Page 43 - MIN TTC - APRIL 23,215
P. 43
4 DONDERDAG AMIGOE
23 APRIL 2015
Aruba, toen en nu...
Rooi Frances, de Franse Pas
door Evert Bongers Franse Pas in 1904 beschouwd als een waag-
Om het oostelijk deel van stuk. Boterhammen moes-
ons eiland te bereiken van- was – de indianen woonden eiland te reizen. uit 1932, over de jaren ‘20 ten klaargemaakt en groote
uit Playa (Oranjestad) is aan de andere kant van het H. E. Lampe beschrijft een toen de olieindustrie zich net voorbereidingen gedaan wor-
eeuwenlang een hele toer eiland, waar water en diepe tocht, waarschijnlijk per op het eiland had gevestigd: den voor de lange reis. Even-
geweest. Voor de weg langs grotten waren (Fontein) –, paard en wagen, in zijn boek- “Een tocht naar St. Nico- tjes na middernacht moest
de kust naar Savaneta en concludeerde hij dat “het je “Aruba voorheen en thans” laas in vroegere jaren werd men uit de veeren, wilde men
San Nicolas en de brug over vroeger medegedeelde ver- tegen de dageraad zijne be-
het Spaans Lagoen werden haal groote geloofwaardig- stemming bereiken, om dan
aanlegd, begin jaren ‘30, heid verkreeg”. in de fel brandende zon de
was er eigenlijk maar één De zo wreed omgebrachte in- terugreis te aanvaarden te-
doorgang tussen deze zee- dianen hebben Rooi Frances gen den namiddag. De oude
inham en het dichtbegroei- het imago gegeven van een weg was beroerd en niet ge-
de, heuvelachtige gebied plek waar de geesten van schikt voor rijtuigen, auto’s
van de Jamanota: de Franse de doden nog steeds rond- waren hier totaal onbekend,
Pas. Niet echt een pas over spoken en waar men in het en slechts de Directeur van
een bergrug, wel een smalle donker hun kreten nog kan de Aruba Phosphaat Maat-
doorgang tussen twee hoog- horen. De Franse Pas werd schappij had de beschikking
ten. Lokaal spreekt men van eeuwenlang gebruikt om over een oud model wagen.
Rooi Frances: heel vroeger, naar de andere helft van het Men bediende zich van een
toen het veel meer regende ezel of een paard bij zoo’n
dan tegenwoordig, is het een expeditie”.
echte rooi geweest. Dan was Rooi Frances, de Franse Pas,
de weg in de regentijd onbe- ‘for the sake of tourism’ the
gaanbaar. Frenchmen’s Pass, was een
Blijft over de benaming scharnier in het reispatroon
Frans/Frances. Waar dat van heel vroeger en de plek
vandaan komt lezen wij in van een uniek stukje Aru-
het reisverslag van domi- baanse geschiedenis.
nee G. B. Bosch die in 1825
en 1827 Aruba had bezocht Franse pas in de jaren ‘30 en het is hem gelukt de grot
en daar verslag van deed in pen van een groep vechtlus- te lokaliseren en met de no-
‘Reizen in West-Indië’, uitge- tige indianen. Deze zouden dige moeite erin door te drin-
geven in 1836. Hij vertelt dat zich daarop hebben terugge- gen. Daar trof hij inderdaad
hij van ‘de ingezetenen’ had trokken in een grot, vermoe- menselijke skeletresten aan.
vernomen dat “volgens het delijk die van Canashito. In Overwegend dat deze plek
verhaal der oudste Indianen, die zeer moeilijk toeganke- noch als woonplaats, noch
aldaar in vroegeren tijden lijke grot hielden de india- als begraafplaats geschikt
een gevecht is voorgevallen nen zich verstopt terwijl de
tusschen de Franschen en Fransen naar hen zochten. Het aanzicht van straten en gebouwen op ons ei- Franse Pas anno 2015
de hier wonende Indianen”. Maar de indianen werden land is sterk veranderd in de loop van de afgelopen
Deze Fransen zijn waar- verraden door het geblaf van eeuw. Panden zijn, als ze al aan de slopershamer of
schijnlijk zeerovers geweest een hond die zij bij zich had- aan vuur waren ontsnapt, gerestaureerd en vaak
(‘Filbustiers’) die het Caraï- den. Omdat de Fransen geen hebben ze een nieuwe functie gekregen. Daarbij
bisch gebied in de 17e eeuw kans zagen toegang te krij- is het straatbeeld flink veranderd. Sommige plek-
afschuimden om buit te ver- gen tot de grot, besloten zij ken zijn niet te herkennen. Deze serie gaat over een
garen voor hun opdrachtge- er grote vuren onder te ont- aantal van deze locaties, zoals ze er toen uitzagen
ver, de Franse koning. Ge- steken waardoor de indianen en er nu bij staan. Voor meer over de geschiedenis
land op de westelijke kust de verstikkingsdood stier- van Aruba: www.historiadiaruba.aw
zouden zij bij het doortrek- ven. Dominee Bosch heeft
ken van de later naar hen dit verhaal willen natrekken
vernoemde nauwe doorgang
in een hinderlaag zijn gelo-
Jester C.N. Alexander 12-04-2015
Sra. Vda. Olga M. Obispa – Corbacho 17-04-2015
Ivan O. Nedd 18-04-2015
Joan C. Driessen – Bennett 19-04-2015
Sra. Vda. Maria E. Croes – Maduro 20-04-2015
Carlos Vieira – do Salăo 20-04-2015
Mervin V. Arrindell 20-04-2015
Frenk M. van Ierland 20-04-2015
Mr. James O. Wilson 20-04-2015
Emilio A. Tromp 20-04-2015
Theodor Dañe 21-04-2015
Leoncio S. Faro 21-04-2015
Sra. Petra F. Marchena – Maduro 21-04-2015
Yik Yam Lee 22-04-2015
Hector G. Guzman – Gudino 22-04-2015
Marlene L. Dijkhoff 22-05-2015
Simplicio Maduro 22-05-2015
