Page 12 - AHATA
P. 12

A6   LOCAL
                      Diasabra 15 Juni 2024
            “Como un paso pionero den Caribe y dunando atencion na
            desaroyo duradero”

                 A.T.A. ta facilita curso di sostenibilidad na

                      operadornan di tour y agencia di waf

            Aruba  Tourism  Author-
            ity (A.T.A.) recientemente
            a  facilita  curso  virtual  di                                                         Tocante ‘den’ o ‘na’, ki ora y na unda…?
            sostenibilidad  destina  pa
            operador di tour y agencia                                                              Den nos edicion di e siman aki, di nos column tocante
            di waf como un paso pionero                                                             Papiamento, nos ta trata di ilumina un tema cu nos
            den promove turismo sos-                                                                a yega di trata anteriormente, pero cu nos ta mira
            tenibel na Aruba.                                                                       den forma eroneo, varios biaha den loke nos ta mira
                                                                                                    publica.
            E  iniciativa  aki,  realisa  den
            colaboracion cu ‘Aquila Cen-                                                            Ta  trata  di  por  ehemplo  e  uso  di  ‘na’  o  ‘den’  ora  nos  ta
            ter for Cruise Excellence’, ta                                                          papiando di tempo, specificamente ora ta trata di ‘aña’.
            marca Aruba como e prome
            destinacion pa completa partici-                                                        Ki ora bo ta bisa ‘na un aña’ y ki ora ta usa ‘den un aña’?
            pacion den tal programa di en-  rianan inolvidabel.       den sostenibilidad, ta un parti   Nos ta ripara cu e no ta un asunto bon cla pa tur hende,
            trenamento. Dos organisacion,                             instrumental den crea experien-  mientras hopi ta kere cu bo por usa cualkier di nan, segun
            esta A.T.A. como Aquila cu ta  Temanan Principal cu a keda  cianan cu proposito pa lineanan   preferencia.  Esey  no  ta  asina,  den  hopi  caso  tin  un  uso
            miembro orguyoso di Florida  presenta durante di e curso a  di crucero den Caribe.      determina  pero  cu  no  ta  conoci  na  hopi  hende.  Ora  ta
            Caribbean Cruise Association  inclui:                                                   usa ‘den un aña’ ta pasobra kier enfatiza cu ta trata di e
            (FCCA).                      Comprondemento di e tema di  Mas di 40 participante for di   periodo ey. Ora ta usa ‘na un aña’ ta ora ta trata di indica
                                         sostenibilidad y su relevancia/  varios operador di tour y agen-  e aña specifico, mencionando su number. Laga nos purba
            E curso, dirigi pa e entrenador  importancia pa e industria di  cia di waf a atende na e dos   clarifica esaki cu algun ehemplo: “Den un aña di tempo a
            global Ambra Attus di e ‘Aquila  turismo                  dianan di sesion virtual, y a in-  resolve e problema.” Den e caso aki nunca lo por usa ‘na’.
            Center for Cruise Excellence’,  Tendencianan actual den e in-  clui ehempelnan interactivo cu   Otro ehemplo: “Na ki aña bo a nace?” Aki no ta usual pa
            ta diseña pa suministra partici-  dustria crucero         a permiti pa un participacion   usa ‘den’ aunke nos sa tende hende bisa esey, pero e ta keda
            pantenan cu e conocemento y  E papel importante di socionan  activo y aplicacion di e concepto   zona straño. Tambe den e caso aki: “Na aña 2020 Covid-19
            herment necesario pa practica y  local den sigura un experiencia  presenta durante di e sesionnan.   a asalta mundo henter.” Usa e forma corecto, dependiendo
            mehora excursion y experiencia  sostenibel na e destinacion                             di e situacion, ta un di e pruebanan unda por ripara si un
            di e bishitante na un manera  Guia y recomendacion dirigi na  Aruba ta orguyoso di ta e ‘fore-  persona tin bon conocimento di Papiamento.
            sostenibel.  Ta  importante  pa  crea experiencianan sostenibel  front’ pa cu e entrenamiento aki
            menciona  cu  e  curiculo  ta  pa e bishitante            den Caribe. E curso aki ta rep-  Otro fenomeno cu nos ta mira ta e uso di e forma di pasado
            alinea cu e criteria di ‘Global  Pasonan pa logra certificacion  resenta A.T.A. su compromiso   cu  ta  aplicable  pa  otro  verbo,  den  e  caso  particular  di  e
            Sustainable Tourism Council  di ‘Global Sustainable Tourism  pa proteha y conserva nos medio   verbo ‘tin’, cu no ta corecto. Contrario na otro verbonan,
            (GSTC)’, y ta duna socionan  Council (GSTC)’              ambiente y naturalesa mientras   den e caso di ‘tin’ no por aplica e forma di pone un  prefijo
            local e capacidad pa adopta men-                          ta proporciona experiencianan   ‘a’  dilanti  di  e  verbo  pa  indica  pasado;  bo  no  por  bisa
            talidad, strategia, y habilidadnan  Como miembro di GSTC desde  excepcional  na  e  bishitante.   o skirbi: “Mi a tin.” Algo cu por cierto nos a topa cune
            cu ta enfoca riba experiencia  2018, entrenador Ambra Attus  Nos ta sumamente contento   recientemente. Den e caso aki e forma di pasado ta: “Mi
            autentico, impactante, y sos-  ta brinda hopi experencia den  pa mira con nos socionan local   tabatin.”
            tenibel pa e bishitantenan di e  biahe y turismo. Su pasion pa  lo implementa e practicanan
            mundo di turismo crucero pero  turismo sostenibel, hunto cu  sostenibel aki den nan operacion   Igualmente, den e caso di e verbo ‘por’, no ta bisa o skirbi:
            tambe di turismo en general,  su experiencia extensivo den  y ofertanan di tour. Un pabien   “Mi a por.” E forma corecto ta: “Mi tabata por.” Kico ta e
            esaki mientras ta crea memo-  entrenamiento  y  entrenador  na cada un di nan!          caso aki? Manera nos a yega di splica anteriormente den
                                                                                                    otro edicion, nos Papiamento conoce un grupo – limita –
            En conexion cu e conferencia ILO 2024                                                   di verbo cu no conoce e adicion di e ‘prefijo’ ‘ta’ pa indica
                                                                                                    tempo presente. Un di nan nos a caba di usa den e frase
               Aruba ta presente na e conferencia "international                                    anterior: ‘conoce’. Den un frase como ehemplo: “Mi no
                                                                                                    conoce otro hende asina di bon curazon.” Mester bisa si cu
                                 labor conference (ilo) 2024"                                       den un situacion un poco diferente si nos ta usa ‘conoce’
                                                                                                    cu ‘ta’ su dilanti. Esey por ehemplo den un frase: “Aruba ta
            Recientemente  Minister                                                                 conoce su di seis accidente mortal den trafico.” E excepcion
            di Labor Glenbert Croes a                                                               aki ta pasobra den e contexto aki e verbo ‘conoce’ ta den un
            biaha pa Geneva hunto cu                                                                sentido un poco diferente, esta cu e ta otro forma di bisa “ta
            e delegacion di Aruba, pa                                                               yega na conoce”. Pa completa e verbonan excepcional aki
            asisti  na  e  "International                                                           ta: tin, por, sa(bi), gusta, conoce...
            Labor  Conference  (ILO)
            2024".    E  aña  aki,  ILO  a                                                          Atencion:  tin  biaha  ‘ta’  den  uso  como  un  forma  abrevia
            conta  cu  participacion  di                                                            di ‘tabata’. Den e caso ey e ta referi semper na pasado y
            187 pais y mas di 5000 rep-                                                             no  ta  un  caso  di  añadi  e  prefijo  ‘ta’  na  un  verbo  den
            resentante di gobiernonan,                                                              tempo  presente.  Atrobe  un  ehemplo:  “Mi  no  conoc’e
            di gremionan sindical, co-                                                              personalmente, pero mi ta’ conoce su mayornan.” Aki ‘ta’
            mercial, y otro NGO's.       carera decente pa e trahado den  y comercial pa hunto discuti   en realidad ta representa e forma di pasado ‘tabata’, pero
                                         cuadro di economia di cuido,  temanan cu ta importante pa   den forma papia a keda abrevia te na ‘ta’. Otro ehemplo di
            Minister  Croes  a  indica  cu  cu ta cuido di mucha y di nos  e  paisnan.  Minister  Croes  a   esaki ta: “Si mi ta’ sa, lo mi a busca otro solucion.” Logico
            Aruba tin hopi aña caba ta par-  grandinan, segun un comuni-  expresa cu e hecho cu tur e   cu aki ta trata di un forma usa ora ta papia; ora ta trata di
            ticipa na e conferencia aki, y e  cado di gobierno.       añanan a bin ta discuti e tem-  skirbi ta recomendable pa skirbi e palabra completo: “ Si mi
            aña aki un biaha mas a participa                          anan cu ta di importancia pa e   tabata sa, lo mi...” Igualmente, den e caso di e verbo ‘por’,
            den un delegacion tripartidista  Durante  e  conferencia  aki,  trahado, ta crea un consciencia   tambe nos por tende un hende bisa: “El a puntra mi, pero
            di Aruba consistiendo di Gobi-  Aruba y Sint Maarten a cana  nacional y esaki ta e luz riba nos   mi no ta’ por.”
            erno, Representantenan Sindi-  hunto den nomber di Reino  caminda con pa sigui cana riba
            cal y Comercial. E delegacion  Hulandes pa asina participa ac-  e diferente temanan cu e aña   E  grupo  di  verbo  cu  no  conoce  e  prefijo  ‘ta’  pa  indica
            di Aruba a atende e tema di con  tivamente. Un di e metanan  aki a bin riba mesa durante e   presente, ta parce un herencia Africano; e idioma Criol di
            pa salvaguardia e derechonan  di ILO ta pa trece tur hende  Conferencia Internacional di   Guine Bissau y Cabo Verde tin e mesun verbonan aki sin
            fundamental di e trahado: tra-  hunto, no solamente gobier-  Labor organisa pa Nacionnan   uso di ‘ta’ pa indica presente.
            bou decente, salario decente, y  nonan sino gremionan sindical  Uni.
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17