Page 16 - HOH2
P. 16

a7
                                                                                                          salud Dialuna 6 OctOber 2025
                Casonan di HIV na Fiji ta aumenta debi na ‘Bluetoothing’, ‘chemsex’ y


                                                           compartimento di hangua


            (BBC) — Durante e cinco                                                                pa distribui hangua y  con-
            cu aña pasa, Fiji — un pais                                                            dom tambe.
            chikito  den Pacifico Sur                                                              Den augustus 2024,  e min-
            cu tin menos cu un miyon                                                               isterio di Salud y Servicio-
            habitante — a bira un di e                                                             nan Medico (MOH) di Fiji a
            centronan di  e epidemia                                                               reconoce bluetoothing como
            di  HIV cu ta  creciendo                                                               un di e factornan cu ta con-
            mas rapido na mundo.                                                                   tribui na e aumento di caso-
                                                                                                   nan di HIV. Otro ta chemsex,
            Na 2014, e pais tabatin  me-                                                           caminda personanan ta usa
            nos cu 500 persona bibando                                                             droga — hopi biaha metham-
            cu  HIV. Pa 2024,  e cifra  aki                                                        phetamine  — prome  y du-
            a subi te mas o menos 5.900                                                            rante encuentronan sexual.
            — un aumento di mas cu 11
            biaha.                                                                                 Na Fiji, al contrario cu hopi   mas jong.”
                                                                                                   pais na mundo, metham-
            E  mesun aña, Fiji a registra                                                          phetamine ta ser consumi     E estadistica nacional mas re-
            1.583 caso nobo — un au-                                                               principalmente via inyeccion   cien di HIV na Fiji ta indica
            mento triple compara cu su   hopi mas grandi cu loke e ci-  “high” mas barata: varios per-  intravenoso.            cu uso di droga inyectabel
            promedio di cinco aña. Di es-  fra record ta mustra.      sona por paga pa un solo do-                              ta e via di  transmision mas
            aki, 41 tabata mucha di 15 aña                            sis y compartie. Otro motibo   MOH tambe a descubri cu    comun, responsable pa 48%
            of menos, compara cu apenas   Compartiendo sanger         ta cu nan mester solamente di   di e 1.093 caso nobo registra   di e casonan. Transmision
            11 den 2023.                 E epidemia di HIV na Fiji ta  un hangua.                  den e prome nuebe luna  di   sexual ta keda un tiki abao cu
                                         alimenta pa un patronchi cre-                             2024, 223 (20%) ta resultado   47%, mientras transmision
            Esaki a motiva minister  di   ciente di uso di droga, sexo  Na Fiji e ta dificil pa haya   di uso di droga intravenoso.  di mama pa yiu durante em-
            Salud y  Servicionan Medico   sin proteccion, comparti-   hangua,  pasobra boticanan,                               baraso y  parto ta splica gran
            di Fiji pa declara un brote   mento di hangua y e practica  bao presion di  polis, hopi   Muchanan usando ‘meth’    parti di e casonan pediatrico.
            di HIV na januari.  Siman    nombra “bluetoothing.”       biaha ta pidi receta, y no tin   Durante e ultimo 15 aña, Fiji
            pasa,  asistente di e minister                            programa formal pa distribui   a bira un centro principal di   Tur persona cu BBC a papia
            di Salud Penioni Ravunawa    Tambe conoci como “hot-      hangua.                      transito pa ‘crystal meth’ den   cune a concorda cu un falta
            a adverti cu Fiji por registra   spotting,” e termino ta referi                        e Pacifico.  E posicion  geo-  di educacion ta e factor cen-
            mas cu 3.000 caso nobo  di   na un practica caminda un  A pesar cu aceptacion ta cre-  grafico di e pais—entre Asia   tral den e epidemia. Volatabu
            HIV prome cu fin di 2025.    consumidor di droga intrave-  ciendo pa implementacion di   Oriental, e continentenan   y compañeronan ta trahando
                                         noso ta saca su sanger despu-  e tipo di programanan aki—  Americano  y e mercado di   pa cambia esaki, y a bisa cu
            “Esaki ta un crisis nacional,”   es di un dosis y ta inyect’e  cual ta consisti di distribui   alto pago den  Australia y   segun  conscientisacion   riba
            el a bisa. “Y e no ta bahando.”  den un otro persona — ken  equipahe limpi pa evita infec-  New Zealand—ta  un  di e   e peligro di HIV ta crece den
                                         despues por haci mescos cu  cionnan transmiti via sanger   motibo principal.           comunidad, “bluetoothing”
            BBC a papia cu varios exper-  un tercer persona, y asina e ta  manera  HIV—implemen-                                ya a perde popularidad.
            to, defensor y trahadornan di   plama.                    tacion den un pais hopi reli-  Durante e  mesun periodo,
            primera linea riba e motibo                               gioso y conservador a resulta   meth a infiltra y propaga den   Mas hende ta haci test y ta
            di e aumento asina rapido di   E practica  di bluetoothing  dificil.                   comunidadnan local, con-     busca tratamento pa  HIV,
            casonan. Hopi di nan a señala   tambe a ser reporta den Sur                            vertiendo den un crisis cu,   loke ta duna un  bista  mas
            cu mientras conscientisacion   africa y Lesotho, dos pais cu  Kalesi  Volatabu,  director  manera HIV, recientemente   claro riba e magnitud di e cri-
            ta creciendo y cu e stigma ta   tin e nivel mas halto di HIV  ehecutivo  pa e NGO Drug   a ser declara como un “emer-  sis.
            disminuyendo, mas hende ta   na mundo. Na Fiji, segun  Free  Fiji, a  bisa cu tin un   gencia nacional.”
            haciendo test.               expertonan, bluetoothing  a  “falta drastico” di  punto di                             Pero tin preocupacion  cu  e
                                         bira popular durante e ultimo  distribucion di  hangua, loke   Segun e trahadornan di prim-  cifra oficial di casonan ta ap-
            Pero nan tambe a nota cu     añanan.                      ta forsa practicanan peligroso   era linea, e edad di esnan cu   enas un parti chikito, y  tin
            hopi mas hende no ta  ser                                 manera comparti hangua y     ta usa meth ta birando mas   miedo di loke por  ta  scondi
            conta den e cifranan oficial —   Nan ta bisa cu un di e mo-  bluetoothing, y ta pone e re-  jong. “Nos ta mira mas y mas   bao di e superficie.
            y cu e magnitud berdadero di   tibonan  ta cu e ta  duna un  sponsabilidad riba NGOnan   muchanan jong,” Volatabu
            e problema ta probablemente                                                            a bisa. “Nan ta bira cada bes

            Hopi pashent Hulandes ta bolbe for di Belgica

            despues di tratamento di fertilidad sin exito


            (NLTimes)—Tur          aña,  ta bolbe despues di intento  ca clinicanan di fertilidad na
            miles di pareha Hulandes  di IVF (fertilisacion in vitro)  Belgica despues di lesa online
            ta bay Belgica pa busca  sin exito den exterior. Sesen-   cu e pais ta un tipo di “paraiso
            tratamento di fertilidad,  ta porciento a bisa cu nan ta  di embaraso,” caminda nan ta
            pero segun investigacion,  mira esaki varios biaha, y 15%  ofrece  test of procedemen-
            un cantidad significante  a bisa cu ta pasa raramente.    tonan adicional pa aumenta
            ta bolbe Hulanda despues                                  e chance pa concepcion. Pero
            cu e procedemento a fra-     Ginecologonan  Hulandes a  dato  di  e Sociedad Europeo
            casa.                        menciona varios motibo pa  di Reproduccion Humano
                                         cual e pashent ta bolbe: 65%  y Embriologia (ESHRE) ta    cientificamente comproba di  versitario  di Ghent, a bisa
            Un  encuesta realisa pa  a  bisa cu distancia di  biahe  mustra  cu e tasa  di exito na   ta util y seguro. Algun test y  cu clinicanan na Belgica por
            Pointer den colaboracion  cu  ta un factor, 40% a indica cu  Belgica ta comparable cu es-  tratamento adicional cu clini-  adapta tratamento  mas indi-
            e Nederlandse Vereniging  calidad di cuido na Hulanda  nan na Hulanda.                 canan Belga ta ofrece no tin  vidualmente y  adopta tecni-
            voor  Obstetrie en Gynae-    ta igual, 40% a menciona cu                               evidencia concluyente cu nan  canan innovador mas rapido.
            cologie (NVOG) entre 450  gasto ta hopi halto, y 30% a  “Na Hulanda, nos ta sigui un   ta realmente efectivo.”      “E cos extra aki por haci un
            miembro a revela cu casi un  nota cu hopi di e tratamento  sistema basa riba medicina di                            diferencia,” el a bisa Pointer.
            cuarta parti di e ginecologo-  den exterior ta innecesario.  evidencia,” segun Marieke   E  ginecologo Belga Frauke  Pero el a adverti tambe cu no
            nan cu a responde ta mira  Segun a ser raporta, algun  Verberg di  NVOG. “Nos ta       van den Meerschaut, anteri-  tur clinica na Belgica ta sigui
            regularmente pashentnan cu  parehanan  Hulandes ta bus-   duna solamente cuido cu ta   ormente di e Hospital Uni-   e standardnan cientifico.
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21