Page 10 - AB
P. 10
A2 LOCAL
Diaranson 3 september 2025
En conexion cu advertencia publica pa OM
Con pa reconoce y preveni cay den trampa di “skimming”
Diabierna anochi Min- toetsenbord cu bo man pa
isterio Publico (OM) a asina preveni acceso na un
publica riba su pagina di posible camara scondi.
Facebook un advertencia Ta consehable pa no usa
pa publico tocante un otro ATMs cu ta isola of den par-
tipo di estafa activo riba e tinan scur, como cu tin un
isla, esta “skimming”. A chance mas grandi cu esaki
señala cu a detecta algun a ser afecta pa skimming.
ATM di varios banco cu Preferiblemente usa ATMs
a ser perhudica pa esta- den un sitio paden y cu bon
fadornan cu a instala e luz, manera na banco mes. E
aparato di skimming pa sitionan aki ta menos vulner-
horta placa di ciudadan- able pa estafa.
onan inocente. Rutinamente monitorea bo
cuenta di banco, sea via tele-
Aunke no a divulga cua ATM fon of via yamada na banco
a ser afecta, algun comentario mes, pa cualkier actividad so-
bao di e publicacion a provee spechoso of transaccionnan
poco mas detaye di nan me- no autorisa. Tuma medi-
sun experencia. Un usuario danan di seguridad riba bo
a nota cu e ATM di Aruba cuenta pa cualkier pago cu
Bank na e pompstacion di na Aruba, pero considerando macion di banco—incluy- Nan por instala e aparato bo haci. Esakinan por inclui
Sero Blanco a ser afecta, unda e casonan di estafa digital cu endo bo PIN—pa asina esta- unda clientenan ta hinca nan ‘multi-factor authentication’
e mes a cay den e trampa di a surgi den e ultimo lunanan, fadornan bo usa bo informa- carchi di banco, esta e ‘card si ta usando app di banco riba
e estafa. E usuario a sigui ta importante pa pueblo ta cion pa haci pagonan falso of reader.’ Usualmente e apara- telefon of congela bo cuenta
splica cu na momento cu el consciente di trempan con pa no autorisa cu bo carchi. to aki ta ser instala riba esun despues di haci transaccion.
a ser atraca, polis a conseh’e detecta, preveni y busca ayu- Tin diferente manera cu es- legitimo pa tap’e, cual clien- Esakinan por ta medidanan
pa tuma contacto cu su ban- do ora ta encontra un caso di tafadornan por purba skim tenan no lo por detecta facil- fastioso, pero considera cu e
co. Otro a nota actividad so- “skimming” ora ta saca placa. bo carchi. Un di nan ta ora mente. ta mayormente temporal y ta
spechoso na un otro sitio. Kico ta skimming ta pomp gasolin den auto Un otro metodo ta via e toet- mas miho cu risca perdida di
Manera e usuario a conta, Segun e website oficial di e (si ta paga na mashin pafo), senbord. Den e caso aki, es- placa.
na e ATM di Aruba Bank na Federal Bureau of Investiga- aparatonan di banco usa pa tafadornan atrobe ta instala Tuma contacto cu bo banco
Noord el a lucha pa pone su cion (FBI) na Merca, skim- haci pago (por ehempel den un toetsenbord riba esun le- inmediatamente si e mashin
carchi den e ATM, y pa ora el ming ta un tipo di estafa cu supermercado) of den algun gitimo, y via circuito digital di ATM no ta duna bo carchi
a sak’e back, e mashin a pela ta encera un aparato ilegal- ATM. den e toetsenbord falso, esta- back despues cu bo termina
su carchi di banco. mente instala den mashinnan Pa loke ta ATM, estafadornan fadornan por graba bo pin y of cancela un transaccion. Es-
E fenomeno di skimming ta cu ta lesa carchi di banco. E por usa diferente metodo pa usa asina horta bo placa. Se- aki por indica un presencia di
algo cu no ta hopi comun aki aparato aki ta tuma bo infor- por yega na bo informacion. gun e website di FBI, e toet- aparato stranhero den e card
senbord falso aki ta un tecno- reader.
logia relativamente nobo cu Si bo ricibi mensahe of email
a tuma e luga di camaranan puntrando pa informacion
scondi. Sinembargo, ainda bo di pago, sea cauteloso pa no
por haya algun camara ilegal duna e informacion aki. Ban-
instala riba e ATM mashin. E conan no ta pidi pa infor-
camaranan aki por ser instala macion sensitivo di cuenta
tras di un piesa falso instala via yamada; nan sa usa otro
riba e ATM of den cercania manera di autenticacion.
di e mashin, por ehempel den Si bo tin cualkier duda of so-
luz. specho, por fabor tuma con-
E aparatonan aki sa tuma tacto cu bo banco y alabes
apenas par seconde pa por polis.
ser instala. Ta pa e motibo E casonan aki di skimming ta
aki, ta facil pa estafadornan e ultimo te awo den un serie
logra instala esakinan a pesar di estafanan digital riba nos
cu tin camara of hende den isla. Den e ultimo lunanan
cercania. E aparatonan aki ta a mira e sistema di corte y
warda data di usuarionan pa parlamento comprometi pa
e estafadornan por download un virus, unda nan email a
esaki depues. Data tambe por ser usa como un strategia
ser transferi usando wifi, sea di ‘phishing’ cu ta diseña pa
despues of den tempo real. horta informacion sensitivo
Con pa detecta y preveni cu por tin consecuencia serio.
Tin varios manera pa con- Tambe a tuma nota di varios
trola cu e ATM of mashin scam riba plataformanan di
di pago cu bo ta usando no a red social manera Facebook
ser afecta pa estafadornan di y Instagram, unda estafador-
skimming. Na prome luga, e nan ta crea postnan falso cu ta
FBI ta conseha pa mira si tin pretende di bin for di medio-
algo los, kibra of rasca riba e nan di comunicacion local,
mashin di ATM. No usa e post noticia falso, y ora hende
card reader si bo ripara algo ta click, e ta un estafa. Un
sospechoso. otro estafa tabata usa imagen
Bo por tambe controla di e of personahe di politiconan
toetsenbord ta legitimo por di Aruba falsifica usando tec-
medio di ranca e rand di e nologia di ‘deep fake’ pa pro-
toetsenbord prome cu pone move un scam den forma di
bo PIN. Despues cubri e aviso.

