Page 11 - AHATA
P. 11

A3
                                                                                                           LOCAL Dialuna 10 Maart 2025
                   CBA: Posicion di competitividad di Aruba contra dollar Mericano a

                                                                            mehora

            Den su publicacion ‘State  11).
            of  the  Economy’  mas  re-
            cien,  cubriendo  e  prome  RER a sigui un direccion bay
            tres  kwartaal  di  2024,  abao  desde  comienso  di  e
            Banco  Central  di  Aruba  crisis  di  Covid-19  (es  decir,
            a informa cu e RER den e  2020-I).
            di tres kwartaal di 2024 a
            marca e di cinco kwartaal  Den  prome  dos  kwartaal  di
            consecutivo  registrando  2023, RER a crece, pero a re-
            un reduccion.                anuda su trayectoria bay abao
                                         den e di tres kwartaal di 2023.
            Den  su  capitulo  tocante  E  tendencia  di  reduccion  di
            Competitividad  Internacio-  RER ta sugeri cu e posicion
            nal,  CBA  a  nota  cu  fin  di  di  competitividad  di  Aruba
            september 2024, e tasa di in-  contra  e  dollar  Mericano  a
            tercambio real (real exchange  mehora desde inicio di pan-
            rate, RER) a contrae na 93.3.  demia di Covid-19.         kwartaal  di  2024.  E  ultimo  flacion averahe pa 12 luna na  Mester  nota  cu  e  tasanan  di
            Asina,  e  di  tres  kwartaal  di                         aki  a  resulta  di  un  inflacion  Merca (3.1 porciento) tabata  inflacion averahe pa 12 luna
            2024  ta  marca  e  di  cinco  Riba  un  base  kwartaal-pa-  diferencial  un  tiki  mas  am-  mas  halto  cu  na  Aruba  (2.0  na  ambos  pais  tabata  mas
            kwartaal  consecutivo  cu  a  kwartaal,  RER  a  baha  cu   plio  cu  Merca  compara  cu  porciento) durante e periodo  abao na 2024, cu inflacion na
            registra un reduccion (Chart  0.1  porciento  den  e  di  tres   e  di  dos  kwartaal  di  2024.  bao revision.     Aruba  bahando  mas  lihe  cu
                                                                      Specificamente, e tasa di in-                             na Merca.

            SER den su conseho:

                  Gobierno mester cumpli cu agricultornan pa expande produccion di


                                                                      cuminda local

            Aruba mester enfoca riba                                                                                            priminti  nos  un  tereno  mas
            produccion di cuminda, y                                                                                            grana. di pa por expande. Nos
            no riba siguridad di cum-                                                                                           tin tur cos cla, hasta financia-
            inda pa motibo di falta di                                                                                          mento  cu  den  agricultura  ta
            recursonan natural y ma-                                                                                            un ‘bottleneck,’” Kock a bisa
            terial.  Esey  ta  conclusion                                                                                       Bon Dia Aruba. “Pero no ob-
            di  Conseho  Social  Eco-                                                                                           stante tur e promesanan haci,
            nomico, SER, den su anal-                                                                                           nos no a haya e tereno ainda.”
            isis  actualisa  riba  ‘Siguri-
            dad di Cuminda.’ SER na                                                                                             Na  September  ultimo,  Go-
            2020 a traha riba un con-                                                                                           bierno a tene un asina yama
            seho Amplio pa enfatisa e                                                                                           ‘open  call’  pa  tur  persona
            importancia  di  sector  di                                                                                         den mundo di produccion di
            pesca,  cria  y  agricultura,                                                                                       webo, pa “nos subi nos pro-
            particularmente  den  luz    ta  completamente  indepen-  lento di DIP pa hasta expande  cos ta bay pa dicidi si por tin   duccion.  Y  atrobe  Gobierno
            di e pandemia di COVID       diente  di  importacion  di  e  terenonan  existente  y  ac-  espacio pa cuminsa atrobe,” a   a  priminti    cu  lo  a  duna  e
            y  e  consecuencianan  eco-  cuminda.  Pues,  siguridad  di  tivo,  cu  ta  limita  posibilidad  bisa Bon Dia Aruba.  prome terenonan na Novem-
            nomico pa Aruba.                                                                                                    ber  2024.  Pero,  despues  nos
                                         cuminda  di  y  pa  Aruba  no  di  agricultornan  pa  amplia                           no a tende nada mas,” David
                                         ta algo realistico, segun e or-  nan produccion. Riba dje, tin  Mr. David Kock di Pok Pok,
            E tempo SER a bin cu varios   gano.  Locual  si  ta  posibel  ta  tardanza  pa  renoba  permiso  ta compronde e problema di   Kock a bisa.
            recomendacion pa asina Go-   introduci strategianan pa hisa  di terenonan huur existente.  companianan  chikito.  Si  no
            bierno  stimula  actividadnan   e  produccion  di  cuminda  y  Asina mes Santa Rosa ta sigui  por  hisa  prijs,  mester  hisa   Netamente  esaki  ta  un  di  e
            di  produccion  di  cuminda   reduccion  y/reparticion  di  brinda  servicio  na  e  agricul-  produccion. “ E gastonan ba-  problema  y  recomendacion
            local, cu ta keda hopi limita.   risico.                  tornan aki.                  sico ta keda mescos si bo tin   cu SER a señala den un rap-
            Es  mas,  e  contribucion  di  e                                                       10 of 10 mil galiña. Fuera di   port  recien.    Pero  tambe  e
            sector  ta  menos  cu  0.5  por-  Kico ta siguridad di cuminda  Webo                   esey, cuminda ta caro pues di   gasto di awa cu berdad a keda
            ciento  di  e  Producto  Bruto   Siguridad  di  cuminda  ta  Un  di  e  productonan  cu  a  bo no por cumpra den gran-  defini na 5.50 pa cube, pero
            Nacional,  y  pa  falta  di  data   encera   disponibilidad   di  haya  hopi  balor  na  Aruba  ta  di,  no  por  baha  bo  gasto.  Y   no ta un areglo permanente.
            concreto, no por bisa cu a bin   cuminda nutritivo, acceso na  webo.  Webo  local  ta  relati-  nos mes ta traha nos cahanan   Coriente ta keda halto y hun-
            un mehoracion na 2024.       bon cuminda, un dieta salu-  vamente scars, den demanda  di webo cu carton recicla cu   to  cu  falta  di  ley  riba  areglo
                                         dabel  y  balansa,  y  stabilidad  y  debi  na  control  di  prijs  di  ta yuda cu e gasto. Ora e mar-  di belasting, tanto di impor-
            Gobierno a introduci mane-   di cuminda pa individuonan  Gobierno,  hopi  mas  barata  gennan  ta  chikito,  mester  di   tacion y despues riba opera-
            ho  basa  riba  e  recomenda-  y  comunidad  den  su  totali-  e  momentonan  aki  cu  webo  volumen pa sobrevivi.”  cion/ eventual ganashi ta haci
            cionnan di 2020, cu ta inclui   dad. E retonan pa Aruba yega  importa  (di  Merca,  particu-                        cu agricultornan ta keda sinti
            iniciativanan  pa  stimula  mas   na siguridad di cuminda no a  larmente).             Pero no por hisa produccion   insigur.
            actividad den e sector agrario   bira menos compara cu 2020.                           si  no  tin  espacio  pa  crece.
            y di pesca. Entre otro a duna   Y  aunke  cu    Santa  Rosa  ta  Warawara  Farms  tabata  pro-  Y  aki  ta  unda  e  maneho  di   (red:  Riba  e  problema  di
            compromiso  pa  un  maneho   indica  cu  tin  mas  actividad  duci  webo  te  un  aña  pasa.  Gobierno  ta  tranca  pa  hopi.   ‘BirdFlu,’cu  ta  afectando
            di otorga mas tereno di huur   agrario, esaki no ta basa riba  Aunke cu a mira demanda pa  “Espacio  y  grandura  di  un   Merca,  SER  a  indica  cu  no
            pa expande actividad di pro-  data,  pasobra  nan  no  ta  dis-  webo local crece, e compania  operacion ta necesario pa un   tin e personal ni material pa
            duccion di cuminda mientras   ponibel.                    no por a wanta e gasto di op-  negoshi di  cria di bestia y ag-  haci  control  regular.  David
            cu e instancia Qredits a per-                             eracion simplemente pasobra  ricultura por sostene su mes.   Kock  di  su  banda  a  bisa  cu
            cura  pa  facilita  prestamonan   Mas  ainda,  tin  poco  bista  cuminda di galiña ta hopi caro  Nos  como  esun  mas  grandi   Aruba tin hopi biento, ta ron-
            di 1.4 miyon en total pa com-  riba e cantidad di parcela cu  y e no por hisa prijs. Esaki a  na  Aruba,  ta  produci  sola-  dona pa lama y no tin mucho
            panianan nobo den e sector.  ta  disponibel  y  adecuado  pa  haci  cu  e  operacion  ta  costa  mente nuebe a 10 porciento   cambio den clima cu ta baha e
                                         hiba actividadnan agrario op-  mas cu locual e produccion ta  di  locual  e  isla  mester.  Nos   risico grandemente. “E risico
            Di otro banda, SER awor ta   timal. Esaki ta los di e proceso  trece aden. “Nos lo mira con  tin cuater aña cu Gobierno a   di malesa ta mucho menos cu
            reconoce  cu  Aruba  no  por                                                                                        na otro lugar.”)
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16