laura  Mathieu  Door  di  explora  e  aspecto                            cu  ta  e  instancia  cu  ta  acu-  nan ta perde nan trabao.”
            a bisa Bon Dia Aruba.        poco analisa aki a permiti un  Politiconan y nan prome-   mula  datonan  pa  diferente
                                         comprondemento  mas  ho-     sanan                        departamento di Aruba. “Mi  Bon Dia Aruba lo amplia riba
            Den su tesis, Mathieu a duna  listico di e impacto di dump  Hendenan  tabata  sorprendi  a yama nan, pero nan na bisa  e investigacion titula ‘Breath-
            un  ilustracion  kico  ta  mira  y  por  crea  conscientisacion  ora cu Laura a bati na porta pa  cu nan no ta permiti pa haci  ing  Unevenly:  Community
            ora cu turistanan ta yega Aru-  riba  e  relacionnan  di  poder  papia di dump. Algun a bisa  investigacion  rond  di  dump  Response  to  Environmen-
            ba, nan ta spera di mira awan-  den  e  sector  di  maneho  di  cu e tabata pa prome biaha cu  na  Parkietenbos,  pasobra  ‘e  tal  Injustice,  a  case  study  of
            an cla y turquesa y santo geel  desperdicio.  Y  mirando  cu  a bin puntra nan directo con  ta  mucho  politico.’  Y  nan  a  Aruba’s  Landfill  and  Parki-
            perfecto.  Pero  mientrastanto  ta  e  comunidad  en  general  nan ta sinti cu e situacion di  bisa mi cu mi por cita esaki,”  etenbos community’ den nos
            tin tonelada di sushi ta basha  ta  carga  e  consecuencianan  dump di Parkietenbos. “Nan  Laura a bisa Bon Dia Aruba.  siguiente edicion.
   1   2   3   4   5   6   7