Page 9 - AHATA
P. 9

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                         Diabierna, 28 November 2025





                                                              Lama no ta infinito:

       Aruba ta core riesgo di destrui su propio economia blauw
















































       PA aña largo a bisa Aruba cu e Economia Blauw (“Blue                       bunita y promesanan di “diseño eco-amigabel,” un termino
       Economy”)  ta “e  futuro.” Pero  e  berdad ta mucho  menos                 cu hopi biaha ta nifica masha poco den practica. Nos medio
       comodo: Nos a bin ta explota nos medio ambiente marino                     ambiente marino no mester di mas mercadeo. E mester di
       pa decadanan caba, hopi prome cu e termino “Economia                       recuperacion.

       Blauw” a bira na moda. Expansion turistico, desaroyo
       costero, pesca excesivo, trafico di barco crucero, construc-               Presion di pesca ta un otro problema di largo tempo. Aruba
       cion di playa, y polucion, tur a kibra poco poco e defensanan              su piscadonan no ta e culpabelnan principal — nan ta opera
       natural di e isla. E pregunta no ta si e Economia Blauw lo                 riba escala chikito. E problema ta pesca excesivo regional

       yuda Aruba mas — e pregunta ta cuanto presion mas nos                      cu a drena Caribe pa decadanan. Mientras poblacionnan di
       oceano por wanta prome cu e kibra.                                         pisca ta baha, Aruba ta sinti e impacto.


       E explotacion a cuminsa keto. Mientras turismo tabata                      Piscadonan ta bay mas afo pa pisca menos pisca, entradanan

       crece,  Aruba  su  prome  sacrificio  grandi  tabata  su  costa.           ta cay, y e balans natural di oceano ta debilita. E narativa
       Playanan a wordo reforma, duinnan kita, buffernan natural                  di Economia Blauw ta sugeri cu pesca ta un oportunidad
       altera, y desaroyonan nobo a wordo pusha mas y mas cerca                   futuro, pero decadanan di caida ta mustra lo contrario: Nos
       di e liña di awa. Mangel y yerbanan di lama — protectornan                 a bin ta saca mas cu lama por repone.

       natural di bida marino — a wordo destrui pa traha espacio
       pa marina, hotelnan, y playanan artificial. Cada proyecto a                Turismo — e motor economico principal di e isla — ta agrega
       wordo presenta como progreso, pero e costo di largo plaso                  su propio capa di explotacion. Miles di pasahero di crucero
       nunca a wordo calcula.                                                     ta yega semanalmente,  contribuyendo  na desperdicio,

                                                                                  polucion, y daño na rif. Botonan, “jet skis”, y actividadnan
       Awe,  Aruba  su  rifnan  ta  refleha  e  historia  aki.  Cobertura         costero ta stroba bida marino diariamente. Y aunke turismo
       di coral a baha, eventonan di blikiamento (“bleaching”) ta                 ta esencial pa Aruba su economia, nunca el a opera denter
       sosode mas hopi, y sedimentacion for di construccion  ta                   di limitenan ambiental estricto. E isla ta sigui depende riba

       sigui sofoca habitatnan marino. Den varios area, nos por                   un industria cu pocopoco ta guli net e activonan cu ta haci
       mira awor visibelmente “siltation” (lodo/santu fini) y sedi-               Aruba atractivo na prome luga.
       mentacion costero, unda santo un tempo limpi ta bira moli,
       lodo,  y  instabil  mientras  particulanan  fini  ta  acumula  y           Aruba mester confronta e berdad aki: Nos a bin ta explota

       stroba condicionnan natural di playa. A pesar di esaki, desa-              nos awanan pa aña largo. E debate real ta simpel — cuanto
       royonan costero nobo ainda ta wordo anuncia cu diseñonan                   mas nos oceano por wanta prome cu e daño bira ireversibel?
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14