Page 56 - min.vos 3 juli 2015

4 VRIJDAG AMIGOE
3 JULI 2015

Aruba, toen en nu...

Commandeursgraven of niet?

door Evert Bongers

Commandeurs waren de
hoogste gezagsdragers op
ons eiland, vanaf het mid-
den van de 17e tot midden
19e eeuw. Aruba viel vanaf
1636 onder de West-Indi-
sche Compagnie en bleef tot
na 1950 onderhorig aan Cu-
raçao. Commandeurs waren
meestal hoge militaire com-
mandanten, vaak afkomstig
uit de zeemacht, die het
vertrouwen van de Kroon
genoten en ook benoemd
werden door de Kroon. De
eerste commandeurs ves-
tigden zich aan de kust bij
Savaneta, aan de Comman-
deursbaai. Het huis van de
commandeur was toen het
enige stenen huis van het
eiland. Van commandeurs
zijn geen portretten over-
geleverd maar wel verschil-
lende graven.

De halfcilindrische en half- De commandeursgraven van Hato, Ponton Commandeursgraven van Sero Patrishi anno 2015
conische vorm van deze
graven uit de koloniale tijd, kleine, volle begraafplaats mandeur Simon Plats op de di mondi. waren gaten in gevallen, de zijn de graven met de oor- deursgraven, maar het blij-
mogelijk door Sefardische (13 graven) is als enige om- begraafplaats van Seroe Pa- Het Monumentenbureau voor opvulling gebruikte spronkelijke witte kalk af- ken graven uit de jaren ‘80
joden in de 17e eeuw op Cu- muurd en er liggen ook nog trishi. Deze begraafplaats, heeft in het vorige decen- stenen lagen ernaast, de gewerkt, een materiaal dat van de negentiende eeuw te
raçao geïntroduceerd, zijn 5 graven buiten de muren. gelegen ten zuiden van de nium het opknappen en wortels van bomen hadden echter door zon en regen in zijn van ene José de Cuba
op enkele plaatsen op het Hier zijn groepjes van drie volkswoningen van Seroe de restauratie van deze hun verwoestende werk ge- de loop der jaren weer ver- en zijn vrouw. Verder land-
eiland terug te vinden: in of vier graven op dezelfde Patrishi, is met 16 graven begraafplaatsen ter hand daan en grafschenners had- dwijnt. inwaarts in Savaneta ligt
Savaneta, Hato, Seroe Pa- onderplaat (‘plint’) te vin- en 825 vierkante meter de genomen, maar vaak wa- den voor de finishing touch Wat wij commandeurs- een grote grove steen die
trishi en op de kleine joodse den, dus het zijn waar- grootste in zijn soort, heeft ren de graven ernstig ver- gezorgd. Bij de restauratie graven noemen, zijn in het graf moet markeren van
begraafplaats aan de voor- schijnlijk familiegraven. een fraaie ijzeren poort en waarloosd. De tand des zijn zo veel mogelijk oor- het algemeen graven van de eerste commandeur van
malige Boerhavestraat (nu Iedere aanwijzing van na- is deels omringd door een tijds had de broze construc- spronkelijke materialen vooraanstaande burgers Aruba, Hendrik Martens.
Caya Frans Figaroa). men ontbreekt. De grootte cactushaag en een groot tie behoorlijk aangetast, er gebruikt zoals breukstenen (waaronder commandeurs) De plek is recentelijk bedol-
In de tweede helft van de en hoogte van de graven re- stuk muur van piedranan en kalkmortel. Tenslotte uit het koloniale tijdperk ven onder zand en resten
18e eeuw werd de baai flecteren de status van de en familieleden van hen. van bomen van een belen-
waar de paardenhandel in overledene. Het schijnt dat Daarvan liggen er meer be- dend perceel dat bouwrijp
plaats vond (de Paarden- commandeur Jan van der graven dan commandeurs. is gemaakt. Het moet het
baai) een belangrijker plek Biest II er begraven moet Er liggen trouwens ook en- oudste tastbare bewijs zijn
dan de Commandeursbaai. liggen. Zijn naamplaat was kele commandeurs begra- van de aanwezigheid van de
De commandeurs besloten er nog tot halverwege de vo- ven op de Protestantse be- eerste gezagvoerders van
daarom daarheen te verhui- rige eeuw, maar de graven graafplaats in Oranjestad. het eiland, maar het wordt
zen en zij vestigden zich op in het algemeen en de soms Waarschijnlijk zijn er op helaas niet beschermd door
de heuvel die goed uitzicht van koper gemaakte naam- meer plaatsen op het eiland de plaatselijke instanties
bood op het latere Oranje- platen waren een dankbaar dit soort karakteristieke van monumentenbeheer.
stad en de baai. Als enige object voor grafschenners halfronde graven geweest. De historische, koloniale
tastbare bewijs van hun en souvenirjagers. Vandaar In ieder geval in Savaneta: commandeursgraven zijn
aanwezigheid is er nu nog dat wij op één uitzondering op het erf van het kantoor een belangrijk maar kwets-
de begraafplaats naast Pon- na niet weten wie daar zijn van het Wit-Gele Kruis baar onderdeel van het
ton, plaatselijk bekend als begraven. Die ene uitzon- liggen twee halfcylindri- Arubaans erfgoed en een
Hato, net naast het school- dering is het graf van com- sche graven zonder enige bijzondere toeristische be-
complex van de EPB. Deze naamsaanduiding. Men be- zienswaardigheid.
schouwde die als comman-

Op ons eiland is historisch erfgoed in verschillende vor- Commandeursgraven van Sero Patrishi in 1982, voor restauratie
men te vinden. Het meest in het oog lopend zijn natuurlijk
gebouwen zoals cunucuhuizen, winkelpanden of overheids-
gebouwen. Het beschermen van dit erfgoed, het restaureren
en beheren daarvan is in de afgelopen decennia gebeurd
door instanties als het Monumentenbureau en het Monu-
mentenfonds Aruba. Daardoor zijn de oude gebouwen en
andere historische objecten vakkundig opgeknapt en heb-
ben ze vaak een nieuwe bestemming gekregen. Deze serie
gaat over dergelijke projecten en het bereikte resultaat, in
reliëf met het beeld van weleer. De eerder in deze serie ver-
schenen artikelen zijn in een album te vinden op de Face-
bookpagina van de auteur.

Julia Metellus 20-06-2015
Victor A.Simmons 23-06-2015
Jean Pieree Hoyos 26-06-2015
Sra. Vda. Felicia M. v/d Biezen – Geermsn 28-06-2015
Jurgen W. Stowesand – Weidmann 28-06-2015
Lourdes I. Koeiman – Tachi 30-06-2015
Rafael Nuñez – Gonzalez 30-06-2015
Stanley I. Meye 30-06-2015

Losse Verkooppunten Amigoe di Aruba

S-chow Supermarket
Moko minimarket

Oranjestad

Shaba Pastry The Market Alhambra Mall