Page 16 - HOH2
P. 16
a7
salud Dialuna 6 OctOber 2025
Casonan di HIV na Fiji ta aumenta debi na ‘Bluetoothing’, ‘chemsex’ y
compartimento di hangua
(BBC) — Durante e cinco pa distribui hangua y con-
cu aña pasa, Fiji — un pais dom tambe.
chikito den Pacifico Sur Den augustus 2024, e min-
cu tin menos cu un miyon isterio di Salud y Servicio-
habitante — a bira un di e nan Medico (MOH) di Fiji a
centronan di e epidemia reconoce bluetoothing como
di HIV cu ta creciendo un di e factornan cu ta con-
mas rapido na mundo. tribui na e aumento di caso-
nan di HIV. Otro ta chemsex,
Na 2014, e pais tabatin me- caminda personanan ta usa
nos cu 500 persona bibando droga — hopi biaha metham-
cu HIV. Pa 2024, e cifra aki phetamine — prome y du-
a subi te mas o menos 5.900 rante encuentronan sexual.
— un aumento di mas cu 11
biaha. Na Fiji, al contrario cu hopi mas jong.”
pais na mundo, metham-
E mesun aña, Fiji a registra phetamine ta ser consumi E estadistica nacional mas re-
1.583 caso nobo — un au- principalmente via inyeccion cien di HIV na Fiji ta indica
mento triple compara cu su hopi mas grandi cu loke e ci- “high” mas barata: varios per- intravenoso. cu uso di droga inyectabel
promedio di cinco aña. Di es- fra record ta mustra. sona por paga pa un solo do- ta e via di transmision mas
aki, 41 tabata mucha di 15 aña sis y compartie. Otro motibo MOH tambe a descubri cu comun, responsable pa 48%
of menos, compara cu apenas Compartiendo sanger ta cu nan mester solamente di di e 1.093 caso nobo registra di e casonan. Transmision
11 den 2023. E epidemia di HIV na Fiji ta un hangua. den e prome nuebe luna di sexual ta keda un tiki abao cu
alimenta pa un patronchi cre- 2024, 223 (20%) ta resultado 47%, mientras transmision
Esaki a motiva minister di ciente di uso di droga, sexo Na Fiji e ta dificil pa haya di uso di droga intravenoso. di mama pa yiu durante em-
Salud y Servicionan Medico sin proteccion, comparti- hangua, pasobra boticanan, baraso y parto ta splica gran
di Fiji pa declara un brote mento di hangua y e practica bao presion di polis, hopi Muchanan usando ‘meth’ parti di e casonan pediatrico.
di HIV na januari. Siman nombra “bluetoothing.” biaha ta pidi receta, y no tin Durante e ultimo 15 aña, Fiji
pasa, asistente di e minister programa formal pa distribui a bira un centro principal di Tur persona cu BBC a papia
di Salud Penioni Ravunawa Tambe conoci como “hot- hangua. transito pa ‘crystal meth’ den cune a concorda cu un falta
a adverti cu Fiji por registra spotting,” e termino ta referi e Pacifico. E posicion geo- di educacion ta e factor cen-
mas cu 3.000 caso nobo di na un practica caminda un A pesar cu aceptacion ta cre- grafico di e pais—entre Asia tral den e epidemia. Volatabu
HIV prome cu fin di 2025. consumidor di droga intrave- ciendo pa implementacion di Oriental, e continentenan y compañeronan ta trahando
noso ta saca su sanger despu- e tipo di programanan aki— Americano y e mercado di pa cambia esaki, y a bisa cu
“Esaki ta un crisis nacional,” es di un dosis y ta inyect’e cual ta consisti di distribui alto pago den Australia y segun conscientisacion riba
el a bisa. “Y e no ta bahando.” den un otro persona — ken equipahe limpi pa evita infec- New Zealand—ta un di e e peligro di HIV ta crece den
despues por haci mescos cu cionnan transmiti via sanger motibo principal. comunidad, “bluetoothing”
BBC a papia cu varios exper- un tercer persona, y asina e ta manera HIV—implemen- ya a perde popularidad.
to, defensor y trahadornan di plama. tacion den un pais hopi reli- Durante e mesun periodo,
primera linea riba e motibo gioso y conservador a resulta meth a infiltra y propaga den Mas hende ta haci test y ta
di e aumento asina rapido di E practica di bluetoothing dificil. comunidadnan local, con- busca tratamento pa HIV,
casonan. Hopi di nan a señala tambe a ser reporta den Sur vertiendo den un crisis cu, loke ta duna un bista mas
cu mientras conscientisacion africa y Lesotho, dos pais cu Kalesi Volatabu, director manera HIV, recientemente claro riba e magnitud di e cri-
ta creciendo y cu e stigma ta tin e nivel mas halto di HIV ehecutivo pa e NGO Drug a ser declara como un “emer- sis.
disminuyendo, mas hende ta na mundo. Na Fiji, segun Free Fiji, a bisa cu tin un gencia nacional.”
haciendo test. expertonan, bluetoothing a “falta drastico” di punto di Pero tin preocupacion cu e
bira popular durante e ultimo distribucion di hangua, loke Segun e trahadornan di prim- cifra oficial di casonan ta ap-
Pero nan tambe a nota cu añanan. ta forsa practicanan peligroso era linea, e edad di esnan cu enas un parti chikito, y tin
hopi mas hende no ta ser manera comparti hangua y ta usa meth ta birando mas miedo di loke por ta scondi
conta den e cifranan oficial — Nan ta bisa cu un di e mo- bluetoothing, y ta pone e re- jong. “Nos ta mira mas y mas bao di e superficie.
y cu e magnitud berdadero di tibonan ta cu e ta duna un sponsabilidad riba NGOnan muchanan jong,” Volatabu
e problema ta probablemente a bisa. “Nan ta bira cada bes
Hopi pashent Hulandes ta bolbe for di Belgica
despues di tratamento di fertilidad sin exito
(NLTimes)—Tur aña, ta bolbe despues di intento ca clinicanan di fertilidad na
miles di pareha Hulandes di IVF (fertilisacion in vitro) Belgica despues di lesa online
ta bay Belgica pa busca sin exito den exterior. Sesen- cu e pais ta un tipo di “paraiso
tratamento di fertilidad, ta porciento a bisa cu nan ta di embaraso,” caminda nan ta
pero segun investigacion, mira esaki varios biaha, y 15% ofrece test of procedemen-
un cantidad significante a bisa cu ta pasa raramente. tonan adicional pa aumenta
ta bolbe Hulanda despues e chance pa concepcion. Pero
cu e procedemento a fra- Ginecologonan Hulandes a dato di e Sociedad Europeo
casa. menciona varios motibo pa di Reproduccion Humano
cual e pashent ta bolbe: 65% y Embriologia (ESHRE) ta cientificamente comproba di versitario di Ghent, a bisa
Un encuesta realisa pa a bisa cu distancia di biahe mustra cu e tasa di exito na ta util y seguro. Algun test y cu clinicanan na Belgica por
Pointer den colaboracion cu ta un factor, 40% a indica cu Belgica ta comparable cu es- tratamento adicional cu clini- adapta tratamento mas indi-
e Nederlandse Vereniging calidad di cuido na Hulanda nan na Hulanda. canan Belga ta ofrece no tin vidualmente y adopta tecni-
voor Obstetrie en Gynae- ta igual, 40% a menciona cu evidencia concluyente cu nan canan innovador mas rapido.
cologie (NVOG) entre 450 gasto ta hopi halto, y 30% a “Na Hulanda, nos ta sigui un ta realmente efectivo.” “E cos extra aki por haci un
miembro a revela cu casi un nota cu hopi di e tratamento sistema basa riba medicina di diferencia,” el a bisa Pointer.
cuarta parti di e ginecologo- den exterior ta innecesario. evidencia,” segun Marieke E ginecologo Belga Frauke Pero el a adverti tambe cu no
nan cu a responde ta mira Segun a ser raporta, algun Verberg di NVOG. “Nos ta van den Meerschaut, anteri- tur clinica na Belgica ta sigui
regularmente pashentnan cu parehanan Hulandes ta bus- duna solamente cuido cu ta ormente di e Hospital Uni- e standardnan cientifico.

