Page 4 - HOH
P. 4

Diabierna, 23 Mei 2025                                         AWEMainta                                                  LOCAL             3




                                                          Mas cayente cu nunca:

        E cambio climatico na Aruba no ta ilusion







       SI bo ta sinti cu solo a bira mas intenso
       na Aruba den e ultimo añanan, bo no ta

       imagin’e. E isla ta birando mas cayente,
       y e nivelnan di radiacion UV ta constan-
       temente extremo — presentando tanto
       desafionan  ambiental  como  di  salud

       publico. E cambio ta gradual pero
       bisto,  cu  decada  di  data  cientifico
       awor respaldando loke localnan a bin
       sintiendo pa añanan.



       Aumento di temperatura y radiacion
       UV
       Segun Trading Economics, e temper-

       atura promedio di Aruba a subi for di
       28.43°C na principio di siglo 20 pa
       un record di 29.71°C na 2016. Aunke
       e aumento ey por parce chikito, su

       impacto ta amplio — contribuyendo na             roso cu e tabata un generacion pasa.              subi — cu 10 pa 12 cm den e proximo
       olanan di calor mas frecuente, tasanan           Na nivelnan  extremo di UV, cuero sin             decada y  te  cu  30 cm pa medio di
       di evaporacion mas halto, y aumento di           proteccion  por kima den menos  cu                siglo. E aumentonan aki ta presenta
       demanda pa cooling. Data di Meteoblue            10  minuut,  aumentando  significati-             riesgonan  significante  pa  infrastruc-

       ta confirma e tendencia aki, mustrando           vamente e riesgo di daño na cuero y               tura costero, zona turistico, y ecosiste-
       un subida constante den temperatura              problemanan di salud a largo plaso                manan fragil.
       anual, specialmente durante e lunanan            manera cancer di cuero. Oficialnan di
       mas cayente manera september.                    salud publico ta recomenda medidanan              Mientras  tanto,  awasero  probable-

                                                        fuerte di proteccion solar, incluyendo            mente lo bira menos predicibel, cu peri-
       Pero no ta solamente tocante temper-             sunscreen,  paña protector, y  limita             odonan di secura mas largo interumpi
       atura di  aire. E ubicacion di  Aruba            actividadnan pafo durante oranan di               pa  tormentanan intenso y cortico cu
       cerca di e ecuador naturalmente ta               solo mas fuerte.                                  por causa inundacion repentino.

       expone e isla na radiacion solar fuerte.
       Loke ta preocupante ta cu e Indice UV            Mirando      padilanti,    e    perspectiva       Aunke horcan ta ainda raro na Aruba,
       — un medida di radiacion ultravio-               climatico pa Aruba ta presenta preo-              temperatura di oceano mas cayente
       leta — a keda den e rango “extremo”              cupacionnan serio. Den e proximo                  por haci tormentanan tropical mas

       mas frecuentemente den añanan reci-              cinco añanan, temperatura promedio                intenso, hasta pafo di e belt principal
       ente. Data di Nomadseason ta mustra              ta wordo proyecta pa subi otro 0.5°C.             di horcan. Tur esaki ta señala un nece-
       nivelnan  di UV regularmente ta yega             Si e  tendencianan  actual  di emision            sidad urgente pa planificacion di resil-
       13 pa 14 entre maart y mei, hopi riba            continua, pa 2050 e isla por ta te cu             iencia.

       e categoria di riesgo maximo di 11 riba          2°C mas cayente di loke e tabata 100
       e escala. Hasta pafo di lunanan di mas           aña pasa. E cambio ey por pone presion            Aruba ya a responde pa inverti den
       haltura, nivelnan  raramente  ta baha            riba e red di energia di Aruba, desafia           energia renobabel, mehora sistemanan
       bou di 10, cu un tiki alivio solamente           disponibilidad di awa, y haci trabou of           di  maneho  di  awa,  y  considera  medi-

       na november y december.                          recreacion pafo mas peligroso durante             danan di  proteccion costero. Pero
                                                        lunanan di zomer.                                 adapta na e realidad climatico nobo lo
       Riesgonan  pa  salud  publico  y medio                                                             rekeri un esfuerso amplio y sostenibel.
       ambiente                                         Aumento di nivel di lama y cambionan              E decisionnan tuma awe lo duna forma

       E condicionnan aki ta nifica cu exposi-          den patronchi di awasero                          na con sostenibel e isla ta keda pa
       cion  na  solo  awe  ta  hopi  mas  pelig-       Nivelnan di lama tambe ta spera pa                generacionnan futuro.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9